TPHCM chuyển mình thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực - Bài 2: Xây hạ tầng cho kinh tế tri thức

Không chỉ là đầu tàu kinh tế, TPHCM đang từng bước hướng đến vị thế mới – trung tâm công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo của Đông Nam Á. Với hạ tầng được đầu tư bài bản, chính sách đột phá và khát vọng vươn tầm, thành phố đang nỗ lực lớn trong hành trình đổi mới sáng tạo.

Sẵn sàng hạ tầng chuẩn quốc tế

Trong dự thảo Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, thành phố xác định mục tiêu chiến lược, trở thành đô thị văn minh, hiện đại, trung tâm đổi mới sáng tạo, năng động và dẫn đầu trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đến năm 2030, TPHCM hướng tới một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đạt tiêu chuẩn quốc tế, giữ vai trò trung tâm khu vực Đông Nam Á, nơi hội tụ các nền tảng công nghệ và ý tưởng toàn cầu.

Các trường đại học đầu tư máy móc hiện đại giúp sinh viên ứng dụng công nghệ hiện đại. Ảnh: S.X

Để khát vọng ấy có kết quả cụ thể, thành phố xác định hạ tầng là nền tảng then chốt. Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Thị Diệu Thúy cho biết, trong những năm gần đây, thành phố có bước tiến mạnh về hạ tầng hỗ trợ đổi mới sáng tạo, từ không gian làm việc chung, trung tâm khởi nghiệp đến cơ sở dữ liệu và hạ tầng số. Chính nhờ sự đầu tư bài bản này, TPHCM đã trở thành điểm đến hấp dẫn của giới startup châu Á, nơi chính quyền không chỉ đóng vai trò quản lý mà còn là người đồng hành cùng DN. Điển hình, Trung tâm Khởi nghiệp Sáng tạo TPHCM (SIHUB) mới được “trình làng”. Trung tâm này được kỳ vọng sẽ là nơi hội tụ tri thức và kết nối cộng đồng khởi nghiệp. Chỉ sau thời gian ngắn hoạt động, SIHUB trở thành hạt nhân trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của thành phố, quy tụ nguồn lực từ nhà nước, trường đại học, viện nghiên cứu, DN và các quỹ đầu tư. Trung tâm triển khai các chương trình ươm tạo kéo dài từ 6 đến 12 tháng, hỗ trợ tối đa 400 triệu đồng mỗi dự án, giúp nhiều ý tưởng khởi nghiệp chuyển mình thành sản phẩm thương mại. Không dừng lại ở ươm tạo, TPHCM đang hình thành chuỗi giá trị hoàn chỉnh cho đổi mới sáng tạo – từ nghiên cứu, thử nghiệm, thương mại hóa đến mở rộng thị trường. Những sáng kiến mới đây như Trung tâm Tài chính Quốc tế, sàn giao dịch carbon, hay khu thử nghiệm Fintech (regulatory sandbox) đang mở ra không gian kết nối mới cho vốn, công nghệ và ý tưởng.

Theo chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) năm 2025 của Bộ Khoa học và Công nghệ, TPHCM đạt 59,33 điểm, đứng thứ hai cả nước, dẫn đầu ở 13/52 chỉ số về hạ tầng khoa học – công nghệ. Kết quả này phản ánh nỗ lực xây dựng môi trường phát triển an toàn và chuyên nghiệp cho DN, nhà đầu tư và tổ chức nghiên cứu. Hiện nay, thành phố có những DN công nghệ lớn của Việt Nam như: VNG, MoMo, Sky Mavis,... góp phần đưa Việt Nam vào bản đồ công nghệ khu vực. Một điểm nhấn là Tập đoàn G42 (UAE) đang lên kế hoạch đầu tư Trung tâm siêu dữ liệu AI trị giá gần 2 tỷ USD tại TPHCM. Đây được xem là dự án mang tính bước ngoặt, mở đường cho những dòng vốn lớn vào lĩnh vực công nghệ cao. Ngoài ra, theo UBND TPHCM, hệ sinh thái khởi nghiệp của thành phố hiện đạt giá trị 5,22 tỷ USD, đứng thứ ba Đông Nam Á, chỉ sau Singapore và Jakarta (Indonesia). Nhiều lĩnh vực của TPHCM đã lọt Top 100 toàn cầu, như Công nghệ tài chính – Fintech (thứ 54), Công nghệ giáo dục – Edtech (thứ 62), Thương mại điện tử & Bán lẻ (thứ 71), Giao thông vận tải (thứ 87); riêng Blockchain vươn lên thứ 2 khu vực Đông Nam Á.

Thành phố hiện có hơn 2.000 DN khởi nghiệp (chiếm 50% cả nước), cùng hơn 100 quỹ đầu tư mạo hiểm và khoảng 20.000 chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực khoa học – công nghệ. Những con số đó khẳng định, thành phố không chỉ là đầu tàu kinh tế, thành phố đang vươn mình thành “điểm đến sáng tạo” của Việt Nam, nơi ý tưởng, tri thức và công nghệ hội tụ, tạo nên nền tảng cho một thập niên bứt phá mới.

Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, tỷ lệ DN khởi nghiệp tại TPHCM chiếm một nửa cả nước là minh chứng sinh động cho tinh thần sáng tạo, tiên phong của thành phố – nơi “mỗi ý tưởng có thể trở thành DN, mỗi DN có thể trở thành nền tảng phát triển”. Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Kỳ Phùng - Trưởng Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM lại cho rằng, thách thức lớn hiện nay là liên kết hiệu quả các nguồn lực sẵn có. “Thành phố có hơn 450 tổ chức khoa học - công nghệ, 134 phòng thí nghiệm, 123 đơn vị trung gian hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Vấn đề là làm sao gắn kết chúng thành một hệ sinh thái thống nhất, thay vì hoạt động như những “ốc đảo sáng tạo” riêng lẻ”, ông Phùng nhấn mạnh.

Tạo môi trường phát triển toàn diện

Không chỉ tập trung vào hạ tầng, TPHCM đang nỗ lực kiến tạo môi trường phát triển toàn diện cho đổi mới sáng tạo – từ cơ chế, chính sách, công nghệ đến nguồn nhân lực. Theo ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TPHCM, trong giai đoạn 2025-2030, thành phố đặt mục tiêu kinh tế số đóng góp 30-40% GRDP, TFP (năng suất tổng hợp) đạt ít nhất 60%, hướng tới trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo đẳng cấp quốc tế. Thành phố cũng phấn đấu lọt Top 100 hệ sinh thái khởi nghiệp năng động nhất toàn cầu, xây dựng 5 trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược. Để đạt được mục tiêu đó, TPHCM tập trung triển khai ba đột phá trọng tâm. Đột phá thứ nhất – Cơ chế, chính sách và thu hút đầu tư. TPHCM ưu tiên xây dựng cơ chế đặc thù để thu hút nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực khoa học – công nghệ. Song song, TPHCM đẩy mạnh phát triển Khu công nghệ cao, các khu thử nghiệm cho công nghệ mới,... Thành phố cũng triển khai chính sách hỗ trợ DN nhỏ và vừa chuyển đổi số, khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư vào khoa học – công nghệ để tạo động lực phát triển bền vững. Đột phá thứ hai – Công nghệ chiến lược và hệ sinh thái sáng tạo. TPHCM ưu tiên phát triển những công nghệ lõi, gồm: AI, điện toán đám mây, chip bán dẫn, robot, blockchain và y sinh học. Cùng với Đại học Quốc gia, thành phố định hướng xây dựng Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc tế kết nối bốn trục: trong đại học, trong khu công nghiệp – khu chế xuất, tại các trung tâm đầu tư công và theo mô hình hợp tác công – tư. Đột phá thứ ba chính là quản trị số và nguồn nhân lực số. TPHCM đẩy mạnh xây dựng dữ liệu số và nền tảng điều hành thông minh, hướng tới chính quyền số vận hành trên cơ sở dữ liệu lớn. “Với quyết tâm và cách làm bài bản, TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành trung tâm khoa học – công nghệ của khu vực”, ông Thắng tin tưởng.

Báo cáo Chính trị của Đại hội cũng nhìn nhận rõ, TPHCM vẫn chưa làm chủ được công nghệ cao và công nghệ lõi trong các ngành then chốt, chưa thu hút được nhân tài quốc tế đủ mạnh để trở thành động lực chủ lực của công nghiệp hóa. Từ đó, thành phố xác định các chỉ tiêu chủ yếu giai đoạn 2025–2030, gồm: kinh tế số chiếm 30–40% GRDP, tổng chi xã hội cho R&D đạt 2–3% GRDP và ít nhất 4–5% ngân sách hằng năm dành cho khoa học – công nghệ và chuyển đổi số.

Thành phố luôn chào đón, cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để DN đầu tư, hợp tác, chuyển giao công nghệ và cùng thành phố phát triển. “Hãy cùng nhau xây dựng những dự án có tầm nhìn dài hạn, mang lại giá trị gia tăng cao và bền vững. Chúng ta có thể hợp tác trong nghiên cứu phát triển các công nghệ lõi, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng chuỗi cung ứng toàn cầu”- bà Trần Thị Diệu Thúy nói.

TPHCM sở hữu nền tảng khoa học công nghệ lớn nhất cả nước và khu vực, với hơn 97 trường đại học và cao đẳng, nhiều trong số đó có uy tín quốc tế như Đại học Quốc gia TPHCM. Thành phố còn có hơn 450 tổ chức khoa học và công nghệ, 134 phòng thí nghiệm hiện đại, 123 tổ chức trung gian hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

(Còn nữa)

Thanh Giang

Nguồn: https://daidoanket.vn/tphcm-chuyen-minh-thanh-trung-tam-doi-moi-sang-tao-khu-vuc-bai-2-xay-ha-tang-cho-kinh-te-tri-thuc.html