Từ thằn lằn thành thị chân dài đến bướm đêm thích nghi với ô nhiễm môi trường: Những cách con người "ép" động vật tiến hoá

Thằn lằn thành thị phát triển chân dài hơn

Thằn lằn mào Puerto Rico.

Ở Puerto Rico, thằn lằn Anole đã tiến hóa để thích nghi với môi trường thành thị. Các con thằn lằn này phát triển chi dài hơn và có đệm ngón chân lớn, giúp chúng di chuyển nhanh và bám vào các bề mặt mịn như tường, kính.

Chúng cũng có thể chịu nhiệt cao hơn so với các loài sống ở vùng nông thôn, cho phép chúng tồn tại trong môi trường đô thị đầy bê-tông và kim loại. Các nghiên cứu cho thấy những thay đổi này xuất hiện qua nhiều thế hệ, giúp thằn lằn thành thị sống sót và phát triển mạnh.

Lạc (đậu phộng) thay đổi cấu trúc sọ của sóc đỏ

Một con sóc đỏ đang tìm kiếm thức ăn.

Ở Anh, những con sóc đỏ sống trong khu bảo tồn Formby đã thay đổi cấu trúc sọ do chế độ ăn lạc, giúp chúng dễ dàng ăn thức ăn này.

Các nghiên cứu cho thấy, việc ăn lạc khiến cơ hàm của chúng nhỏ và yếu hơn so với những con sóc khác. Tuy nhiên, khi chế độ ăn lạc dừng lại, những thay đổi này có dấu hiệu đảo ngược, cho thấy chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong sự tiến hóa.

Áp lực đánh bắt khiến cá tuyết nhỏ lại

Áp lực đánh bắt cá tuyết đã làm thay đổi cấu trúc quần thể cá.

Cá tuyết ở Đại Tây Dương đã bị ảnh hưởng bởi việc đánh bắt quá mức. Do ngư dân thường nhắm vào những con cá lớn, cá tuyết đã tiến hóa để có kích thước nhỏ hơn và sinh sản sớm hơn. Thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến kích thước cá mà còn tác động đến vai trò sinh thái của chúng.

Trước đây, khi kích thước còn lớn, cá tuyết sẽ tìm kiếm những con mồi có kích thước lớn, nhưng hiện giờ khi kích thước nhỏ đi, cá tuyết sẽ chỉ ăn những loài động vật nhỏ. Thực tế này khiến hệ sinh thái cũng bị tác động theo.

Dế và ký sinh trùng ruồi tiến hóa đồng thời

Dế Thái Bình Dương có nguồn gốc từ Australia và đã du nhập vào Hawaii hàng trăm năm trước

Dế Thái Bình Dương, loài bản địa của Australia, đã đến Hawaii cách đây hàng trăm năm trên những chiếc xuồng của người Polynesia và phải đối mặt với ruồi ký sinh xâm lấn từ Bắc Mỹ.

Để tránh bị ký sinh, dế đã thay đổi tiếng kêu để không thu hút ruồi. Tuy nhiên, ruồi ký sinh cũng tiến hóa để có khả năng nghe tiếng kêu của dế, tạo nên một vòng tiến hóa đồng thời giữa hai loài.

Bướm đêm thích nghi với ô nhiễm và ánh sáng nhân tạo

Loài bướm đêm Chiswick Chap thân đen có hạt tiêu.

Bướm đêm hạt tiêu, từng có màu trắng để ngụy trang trên cây bạch dương, đã chuyển sang màu đen trong thời kỳ ô nhiễm công nghiệp. Khi không khí trong sạch hơn, bướm đêm lại chuyển về màu trắng.

Tuy nhiên, ô nhiễm ánh sáng thành phố hiện nay đang gây ảnh hưởng đến hành vi của bướm, khi chúng tiến hóa để tránh ánh sáng nhân tạo, dù điều này có thể làm giảm phạm vi sinh sống và khả năng giao phối.

Hiền Thảo

Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/tu-than-lan-thanh-thi-chan-dai-den-buom-dem-thich-nghi-voi-o-nhiem-moi-truong-nhung-cach-con-nguoi-ep-dong-vat-tien-hoa/20250815072530837