นิทานเรื่องจานอาหาร

ในฐานะคนพื้นเมืองกวางนาม ทุกคนต่างรู้จักเพลงพื้นบ้านที่ก้องกังวานราวกับลมหายใจของขุนเขาและท้องทะเลเป็นอย่างดี: "ผู้ใดกลับมา โปรดบอกที่มาของท่าน ส่งขนุนอ่อนลงมาและส่งปลาบินขึ้น" ปลาบินตุ๋นขนุนอ่อนคือความกลมกลืนของสองภูมิภาค ความสัมพันธ์ระหว่างต้นน้ำและชายหาด ระหว่างเนินเขาและท้องทะเลอันกว้างใหญ่

ส่วนผสมสำหรับทำขนุนอ่อนตุ๋นปลาบิน ภาพ: เอกสาร

อาหารจานนี้ถูกกล่าวถึงในเพลงพื้นบ้านราวกับเพลงกล่อมเด็ก แต่ลึกซึ้งดุจเส้นเลือดแห่งผืนแผ่นดิน กลายเป็นเสียงเรียกขานจากบ้านเกิดเมืองนอนของชาวกว๋างที่อาศัยอยู่ในต่างแดนมาหลายชั่วอายุคน ใครก็ตามที่เคยลิ้มรสเปรี้ยวอมหวานของขนุนอ่อนที่ผสมเนื้อปลาบินจะเข้าใจดีว่าบทเพลงโบราณนี้ไม่เพียงแต่เป็นบทเพลงรักเท่านั้น แต่ยังเป็นเสมือนเส้นด้ายที่เชื่อมโยงขุนเขากับท้องทะเล เชื่อมโยงหัวใจผู้คนกับหัวใจของผู้คน

จังหวัดกวางนามมีแม่น้ำสองสายที่เปรียบเสมือนต้นกำเนิดของแผ่นดิน คือ หวูซา (Vu Gia) และ ธูโบน (Thu Bon) น้ำในแม่น้ำเปรียบเสมือนความรัก นับตั้งแต่เริ่มก่อตั้งหมู่บ้าน แม่น้ำสองสายนี้ได้ลำเลียงพืชผลทางการเกษตรอย่างเงียบเชียบ ส่งต่อความฝันของชาวบ้าน พัดพาตะกอนดินตะกอนมาเกยฝั่ง และหล่อเลี้ยงลูกหลานมาหลายชั่วอายุคน ธูโบนไม่เพียงแต่เป็นน้ำ แต่ยังเป็นความทรงจำของชาติอีกด้วย

แม่น้ำเคยสะท้อนภาพเรือที่แล่นฝ่าคลื่นมุ่งหน้าสู่ปากแม่น้ำฮอยอัน เรือเหล่านี้มีท้องป่อง ใบเรือที่รับลมใต้ บรรทุกน้ำปลา เกลือ เครื่องปั้นดินเผา ข้าว ผ้า เหงื่อ และฝีมือของช่างฝีมือมากมายในกิมบง ทันห์เชา และกัมเฝอ เรือเหล่านี้ไม่เพียงแต่เป็นเส้นทางการค้าขายเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของจิตวิญญาณของชาวกว๋าง ที่มีความทรหดอดทน มีประสบการณ์ ใช้ชีวิตท่ามกลางสายลมทะเล แต่ยังคงรักษารากเหง้าของตนไว้ได้

หวู่ซานั้นอ่อนโยนดุจอ้อมแขนของแม่ โอบกอดท้องทุ่ง รดน้ำริมตลิ่ง เก็บเมล็ดดินตะกอนไว้เลี้ยงชาวบ้านตลอดฤดูแล้ง ลำธารสายนี้หล่อเลี้ยงหมู่บ้านต่างๆ อย่างเงียบเชียบ เช่น เจียวถุ่ย ไอเหงีย กวาง เว้ ห่าญ่า และเกี๋ยมลัม ณ ที่ใดที่หวู่ซาและทูโบนผ่านไป ย่อมมีทุ่งนา ที่ราบลุ่มน้ำตะกอนเขียวขจี เสียงไก่ขันยามเช้า และอาหารพื้นบ้านที่ขนุนอ่อนตุ๋นปลาบินเป็นหัวใจสำคัญของมื้ออาหารทั้งหมด

สำหรับชาวกวาง ขนุนอ่อนและปลาบินไม่ได้เป็นเพียงสองส่วนผสม แต่เป็นสองความทรงจำ ขนุนอ่อนจากทุ่งนาบนเนินเขาสูง ปลาบินจากทะเลที่ราบต่ำ สองสิ่งที่มาบรรจบกันในหม้อดินร้อนคือความกลมกลืนของภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และจิตวิญญาณของผืนดิน ขนุนอ่อนหั่นเป็นชิ้นหนา หวาน หอมกลิ่นน้ำเลี้ยงอ่อนๆ ของแสงแดดบนเนินเขา ปลาบินมีสีเขียวระยิบระยับเหมือนหลังนกทะเล เนื้อแน่น มีกลิ่นเค็มของทะเลในฤดูฝน

ชาวกวางต้องใช้ขมิ้นป่น พริก กระเทียม หอมแดง และน้ำปลาแอนโชวี่เข้มข้นในการตุ๋นปลาบิน หม้อตั้งไฟอ่อนเป็นเวลาหลายชั่วโมง ขนุนอ่อนจะนุ่มแต่ไม่เละ ปลาบินจะถูกดูดซึมแต่ไม่ละลาย น้ำที่ตุ๋นจะข้นขึ้นเป็นสีน้ำตาลทองราวกับดินและแสงแดด หยิบขนุนอ่อนขึ้นมาหนึ่งชิ้นเพื่อดมกลิ่นชนบท หยิบปลาบินขึ้นมาหนึ่งชิ้นเพื่อฟังเสียงกระซิบของท้องทะเล มันไม่ใช่แค่อาหาร แต่มันคือเรื่องราวของขุนเขาและท้องทะเล ข้อความจากแม่ถึงลูก ความทรงจำของฤดูเก็บเกี่ยวและฤดูพระจันทร์ ความสมดุลระหว่างจิตวิญญาณสองดวงของชาวกวาง

คนรุ่นเราเติบโตมาในยุคที่ประเทศเพิ่งเข้าสู่ยุคสหกรณ์ ความทรงจำคือมื้ออาหารที่ผสมข้าวโพด มันฝรั่ง มันสำปะหลัง และกล้วย ข้าวแต่ละเมล็ดมีมันสำปะหลังแห้งสามหรือสี่แผ่น ยุคที่ห้าที่ทุกคนในกลุ่มไม่ได้ยินคำพูดใดๆ อีกต่อไปเพราะความหิวโหย ยุคกางเกงที่มีรอยปะสองจุดตรงชายกางเกง ยุคเสื้อเชิ้ตสีขาวที่ซีดจางเป็นสีเหมือนโจ๊ก ยุคที่เราไปเก็บเศษกระดาษมาทำแผนเล็กๆ และอีกไม่กี่เดือนต่อมาก็ได้รับสมุดบันทึกสีเหลืองเก่าๆ ที่เราหวงแหนราวกับสมบัติล้ำค่า

ความยากลำบากเหล่านั้นหล่อหลอมให้ชาวกว๋างมีอุปนิสัยที่เข้มแข็ง ตรงไปตรงมา และเคารพในความรักและความภักดี หมู่บ้าน แม่น้ำ ถนน ต้นไทรริมน้ำ สะพานไม้ไผ่ อาหารมันสำปะหลังตุ๋นปลาบินกับขนุนอ่อน... ล้วนเปรียบเสมือนชิ้นส่วนจิ๊กซอว์ที่หล่อหลอมจิตวิญญาณแห่งบ้านเกิดเมืองนอน หลั่งไหลไปพร้อมกับชาวกว๋างทุกคนที่จากไปไกล

ขนุนอ่อนตุ๋นปลาบินจึงไม่เพียงแต่เป็นอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งแห่งความคิดถึงอีกด้วย มันคือเสียงเรียกจากบรรพบุรุษของเราจากเตาไฟเก่า มันคือเครื่องเตือนใจว่า ไม่ว่าชาวกว๋างจะผ่านความยากลำบากมามากมายเพียงใด เพลงพื้นบ้านเพียงเพลงเดียวก็เพียงพอที่จะผูกมัดพวกเขาไว้ได้

ท่ามกลางความเร่งรีบและวุ่นวายของดินแดนต่างถิ่น เช้านี้ฉันเปิดดูภาพถ่ายเก่าๆ และเห็นเพียงจานปลาบินตุ๋นกับขนุนอ่อน แต่จมูกของฉันกลับมีกลิ่นฉุน ราวกับว่าเสียงน้ำของแม่น้ำหวู่เจียยังคงก้องอยู่ ราวกับว่ากลิ่นของตะกอนแม่น้ำทูโบนยังคงทำให้ฉันนึกถึงอดีต

ฉันอยู่ไกล แต่แม่น้ำในบ้านเกิดของฉันยังคงไหลอย่างไม่เหน็ดเหนื่อยสู่ปากแม่น้ำฮันและดอยเพื่อไปบรรจบกับมหาสมุทร ต้นน้ำยังคงส่งขนุนอ่อนลงมา ปลายน้ำยังคงส่งปลาบินขึ้นมา

ที่มา: https://baodanang.vn/co-tich-mot-mon-an-3311013.html