Thị trường chứng khoán Việt Nam sau nâng hạng: Chờ dòng vốn của các 'cá mập' mới

Sau khi được FTSE Russell công bố quyết định nâng hạng từ cận biên lên mới nổi thứ cấp, chứng khoán Việt Nam được xếp vào cùng hạng mục với các thị trường lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, Saudi Arabia và Indonesia, mở ra cơ hội đón làn sóng vốn mới.

Nhiều chuyên gia kỳ vọng chứng khoán Việt Nam sẽ thu hút các dòng vốn lớn, với 6 - 8 tỉ USD sau khi được nâng hạng - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Theo kế hoạch, việc nâng hạng chứng khoán VN lên thị trường mới nổi thứ cấp sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 21-9-2026, sau kỳ đánh giá giữa kỳ vào tháng 3-2026. 

Quá trình triển khai dự kiến sẽ được thực hiện theo nhiều giai đoạn, với thông tin chi tiết sẽ được FTSE Russell công bố trong báo cáo phân loại thị trường cổ phiếu giữa kỳ tháng 3-2026, dự kiến phát hành vào đầu tháng 4-2026. 

Tuy nhiên theo các chuyên gia, đây mới chỉ là khởi đầu cho giai đoạn phát triển mới, yêu cầu cải cách sẽ ngày càng sâu rộng hơn nữa để đạt những mục tiêu dài hạn trong tương lai.

Sẽ thu hút 6 - 8 tỉ USD và hơn thế nữa...

Ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài chính, cho rằng thị trường chứng khoán VN được nâng hạng là một trong những dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển hơn 25 năm qua.

"Thị trường chứng khoán VN được nâng hạng không chỉ tạo cơ hội lớn để VN thu hút nguồn lực vốn ngoại, mà còn là minh chứng rõ ràng cho con đường phát triển đúng đắn và năng lực hội nhập ngày càng sâu rộng của VN vào hệ thống tài chính quốc tế", ông Thắng nói.

Tuy nhiên theo ông Thắng, nâng hạng không phải là đích đến mà là một hành trình đang đi để phát triển VN tăng trưởng chất lượng, minh bạch, bền vững. Trong hành trình đó, từng chặng đường sẽ gắn với quyết tâm, nỗ lực cao nhất để triển khai các giải pháp hiệu quả nhằm đạt được những mục tiêu quan trọng đề ra.

"Chúng tôi kỳ vọng rằng thị trường vốn nói chung và thị trường chứng khoán sẽ chứng kiến một sự thay đổi về chất, không chỉ đón nhận những vốn ngoại chất lượng cao mà đi kèm với đó là yêu cầu cao hơn về quản trị doanh nghiệp hay tính công khai, minh bạch..., góp phần đưa thị trường chứng khoán lên một tầm phát triển mới", ông Thắng nói.

Ông Nguyễn Việt Cường, Phó chủ tịch Chứng khoán KAFI, cho rằng việc chứng khoán VN được nâng hạng sẽ kích hoạt làn sóng mới từ các quỹ đầu tư chuyên phân bổ vào thị trường mới nổi. 

Kinh nghiệm từ các thị trường từng được FTSE nâng hạng trước đây cho thấy dòng vốn mới thường chảy mạnh vào sau khoảng 9 - 12 tháng kể từ khi quyết định nâng hạng được công bố.

"Theo tôi, kịch bản nêu trên cũng sẽ tương tự với chứng khoán VN. Ước tính nguồn vốn rót vào thị trường khi lên mới nổi vào khoảng 5 - 7 tỉ USD, sau khi trừ phần rút ra từ các quỹ đầu tư thị trường cận biên. Như vậy, VN có thể thu hút ròng từ 2,5 - 4 tỉ USD sau khi được nâng hạng". ông Cường nhìn nhận.

Tuy nhiên theo ông Cường, các quỹ cũng cần thời gian đánh giá thị trường, xây dựng danh mục, với thời gian 6 - 9 tháng, trước khi có thể giải ngân.

Ông Anthony Le, Phó giám đốc phòng môi giới khách hàng tổ chức Công ty chứng khoán Vietcap, cho rằng việc được nâng hạng sẽ mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường VN cho một nhóm nhà đầu tư hoàn toàn mới - những tổ chức trước đây bị hạn chế đầu tư do giới hạn phân loại thị trường.

Các công ty chứng khoán quốc tế ước tính, dòng vốn đầu tư ròng từ khối ngoại có thể đạt 6 - 8 tỉ USD và trong kịch bản tích cực, con số này có thể lên đến 10 tỉ USD, bao gồm cả dòng vốn chủ động (active funds) và dòng vốn thụ động (ETF) - trong đó vốn chủ động được dự báo chiếm phần lớn.

Dù khẳng định cơ hội thu hút dòng vốn ngoại là rất lớn, nhưng các chuyên gia cho rằng vẫn còn nhiều việc phải làm để nhà đầu tư ngoại thuận lợi hơn, yên tâm hơn khi rót vốn vào chứng khoán Việt

Nhưng vẫn còn rất nhiều việc cần làm

Cũng theo ông Cường, FTSE Russell là một trong những tổ chức xếp hạng và cung cấp chỉ số đầu tư lớn nhất thế giới. "Nhiều quỹ đầu tư - cả chủ động lẫn thụ động - sử dụng đánh giá của FTSE như tiêu chí đầu tiên để quyết định phân bổ vốn. Tổng tài sản được quản lý dựa trên các chỉ số của FTSE ước tính khoảng 3.000 tỉ USD", ông Cường nói.

Nhưng mục tiêu tiếp theo của VN là cần đạt được tiêu chuẩn nâng hạng của MSCI - một tổ chức có mức độ ảnh hưởng và quy mô dòng vốn lớn hơn nữa. "Nếu VN được cả FTSE Russell và MSCI công nhận là thị trường mới nổi, đó sẽ là bước tiến vượt bậc, mở ra cánh cửa lớn để đón thêm hàng chục tỉ USD vốn đầu tư quốc tế", ông Cường kỳ vọng.

Để đáp ứng các tiêu chí khắt khe hơn trong tương lai, theo ông Cường, VN cần tiếp tục minh bạch hóa hoạt động thị trường, đa dạng hóa sản phẩm đầu tư và hoàn thiện khung pháp lý linh hoạt hơn. "Cả FTSE Russell và MSCI đều coi việc bảo vệ nhà đầu tư là tiêu chí trọng yếu. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo rủi ro được giảm thiểu và quyền lợi nhà đầu tư - đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài - được bảo vệ tối đa", ông Cường cho biết.

Trong khi đó, theo một số chuyên gia, việc đầu tư vào thị trường chứng khoán VN từ nước ngoài từ trước đến nay vẫn luôn gặp khó khăn. Ông Owens Huang, Giám đốc danh mục đầu tư tại Dalton Investments, cho biết các nhà đầu tư sẽ cần nhiều tháng để hoàn tất thủ tục và nhận mã định danh trước khi có thể tham gia thị trường. 

"Việc hạn chế về tỉ lệ sở hữu nước ngoài khiến một số cổ phiếu bị đẩy giá lên cao, buộc nhà đầu tư ngoại phải trả mức giá cao hơn so với nhà đầu tư trong nước", ông Owens Huang cho biết.

Bà Vũ Ngọc Linh, Giám đốc bộ phận phân tích và nghiên cứu thị trường Vinacapital, lại cho rằng thị trường chứng khoán VN vẫn phụ thuộc rất nhiều vào hai ngành chủ chốt là tài chính (37%) và bất động sản (19%). Trong khi đó, cơ cấu ngành đa dạng hơn sẽ giúp thị trường phản ánh tốt nền kinh tế nói chung và giảm sự phụ thuộc quá mức vào ngân hàng và bất động sản.

Dù vậy, theo bà Linh, làn sóng IPO sắp tới sẽ thúc đẩy vốn hóa thị trường, cân bằng lại cơ cấu ngành của thị trường. Và sự đa dạng này cũng giúp tăng thanh khoản thị trường, thu hút nhiều nhà đầu tư hơn với các chiến lược và khẩu vị rủi ro khác nhau.

"Về lâu dài, một thị trường đa dạng sẽ thúc đẩy tăng trưởng bền vững, củng cố niềm tin của nhà đầu tư và hỗ trợ sự phát triển liên tục của thị trường vốn", bà Linh khẳng định.

Chứng khoán VN sẽ thu hút nhiều "cá mập" mới

Trước lo ngại dòng tiền có thể rút ra từ các quỹ đầu tư thị trường cận biên (Frontier) sau khi VN được FTSE Russell nâng hạng, ông Phạm Lưu Hưng, kinh tế trưởng kiêm Giám đốc SSI Research, cho biết quy mô của các quỹ này không lớn, trong khi thời gian chuyển đổi kéo dài đến năm 2026 sẽ giúp thị trường VN có đủ dư địa để hấp thụ.

Theo ông Hưng, mục tiêu lớn hơn của việc nâng hạng không chỉ nằm ở phần mua ròng ước khoảng 1,6 tỉ USD từ các quỹ thụ động, mà là thu hút dòng vốn mới và các nhà đầu tư tổ chức quy mô lớn, những "tay chơi" có tầm ảnh hưởng dài hạn với thị trường. Ngoài ra, quá trình phát triển của thị trường vốn VN không chỉ dừng lại ở câu chuyện nâng hạng, mà còn là một hành trình mở rộng và hoàn thiện cấu trúc thị trường.

"Để tăng độ sâu cho thị trường, hoạt động IPO vẫn cần được đẩy mạnh, đặc biệt là các thương vụ có quy mô lớn. Đây sẽ là "chất xúc tác" quan trọng giúp thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài", ông Hưng nói và cho rằng những yếu tố nội tại khác như tốc độ tăng trưởng kinh tế, làn sóng niêm yết mới và chất lượng doanh nghiệp cải thiện cũng là điểm hấp dẫn riêng của VN.

Theo ước tính của SSI, nếu thị trường thu hút lại dòng vốn ngoại từ các yếu tố này, giá trị vốn vào có thể còn vượt xa phần giải ngân của các quỹ thụ động sau khi FTSE nâng hạng. Và không chỉ những quỹ đầu tư hiện hữu, VN sẽ còn đón chào các quỹ đầu tư mới, những "cá mập" chưa từng xuất hiện trên thị trường.

Nhiều tổ chức quốc tế quan tâm

Bên cạnh giới đầu tư trong nước, sự kiện chứng khoán VN được nâng hạng cũng được dư luận quốc tế quan tâm. Báo Financial Times (FT) nhận định việc thị trường chứng khoán được nâng hạng diễn ra vào thời điểm quan trọng cho VN, đúng lúc VN đang trở thành một mắt xích then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bà Wanming Du, Giám đốc chính sách chỉ số châu Á - Thái Bình Dương tại FTSE Russell, cho biết lần tái phân loại này được kỳ vọng sẽ mang tính cấu trúc đối với thị trường vốn của VN. "Điều này củng cố tiến trình của VN hướng tới mức độ mở cửa cao hơn, thanh khoản cải thiện hơn và sự tham gia sâu rộng hơn của các nhà đầu tư tổ chức", bà Du nêu.

Trong khi đó, ông Bill Hayton, nghiên cứu viên của Chương trình châu Á tại Chatham House (Anh), nhận xét việc nâng hạng này "khá quan trọng với VN" và là "một bước tiến nữa đến việc được nhìn nhận công bằng như các nền kinh tế quốc tế khác".

Từ đầu năm 2025 đến nay, chỉ số chứng khoán VN-Index của VN đã tăng 33% và là thị trường có mức tăng mạnh nhất Đông Nam Á. VN-Index cũng nhiều lần lập đỉnh kỷ lục trong năm 2025, phản ánh tâm lý lạc quan của nhà đầu tư trước triển vọng nâng hạng thị trường và nền kinh tế trong nước tăng trưởng vững chắc.

Sau khi chứng khoán VN được nâng hạng, bộ phận nghiên cứu đầu tư toàn cầu HSBC dự báo dòng vốn nước ngoài có thể lên đến 3,4 - 10,4 tỉ USD từ các quỹ đầu tư chủ động và thụ động sẽ đổ vào thị trường VN.

"Thông thường, khi các thị trường khác được nâng hạng từ "cận biên" lên "mới nổi", chẳng hạn như Saudi Arabia, Kuwait hay Pakistan, trong vòng 2 năm, lượng vốn đầu tư trực tiếp thường tăng gấp 5 - 7 lần", ông Tim Evans, Tổng giám đốc HSBC VN, kỳ vọng kịch bản tương tự sẽ diễn ra với VN.

Vì sao cần một kỳ đánh giá vào tháng 3-2026?

Theo bà Vũ Ngọc Linh - Giám đốc bộ phận phân tích và nghiên cứu thị trường Vinacapital, dù FTSE Russell công nhận VN đáp ứng đầy đủ tất cả các tiêu chí cần thiết để được nâng hạng nhưng Ủy ban Tư vấn của tổ chức này cho biết vẫn còn một số quan ngại liên quan đến khả năng tiếp cận của các công ty môi giới nước ngoài khi giao dịch tại thị trường VN.

Dù đây không phải là điều kiện bắt buộc của thị trường mới nổi thứ cấp, nhưng FTSE Russell nhấn mạnh rằng việc mở rộng khả năng tiếp cận cho các nhà đầu tư nước ngoài là yếu tố quan trọng, giúp hỗ trợ việc mô phỏng chỉ số và đáp ứng nhu cầu của cộng đồng đầu tư toàn cầu. Vì vậy, VN sẽ được xem xét lại vào tháng 3-2026 nhằm đánh giá tiến độ khắc phục vấn đề này.

"Chúng tôi tin rằng cơ quan quản lý thị trường tại VN có thể chủ động đưa ra giải pháp cho vấn đề này, giúp chứng khoán VN được nâng hạng vào tháng 9-2026 theo kế hoạch", bà Linh nói.

Trở lại chủ đề

BÌNH KHÁNH - NGHI VŨ - Lê Nhật Quang

Nguồn: https://tuoitre.vn/thi-truong-chung-khoan-viet-nam-sau-nang-hang-cho-dong-von-cua-cac-ca-map-moi-2025100907533563.htm