Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn: Tiên phong, dẫn dắt trong sứ mệnh quốc gia về đào tạo tiếng Việt

Với thành tích xuất sắc trong công tác đào tạo tiếng Việt, nhà trường đã vinh dự được trao tặng Huân chương Lao động Hạng nhất của Chủ tịch nước.

Tiếp nối truyền thống 80 năm tự hào từ Đại học Văn khoa Hà Nội (năm 1945) và Đại học Tổng hợp Hà Nội, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội từ khi thành lập (năm 1995) đã tiếp tục kế thừa và phát triển vị thế học thuật của một trong những trường đại học hàng đầu đất nước về lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.

Nhà trường đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học và phục vụ cộng đồng, góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm an sinh xã hội, từ thiện nhân đạo, ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật. Trong đó, phải kể đến thành tích đặc biệt xuất sắc trong đào tạo tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài.

Tiên phong xây dựng Bộ khung năng lực tiếng Việt cho người nước ngoài

Năm 2015, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã xây dựng thành công Bộ khung năng lực tiếng Việt cho người nước ngoài. Đây là lần đầu tiên ở Việt Nam và trên thế giới, tiếng Việt có một khung tham chiếu về năng lực được phân chia một cách khoa học, dựa theo khung tham chiếu châu Âu. Bộ khung này được đội ngũ chuyên gia Ngôn ngữ học, Phương pháp dạy tiếng Việt của Trường xây dựng dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn vững chắc, có giá trị nền tảng bền vững trong cộng đồng học thuật và ứng dụng Việt ngữ.

Với những giá trị học thuật vượt trội, Khung năng lực tiếng Việt dùng cho người nước ngoài được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt và đưa vào nội dung ban hành trong Thông tư 17/2015/TT-BGDĐT ngày 01/9/2015. Việc ban hành Bộ khung năng lực tiếng Việt trên phạm vi toàn quốc mang lại lợi ích to lớn cho các cơ sở đào tạo tiếng Việt cho người phi bản ngữ, là căn cứ đánh giá năng lực tiếng Việt cho người nước ngoài trên toàn quốc. Đây là bộ công cụ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đóng vai trò như kim chỉ nam cho các hoạt động giảng dạy, học tập, kiểm tra, đánh giá và cấp c hứng chỉ tiếng Việt như một ngoại ngữ. Từ nền tảng này, công tác dạy, học và đánh giá năng lực tiếng Việt ngày càng tiệm cận các giá trị và tiêu chuẩn quốc tế. 

Không những thế, Khung năng lực còn có tầm quan trọng về mặt chính sách và ngoại giao văn hóa. Việc ban hành khung này thể hiện nỗ lực chính thức của Nhà nước Việt Nam trong việc quốc tế hóa tiếng Việt, đồng thời khẳng định vai trò của tiếng Việt như một công cụ giao tiếp, học thuật và nghề nghiệp cho cộng đồng quốc tế. Trong các chương trình học bổng, trao đổi sinh viên, tuyển dụng nhân lực nước ngoài tại Việt Nam, hay chương trình đào tạo nguồn nhân lực tại các doanh nghiệp FDI, việc yêu cầu chứng chỉ tiếng Việt theo Khung năng lực là một điều kiện minh bạch, khách quan và chuyên nghiệp. Đây là cơ sở để quản lý và phát triển nguồn nhân lực quốc tế sử dụng tiếng Việt, đồng thời góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế văn hóa - ngôn ngữ của Việt Nam trên trường quốc tế.

Sinh viên nước ngoài tham gia kỳ thi Đánh giá năng lực tiếng Việt tại Trường ĐHKHXH&NV. Ảnh: Thùy Dzung

Trong thời đại số và di cư toàn cầu, số lượng người học tiếng Việt ở nước ngoài (trong cộng đồng người Việt hải ngoại, sinh viên quốc tế, các nhà nghiên cứu về Việt Nam học…) ngày càng gia tăng. Một khung chuẩn về năng lực tiếng Việt giúp kết nối cộng đồng học thuật và văn hóa Việt trên toàn thế giới, đồng thời thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu, biên dịch, quảng bá văn học và tư tưởng Việt Nam ra ngoài biên giới quốc gia.

Có thể nói, Khung năng lực tiếng Việt dành cho người nước ngoài là một thành tựu quan trọng trong quá trình quốc tế hóa ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam. Với giá trị chuẩn hóa, định hướng rõ ràng, tính khả thi cao và ý nghĩa chiến lược sâu rộng, khung này không chỉ phục vụ mục tiêu giáo dục mà còn góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, tăng cường hợp tác quốc tế và xây dựng hình ảnh Việt Nam như một quốc gia có bản sắc, cởi mở và hội nhập. Việc tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện và áp dụng linh hoạt Khung năng lực trong thực tiễn sẽ là bước đi quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Việt như một ngoại ngữ và khẳng định vị thế của tiếng Việt trong không gian đa ngữ toàn cầu.

Biên soạn thành công Định dạng đề thi đánh giá năng lực tiếng Việt dùng cho người nước ngoài áp dụng trên toàn quốc

Năm 2016, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn tiếp tục tổ chức biên soạn thành công Định dạng đề thi đánh giá năng lực tiếng Việt. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã kí Quyết định ban hành Định dạng đề thi và Quyết định phê duyệt Tài liệu hướng dẫn xây dựng đề thi và chấm thi theo Định dạng đề thi đánh giá năng lực tiếng Việt dùng cho người nước ngoài ngày 21/6/2016.

Đây là bước tiến có ý nghĩa quan trọng mang tầm quốc gia và quốc tế đối với tiếng Việt như một ngoại ngữ. Từ nay, tiếng Việt có một định dạng đề thi năng lực thống nhất theo Khung năng lực 6 bậc mà các cơ sở dạy tiếng Việt trên toàn lãnh thổ Việt Nam áp dụng như một quy chuẩn mang tính pháp lý.

Đóng vai trò chủ chốt và hiệu quả xuất sắc vượt trội trong công tác tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài

Với các thành tích đã đạt được trong lĩnh vực giảng dạy và biên soạn tài liệu giảng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài, năm 2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo giao cho Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (trực tiếp là Khoa Việt Nam học và Tiếng Việt) biên soạn Khung chương trình tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài theo Khung năng lực tiếng Việt dùng cho người nước ngoài. Đây cũng là lần đầu tiên, Việt Nam có một Khung chương trình để làm căn cứ biên soạn các tài liệu dạy và học tiếng Việt cho người Việt ở nước ngoài; phục vụ đắc lực cho việc hiện thực hóa tư tưởng chỉ đạo trong nghị quyết 36 của Bộ Chính trị về người Việt Nam ở nước ngoài.

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cũng là đơn vị đại học công lập duy nhất đã và đang thực thi sứ mệnh quốc gia trong việc khởi động Kênh giảng dạy tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài từ năm 2022, dựa trên hệ thống ngữ liệu có phạm vi phủ hệ sinh thái dạy tiếng lớn nhất Việt Nam từ trước đến nay do đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên của nhà trường biên soạn.

Nhà trường đã tổ chức hàng trăm lớp dạy trực tuyến tiếng Việt miễn phí cho kiều bào từ sơ cấp đến cao cấp, phục vụ gần hàng nghìn lượt kiều bào thuộc 23 quốc gia, vùng lãnh thổ trên toàn thế giới: Lào, Singapore, Anh, Đức, Pháp, Slovakia, Séc, Áo, Bỉ, Hà Lan, Ba Lan, Kyrgyzstan, Hy Lạp, Hungary, Thụy Sĩ, Đài Loan, Canada, Mỹ, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Việc duy trì tiếng Việt cho con em kiều bào là một đóng góp đặc biệt quan trọng trong việc giữ gìn tiếng Việt, bảo tồn văn hóa cội nguồn cho người Việt Nam ở nước ngoài của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, nhất là trong 5 năm trở lại đây.

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đang trên hành trình đồng hành bền vững cùng Uỷ ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Bộ Ngoại giao), Kênh truyền hình đối ngoại VTV4 và Kênh số hóa đào tạo tiếng Việt trên nền tảng LMS của Đại học Quốc gia Hà Nội, vì một tiếng Việt ngày càng giàu và đẹp, một tiếng Việt để giữ lại tình dân tộc, nghĩa đồng bào, góp phần truyền bá và làm mạnh mẽ thêm hệ giá trị Việt Nam trong bối cảnh kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Vào tháng 08/2024, tại Hội nghị người Việt Nam ở nước ngoài toàn thế giới lần thứ tư, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã được trao tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao vinh danh những đóng góp quan trọng, nổi bật và tiêu biểu trong công tác người Việt Nam ở nước ngoài.

PV