Đất kiệt sức vì thâm canh
Xã Nam An Phụ (thị xã Kinh Môn, Hải Dương cũ) là địa phương có diện tích trồng hành củ lớn nhất Hải Phòng với khoảng 900ha. Lâu nay, người dân tại đây canh tác với cường độ rất cao với 2 vụ lúa, 1 vụ trồng hành trong năm khiến đất đai gần như không có thời gian ngơi nghỉ.
Ông Nguyễn Văn Sinh, một hộ dân ở thôn Phương Quất nhiều năm gắn bó với cây hành, tỏi trên diện tích 3 sào cho hay: "Cây hành, tỏi cho thu nhập gấp hàng chục lần cây lúa. Lúa tốt lắm được 2 tạ rưỡi/sào, giá trị hơn 1 triệu đồng, trừ chi phí chẳng còn bao nhiêu. Nhưng 1 sào tỏi nếu được mùa và bán đúng thời điểm cuối tháng 3 với giá cao, tổng thu nhập có thể đạt 15 - 20 triệu đồng là bình thường".
Thủ phủ trồng hành Nam An Phụ đang vào vụ. Ảnh: Đinh Mười.
Ông Nguyễn Văn Riêng đang canh tác 5 sào ruộng tại thôn Phương Quất cũng cho biết, làm lúa hiện nay chủ yếu để "giữ ruộng" và lấy rơm rạ phủ luống hành. "Thóc tươi bán tại ruộng giá 7.000 đồng/kg, nếu thuê gặt, cấy thì cầm chắc lỗ. Vì thế cây hành, tỏi là thu nhập chính của bà con ở đây. Năm ngoái dù giá thấp, hành bán xô cả củ lẫn lá vẫn khoảng 13.000 đồng/kg, mỗi sào cho thu về trên 10 triệu đồng", ông Riêng nhẩm tính.
Việc sản xuất luân canh quanh năm mang lại thu nhập cao cho người dân Nam An Phụ song cũng khiến đất đai bị vắt kiệt sức. Sự "bội thực" hóa chất khiến đất đai suy thoái, sâu bệnh kháng thuốc, tạo thành vòng luẩn quẩn: Càng bón phân hóa học, đất càng chai, cây càng yếu, lại càng phải phun thuốc.
“Đất bây giờ nghèo dinh dưỡng so với xưa rất nhiều. Đất chai cứng, nghèo dinh dưỡng do thâm canh liên tục. Muốn cây hành đẹp chúng tôi phải đổ thêm cát, tôn luống cao và buộc phải dùng nhiều phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hơn trước cây mới phát triển được”, chị Lê Thị Nguyệt (37 tuổi, thôn Phương Quất) chia sẻ.
Những chuyển biến bước đầu
Nhận thấy nguy cơ từ việc đất đai suy kiệt, từ vụ đông 2025 - 2026, UBND xã Nam An Phụ phối hợp với Công ty cổ phần Phát triển Nông nghiệp Vàng triển khai mô hình canh tác hành theo hướng hữu cơ và áp dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) trên quy mô 12 mẫu với 70 hộ dân tham gia.
Ông Đặng Văn Phận - Trưởng thôn Phương Quất cho biết, toàn thôn có 430 hộ trồng hành với diện tích 32ha. Việc thay đổi tập quán canh tác là không dễ nhưng cần thiết. "Hành là cây trồng chủ lực, nuôi sống cả làng. Muốn sản xuất bền vững, phải thay đổi từ gốc", ông Phận nói.
Việc luân canh liên tục trong năm khiến đất đai ở vùng trồng hành xã Nam An Phụ gần như không được nghỉ ngơi. Ảnh: Đinh Mười.
Quy trình IPHM được áp dụng tại đây không bắt đầu bằng việc phun thuốc gì mà bắt đầu bằng việc "khám bệnh" cho đất. Các kỹ sư của doanh nghiệp liên kết đã lấy mẫu đất phân tích, từ đó đưa ra công thức phân bón hữu cơ vi sinh nhằm cân bằng pH và phục hồi hệ vi sinh vật có lợi trong đất.
Anh Nguyễn Văn Riêng - hộ dân tham gia mô hình hào hứng: "Được doanh nghiệp đầu tư phân bón hữu cơ, tôi thấy có sự khác biệt rõ rệt. Đất tơi xốp hơn, không còn lì mặt như khi bón đạm, lân hóa học. Nhìn luống hành lá lên xanh, ống dọc to, cứng cáp là biết cây khỏe. Cây khỏe thì tự nhiên ít sâu bệnh, đỡ tốn tiền thuốc BVTV".
Bên cạnh việc dùng phân hữu cơ, kỹ thuật phủ rơm rạ truyền thống cũng được chuẩn hóa trong quy trình IPHM để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại, giảm thiểu việc dùng thuốc trừ cỏ độc hại. Nỗi lo lớn nhất của người trồng hành, tỏi bao năm nay là điệp khúc "được mùa mất giá". Đơn cử như gia đình bà Lê Thị Nguyệt trú tại thôn Phương Quất vụ hành năm 2024 dù đầu tư lớn nhưng phải "bán vơ" cả gốc lẫn rễ với giá 13.000 đồng/kg ngay từ tháng giêng vì sợ rớt giá.
Ông Nguyễn Kiên Cường - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Phát triển Nông nghiệp Vàng cho biết “Chúng tôi cung cấp vật tư đầu vào chuẩn, giám sát quy trình sản xuất và cam kết thu mua sản phẩm của bà con với giá cao hơn thị trường 15%. Điều kiện duy nhất là bà con phải tuân thủ quy trình IPHM, ghi chép nhật ký đồng ruộng để đảm bảo không tồn dư hóa chất”.
Chị Bùi Thị Vui, hộ có diện tích trồng hành lớn nhất tại cánh đồng thôn Phương Quất, xã Nam An Phụ đang bón phân cho hành. Ảnh: Đinh Mười.
Những chuyển biến trong sản xuất tại Nam An Phụ không chỉ dừng lại ở thay đổi kỹ thuật mà còn ở cả tư duy. Từ sản xuất manh mún, lạm dụng hóa chất, người dân đang chuyển sang nền nông nghiệp trách nhiệm, lấy sức khỏe của đất làm nền tảng cho năng suất và chất lượng, mở đường cho củ hành Hải Phòng xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc.
Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn – Phó Chủ tịch UBND xã Nam An Phụ cho biết, địa phương có diện tích trồng hành củ lớn nhất Hải Phòng. Nông dân trong xã có kinh nghiệm thâm canh hành củ song việc canh tác còn theo thói quen, chưa có quy trình sản xuất bài bản, đồng bộ. Vì vậy, cần nhất với người dân ở đây là quy trình sản xuất an toàn, từ đó xây dựng thương hiệu hành củ, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế của nông sản chủ lực địa phương.
Chị Bùi Thị Vui đang canh tác hơn 1 mẫu hành tại thôn Phương Quất chia sẻ: “Thu nhập của gia đình tôi chỉ trông vào mẫu ruộng này nên luôn cố gắng tận dụng tối đa để thâm canh nhưng cũng rất lo lắng vì đất đai ngày càng cằn cỗi. Nông dân chúng tôi mong nhất là có sự hỗ trợ của Nhà nước và doanh nghiệp về đầu tư bài bản, có hướng dẫn quy trình sản xuất bền vững. Nếu phân bón tốt, đất tơi xốp, năng suất hành củ đạt 8 - 9 tạ/sào và có doanh nghiệp bao tiêu với giá cao, bà con sẽ tuân thủ tốt quy trình sản xuất theo hướng hữu cơ, bền vững, bảo vệ đất đai lâu dài”.
Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/tu-duy-moi-tai-thu-phu-hanh-mien-bac-d786496.html
Bình luận (0)