TPHCM và nghịch lý “tầm vóc siêu đô thị nhưng mặc áo thể chế cấp tỉnh”

Vấn đề này được đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nhân (TPHCM) nêu ra trong phiên thảo luận ở Quốc hội sáng 30/10, về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2025, dự toán năm 2026 và tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công.

TPHCM có quy mô kinh tế tương đương một quốc gia nhỏ, đóng góp gần 1/4 GDP cả nước và 1/3 tổng thu ngân sách quốc gia, có GRDP vượt qua nhiều quốc gia trong khu vực. Vậy nhưng theo đại biểu Phạm Trọng Nhân, nơi đây vẫn tồn tại nghịch lý cản trở sự phát triển do sự chênh lệch giữa trách nhiệm và công cụ quản lý.

TPHCM và nghịch lý “tầm vóc siêu đô thị nhưng mặc áo thể chế cấp tỉnh” - 1

Đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nhân (Ảnh: Hồng Phong).

Hơn nữa, TPHCM vẫn đang bị bó hẹp bởi "áo thể chế cấp tỉnh" vốn không còn tương thích với tầm vóc siêu đô thị và không gian đa trung tâm đã hình thành.

“Nếu nghịch lý này không được hóa giải, cải cách sẽ mãi dừng ở ngưỡng cửa và nơi thí điểm có thể lại trở thành rào cản của chính cải cách thể chế”, theo lời đại biểu Nhân.

Theo ông, để đạt tăng trưởng 10-11% mỗi năm cho giai đoạn đến năm 2030, TPHCM cần huy động 8 triệu tỷ đồng vốn đầu tư xã hội. Với mục tiêu đó, Thành phố cần nhất là quyền tự chủ thể chế.

“Tôi khẩn thiết đề nghị Quốc hội khởi động xây dựng đạo Luật Đô thị đặc biệt cho TPHCM. Đây được coi là giải pháp thể chế nhằm mở rộng nguồn thu, tăng sức đầu tư công và giảm gánh nặng cho Trung ương”, đại biểu Nhân nêu quan điểm.

Ông nhấn mạnh nếu Quốc hội trao cho TPHCM công cụ thể chế tương xứng, thành phố sẽ không chỉ bứt phá so với chính mình mà còn tạo ra động lực mới, dẫn dắt các địa phương khác của đất nước cùng đi lên.

Đánh giá chung về kế hoạch tài chính, đại biểu Hà Sỹ Đồng (nguyên quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị) cho rằng cơ cấu thu - chi ngân sách hiện nay vẫn thiếu bền vững.

“Tăng thu ngân sách những năm gần đây chủ yếu nhờ vào một số yếu tố tình thế, chưa hình thành động lực lâu dài. Các nguồn thu mới từ kinh tế số, thương mại điện tử, dịch vụ xuyên biên giới chưa được khai thác hiệu quả; thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước còn rất thấp, trong khi chi thường xuyên vẫn chiếm tỷ trọng cao”, đại biểu nêu thực tế.

Ông nhấn mạnh cần chuyển trọng tâm từ tăng thu sang củng cố nền tảng thu bền vững, bằng cải cách chính sách thuế, hoàn thiện quản lý thu, chống thất thu, gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài.

TPHCM và nghịch lý “tầm vóc siêu đô thị nhưng mặc áo thể chế cấp tỉnh” - 2

Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng (Ảnh: Hồng Phong).

Trong điều hành ngân sách, đại biểu góp ý vấn đề bội chi và nợ công cũng cần được nhìn nhận thận trọng. Dù tỷ lệ nợ công trên GDP còn trong giới hạn, nhưng quy mô tuyệt đối tăng nhanh, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ có nguy cơ vượt ngưỡng an toàn.

Giai đoạn tới, nếu tốc độ tăng chi cao hơn tốc độ tăng thu, áp lực nợ công sẽ gia tăng. Do đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng góp ý cần đa dạng hóa công cụ tài chính, phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ kỳ hạn dài, trái phiếu xanh, trái phiếu chuyển đổi năng lượng, khuyến khích huy động nguồn lực trong nước thông qua hợp tác công - tư, đồng thời tăng cường kiểm soát nghĩa vụ nợ bảo lãnh và nợ dự phòng.

Vị đại biểu nhấn mạnh đây là thời điểm cần có một bước chuyển về tư duy quản lý tài chính quốc gia: Linh hoạt nhưng kỷ luật, phân cấp nhưng kiểm soát, đầu tư mạnh nhưng hiệu quả.

“Chỉ khi đó, ngân sách Nhà nước mới thực sự trở thành huyết mạch nuôi dưỡng phát triển bền vững, và đầu tư công mới thực sự là “ngòi nổ” tạo bứt phá cho nền kinh tế”, theo lời đại biểu Hà Sỹ Đồng.

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/tphcm-va-nghich-ly-tam-voc-sieu-do-thi-nhung-mac-ao-the-che-cap-tinh-20251030112329257.htm