Thái Nguyên: Cây dong riềng - hướng đi mới giúp người dân Côn Minh thoát nghèo bền vững

Khai thác tiềm năng cây dong riềng

Xã Côn Minh được thành lập trên cơ sở hợp nhất diện tích và dân số của 3 xã Quang Phong, Dương Sơn và Côn Minh. Với diện tích tự nhiên gần 146,26 km2, Côn Minh sở hữu địa hình đồi núi thấp xen kẽ thung lũng, lý tưởng cho sản xuất nông - lâm nghiệp. Đây là nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc thiểu số Tày, Nùng, Dao. Người dân chủ yếu sinh sống tập trung quanh các nương rẫy và thung lũng, phần lớn sống dựa vào nông nghiệp tự cung tự cấp, tuy nhiên với sự xuất hiện của các mô hình nông nghiệp hàng hóa và liên kết chuỗi giá trị, đời sống người dân đã và đang có những chuyển biến tích cực, thu nhập tăng, giảm nghèo hiệu quả.

Cây dong riềng trở thành cây thoát nghèo của bà con Côn Minh.

Trước đây, cây dong riềng chỉ được trồng xen với ngô, sắn làm thực phẩm tại chỗ, giá trị kinh tế thấp, đầu ra bấp bênh nên không được người dân chú trọng. Năm 2018, Hợp tác xã Tài Hoan được thành lập đã đánh thức cây dong riềng trở thành cây trồng chủ lực giúp nhiều hộ dân ở Côn Minh thoát nghèo.

Những ngày đầu khởi nghiệp, HTX đối mặt với nhiều khó khăn như diện tích nguyên liệu nhỏ lẻ, quy trình sản xuất thủ công, sản phẩm chưa có thương hiệu. Tuy nhiên, với quyết tâm xây dựng sản phẩm sạch, an toàn và khác biệt, HTX từng bước chuẩn hóa quy trình sản xuất, đồng thời liên kết với nông dân để chủ động nguồn dong riềng. Năm 2018, sản phẩm miến dong Tài Hoan đạt OCOP 4 sao. Tiếp đó, HTX tập trung cải tiến bao bì, nhãn mác, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo không dùng chất bảo quản, phụ gia.

Sản phẩm miến dong Tài Hoan của HTX Tài Hoan, xã Côn Minh đạt chuẩn OCOP 5 sao cấp quốc gia.

Đáng chú ý, sản phẩm miến dong của HTX Tài Hoan đã được công nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia năm 2021 và tiếp tục duy trì tiêu chuẩn này vào năm 2024. Nhờ quy trình khép kín và tuân thủ tiêu chuẩn an toàn, sản phẩm miến dong Tài Hoan không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang Cộng hòa Séc từ năm 2022, mở ra cơ hội phát triển thị trường xuất khẩu bền vững.

Giám đốc HTX Tài Hoan Nguyễn Thị Hoan chia sẻ: “Chúng tôi xác định muốn giữ thương hiệu miến dong Côn Minh thì phải chủ động vùng nguyên liệu. Những năm qua, HTX đã liên kết với bà con mở rộng diện tích trồng dong, hỗ trợ giống, kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm. Người dân yên tâm trồng, còn HTX có nguyên liệu sạch, chất lượng để sản xuất miến đạt chuẩn OCOP. Sau khi đạt OCOP 5 sao, lượng tiêu thụ miến dong Tài Hoan tăng từ 20 - 30% mỗi năm. HTX đang đầu tư thêm dây chuyền bán tự động để nâng cao năng suất, song vẫn giữ một số công đoạn thủ công nhằm lưu giữ hương vị đặc trưng của miến dong truyền thống. Việc đạt OCOP 5 sao không chỉ là niềm tự hào của HTX mà còn tạo ra sức lan tỏa lớn, khuyến khích nông dân mở rộng vùng nguyên liệu, xây dựng mô hình liên kết sản xuất hiệu quả”.

Mở rộng sản xuất, xây dựng thương hiệu, hướng đi bền vững

Hiện nay, với gần 60 ha vùng nguyên liệu dong riềng, HTX đã tạo việc làm ổn định cho lao động thường xuyên và hàng trăm lao động thời vụ. Nhờ liên kết sản xuất, người dân trồng dong riềng có thu nhập bình quân từ 40 – 50 triệu đồng/năm, cao gấp nhiều lần so với trồng ngô, sắn trước đây. Đồng thời, HTX đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, đào tạo kỹ thuật, kiểm soát từng công đoạn từ chọn củ, lọc bột, ép sợi, phơi khô đến đóng gói, đảm bảo chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm.

image (2) — Sản phẩm miến dong Côn Minh ngày càng khẳng định vị thế, không chỉ trong tỉnh mà còn từng bước vươn ra thị trường quốc tế.

Một trong những hiệu quả rõ nét nhất mà mô hình HTX Tài Hoan mang lại chính là giữ chân người lao động địa phương. Nếu như trước kia, thanh niên trong xã thường rời quê đi làm ăn xa, thì nay, nhiều người đã quay trở lại tham gia sản xuất tại HTX.

Chị Lộc Thị Quế, thôn Bản Cào, cho biết: “Từ ngày HTX bao tiêu sản phẩm, người dân chúng tôi yên tâm sản xuất. Mùa nào cũng có việc, không phải đi làm thuê xa nhà nữa. Nhà tôi trồng hơn 2 sào dong riềng, mỗi năm thu hơn 30 triệu đồng, lại còn có người thân làm việc tại xưởng miến, thu nhập ổn định”.

Không chỉ trồng và chế biến, HTX còn tạo công ăn việc làm cho nhiều nhóm lao động khác như vận chuyển nguyên liệu, phơi miến, đóng gói… Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo tại xã giảm đáng kể, góp phần nâng cao đời sống người dân.

Thành công của mô hình Côn Minh bắt nguồn từ việc chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết sản xuất tiêu thụ theo chuỗi. HTX đứng ra làm đầu tàu, giúp nông dân sản xuất theo quy trình chuẩn, đảm bảo đầu ra ổn định. Đồng thời, HTX phát triển sản phẩm gắn kết giữa chế biến, thương mại và du lịch. Du khách đến Côn Minh có thể tham quan quy trình làm miến, nghe kể chuyện về nghề, thưởng thức ẩm thực truyền thống, qua đó giúp quảng bá sản phẩm và tăng thu nhập cho người dân.

Chính sự gắn kết giữa kinh tế, văn hóa và du lịch đã tạo nên sức sống mới cho vùng đất này. Người dân không chỉ có việc làm mà còn được tham gia vào chuỗi giá trị rộng lớn hơn, nâng cao kỹ năng, mở mang tầm nhìn và thêm tự hào về nghề truyền thống của quê hương.

Đảng ủy, chính quyền xã Côn Minh luôn coi phát triển cây dong riềng và sản phẩm miến dong là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao đời sống nhân dân. Bên cạnh việc duy trì làng nghề, xã cũng chú trọng mở rộng diện tích cây ăn quả, đa dạng hóa sản phẩm OCOP, từ đó hình thành chuỗi giá trị nông sản bền vững. Bí thư Đảng ủy xã Côn Minh Nguyễn Ngọc Cương nhấn mạnh: “Xã xác định phát triển vùng nguyên liệu dong riềng gắn với làng nghề miến dong là trụ cột để phát triển kinh tế. Đồng thời, chúng tôi khuyến khích người dân mở rộng diện tích cây ăn quả, xây dựng thêm sản phẩm OCOP, từ đó hình thành chuỗi giá trị nông sản, góp phần xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống người dân. Mục tiêu đến năm 2030 của Côn Minh là phấn đấu duy trì và phát triển ổn định Làng nghề miến dong, đồng thời có thêm ít nhất 2 sản phẩm OCOP mới được công nhận”.

Để đạt mục tiêu, Côn Minh đang tập trung triển khai quy hoạch và mở rộng diện tích trồng dong riềng gắn với vùng nguyên liệu tập trung, hỗ trợ giống, vốn và kỹ thuật cho người dân; thúc đẩy liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, khuyến khích doanh nghiệp và HTX ký hợp đồng bao tiêu, đảm bảo đầu ra ổn định cho nông sản; nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP, chú trọng khâu thiết kế bao bì, nhãn hiệu, ứng dụng thương mại điện tử, mở rộng kênh phân phối trong và ngoài nước. Song song với đó, xã đẩy mạnh đầu tư hạ tầng giao thông, phát triển dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế. Các chương trình đào tạo nghề, giảm nghèo, hỗ trợ sản xuất cũng được triển khai đồng bộ, góp phần nâng cao đời sống người dân.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/thai-nguyen-cay-dong-rieng-huong-di-moi-giup-nguoi-dan-con-minh-thoat-ngheo-ben-vung-10396891.html