Sửa đổi luật là bước đi cấp thiết, gỡ các rào cản
Là đạo luật đầu tiên và duy nhất điều chỉnh về công nghệ cao tại Việt Nam, song sau 17 năm thực hiện, nhiều quy định của Luật Công nghệ cao năm 2008 đã trở nên lỗi thời, thiếu đồng bộ với pháp luật chuyên ngành, không thể thực hiện được hoặc không còn phù hợp với thực tiễn. “Đây là rào cản thúc đẩy phát triển công nghệ cao trong nước nếu không được kịp thời sửa đổi, bổ sung”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho hay.

Đặc biệt, trong bối cảnh hệ thống pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo đang có sự điều chỉnh toàn diện, thay đổi này tác động trực tiếp đến nội dung điều chỉnh của Luật Công nghệ cao - một thành phần trong hệ thống pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Việc sửa đổi Luật không chỉ là yêu cầu khách quan, mà còn là bước đi cấp thiết nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật về lĩnh vực này.
Bên cạnh việc tạo nền tảng pháp lý thuận lợi cho nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ cao, phục vụ quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Phú Hùng cho rằng, việc sửa đổi Luật Công nghệ cao là bước đi căn cơ để tạo nền tảng chính sách phù hợp với xu thế phát triển và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia về công nghệ cao trong xu thế thế giới đã bước vào giai đoạn phát triển mới, trong đó công nghệ cao giữ vai trò then chốt, quyết định năng lực cạnh tranh và sự phát triển độc lập, tự chủ của mỗi quốc gia.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân cũng nêu rõ, việc sửa đổi Luật Công nghệ cao nhằm cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 10/8/2023 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết đã xác định rõ định hướng phát triển công nghệ cao gắn với công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đồng thời đặt ra yêu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ cao.
“Việc sửa đổi Luật là bước đi cần thiết để thể chế hóa tinh thần của Nghị quyết, qua đó tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định và hấp dẫn đối với các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ cao”, ông Vũ Hải Quân nhấn mạnh.
Muốn có luật tốt phải “chốt” được khái niệm
Tại Hội thảo lấy ý kiến góp ý dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) do Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức, nhiều ý kiến nhấn mạnh, xuất phát từ thực tiễn, việc sửa đổi toàn diện Luật Công nghệ cao là cần thiết, song đề nghị bổ sung quy định rõ ràng hơn và thống nhất với các luật liên quan, nhằm bảo đảm tính khả thi, đồng bộ khi triển khai.

Băn khoăn giữa công nghệ cao và công nghệ chiến lược, ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Công tác đại biểu Bế Trung Anh cho rằng, công nghệ chiến lược không nhất thiết phải là công nghệ cao. Bởi, công nghệ cao thường được đo bằng hàm lượng khoa học kỹ thuật, còn công nghệ chiến lược lại được xác định chủ yếu bằng yếu tố định tính: đó là công nghệ quan trọng, có ý nghĩa lâu dài, phát triển bền vững. Chưa kể, có những công nghệ mang tính chiến lược nhưng chưa chắc đã thuộc nhóm công nghệ cao. Ngược lại, không phải công nghệ cao nào cũng cần được coi là công nghệ chiến lược.

Theo đại biểu Bế Trung Anh, nếu định nghĩa công nghệ chiến lược chỉ dựa trên khái niệm công nghệ cao thì sẽ thu hẹp phạm vi, dẫn tới hệ quả là một số chủ trương, quan điểm của Đảng về công nghệ có thể không còn được xếp vào diện “chiến lược”. Việc định nghĩa đúng, tách bạch giữa 2 khái niệm này là rất quan trọng, nhằm bảo đảm định hướng chính sách, pháp luật sau này được triển khai nhất quán.
Nhấn mạnh công nghệ cao được xem là “linh hồn” của dự thảo Luật, song theo ĐBQH Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ), định nghĩa về công nghệ cao còn chưa thật chuẩn xác. Theo dự thảo Luật, công nghệ cao là công nghệ có hàm lượng cao về nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Cách định nghĩa này dễ gây nhầm lẫn, bởi nghiên cứu khoa học chỉ là một hoạt động để tạo ra công nghệ, chứ bản thân nó không phải là công nghệ. Nghiên cứu khoa học có thể tạo ra tri thức, có thể hình thành công nghệ, nhưng không đồng nhất với khái niệm công nghệ cao.

Do đó, đại biểu Nguyễn Thanh Phương đề xuất, nên tiếp cận theo hướng: công nghệ cao là công nghệ chứa đựng hàm lượng kiến thức, được tạo ra từ hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Như vậy, vừa bảo đảm tính khái quát, vừa phản ánh đúng mối quan hệ giữa nghiên cứu khoa học và công nghệ, tránh lẫn lộn giữa các khái niệm.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Phương Tuấn cũng chỉ rõ, muốn có luật tốt, tính khả thi cao, thì phải “chốt” được khái niệm, thuật ngữ một cách chính xác, rõ ràng và dễ hiểu. Nếu khái niệm chưa được phân định rạch ròi sẽ gây khó khăn trong quá trình thực thi. Dự thảo Luật có khá nhiều thuật ngữ: công nghệ cao, công nghệ chiến lược, hoạt động công nghệ cao, sản phẩm công nghệ cao… Nếu không được rà soát, bổ sung sẽ rất dễ dẫn tới tình trạng rối loạn khái niệm, khó áp dụng, thậm chí phát sinh mâu thuẫn. Đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, chuẩn hóa, tinh gọn hệ thống khái niệm, bảo đảm tính thống nhất, logic và khả thi khi triển khai.
Về nguồn nhân lực, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Phương Tuấn cho rằng, chuyển giao công nghệ, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ cao… thì cốt lõi vẫn là con người. Nếu đội ngũ nhân lực không được đào tạo bài bản, không nâng cao năng lực và nhận thức, thì dù có thiết kế cơ chế ưu đãi hấp dẫn đến đâu cũng khó triển khai hiệu quả.
Tuy nhiên, nhiều nội dung về thu hút, trọng dụng chuyên gia, nhân lực khoa học công nghệ đã được quy định tại Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Vì vậy, khi xây dựng Luật Công nghệ cao cần có sự rà soát, tránh chồng chéo, bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.
Nguồn: https://daibieunhandan.vn/tao-hanh-lang-phap-ly-minh-bach-on-dinh-hap-dan-cho-cong-nghe-cao-10391030.html
Bình luận (0)