Tuân thủ quy định pháp luật khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà

Lắp đặt điện mặt trời tại phường Lưu Kiếm.

Phóng viên Báo và phát thanh, truyền hình Hải Phòng có cuộc trao đổi với luật gia NGUYỄN THỊ MAI, Chủ tịch Hội Luật gia thành phố Hải Phòng để làm rõ hơn về khung pháp lý và thực tiễn áp dụng tại địa phương.

- Hiện nay khung pháp lý điều chỉnh hoạt động điện mặt trời mái nhà tại Việt Nam đang có những thay đổi như thế nào? Người dân và doanh nghiệp cần lưu ý điều gì?

- Thời gian gần đây, hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động điện mặt trời, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà, đã có những thay đổi đáng kể. Nổi bật là việc ban hành Nghị định số 58/2025/NĐ-CP ngày 3/3/2025, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo và điện năng lượng mới. Đây là văn bản thay thế cho Nghị định 135/2024/NĐ-CP, vốn trước đó điều chỉnh hoạt động lắp đặt điện mặt trời mái nhà theo hướng khuyến khích lắp đặt tự tiêu thụ.

Nghị định 58 có nhiều điểm mới, trong đó yêu cầu các hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sản – tự tiêu phải đăng ký hoặc thông báo với cơ quan chức năng để bảo đảm minh bạch, an toàn hệ thống và thuận lợi trong công tác điều độ lưới điện.

Thực tế, trong những năm qua, điện mặt trời mái nhà phát triển rất nhanh do các cơ chế khuyến khích của Nhà nước. Tuy nhiên, thực tế này cũng kéo theo những rủi ro về an toàn kỹ thuật, chất lượng điện và nguy cơ quá tải lưới điện nếu thiếu quản lý.

Tại Tọa đàm “Vì sao bắt buộc đăng ký điện mặt trời mái nhà?” được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 18/9 vừa qua, ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng Ban Kinh doanh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chia sẻ: Dù có khoảng 1.300 MWp (Megawatt peak - đơn vị đo công suất tối đa của hệ thống quang điện mặt trời trong điều kiện lý tưởng) điện mặt trời mái nhà được lắp đặt sau năm 2020, nhưng rất ít hệ thống được người dân, doanh nghiệp thông báo đến EVN. Điều này dẫn đến thiếu chính xác trong dự báo phụ tải, có thể gây mất cân đối nguồn - phụ tải, đặc biệt vào thời điểm điện mặt trời không phát (ban đêm, trời nhiều mây).

Ông Nguyễn Bá Hoài, Công ty Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia (NSMO) và ông Lê Việt Cường, Phó viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công thương) cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật đầy đủ dữ liệu hệ thống điện mặt trời mái nhà để bảo đảm công tác vận hành, quy hoạch và điều tiết chính sách hiệu quả. Chính vì vậy, Nghị định 58 không chỉ đặt ra các yêu cầu kỹ thuật mà còn thiết lập cơ chế quản lý minh bạch, hỗ trợ điều hành hệ thống điện ổn định và an toàn. Đồng thời, văn bản này cũng đặt ra những giới hạn nhất định nhằm bảo đảm an toàn cho lưới điện và cân bằng cung cầu. Điểm đáng chú ý nữa là nghị định khuyến khích lắp đặt hệ thống điện có kèm pin lưu trữ, cho phép ưu tiên huy động vào giờ cao điểm. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế sử dụng năng lượng bền vững hiện nay.

- Dưới góc nhìn pháp lý, bà đánh giá các rủi ro pháp lý nào mà người dân hoặc doanh nghiệp có thể gặp phải khi đầu tư điện mặt trời mái nhà?

- Một số rủi ro pháp lý có thể phát sinh nếu cá nhân, tổ chức không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Ví dụ, việc lắp đặt và đấu nối hệ thống điện mặt trời mà không thông báo hoặc không ký hợp đồng mua bán điện với đơn vị điện lực có thể bị xem là vi phạm quy định về quản lý điện lực, dẫn đến các chế tài xử lý hành chính.

Ngoài ra, nếu không tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn, như bảo vệ chống dòng ngược, chống sét, hoặc không có biện pháp tách biệt khi mất điện lưới, thì có thể gây mất an toàn cho chính hệ thống và ảnh hưởng đến lưới điện khu vực.

Một rủi ro khác là chính sách về giá điện, cơ chế mua bán điện có thể thay đổi theo từng giai đoạn. Điều này khiến người đầu tư có thể gặp khó khăn trong việc tính toán hiệu quả tài chính dài hạn nếu không theo dõi sát tình hình pháp lý. Do đó, tôi khuyến nghị, trước khi đầu tư, người dân và doanh nghiệp cần tham khảo tư vấn pháp lý và kỹ thuật đầy đủ, đồng thời làm việc trực tiếp với đơn vị điện lực địa phương để bảo đảm minh bạch, đúng quy định.

- Với vai trò là Chủ tịch Hội Luật gia Hải Phòng, bà có thể chia sẻ thực tiễn triển khai điện mặt trời mái nhà tại địa phương hiện nay ra sao?

- Hải Phòng là một trong những địa phương có tiềm năng lớn để phát triển điện mặt trời mái nhà, nhất là trong các khu công nghiệp, nhà máy, xí nghiệp có diện tích mái lớn và nhu cầu sử dụng điện cao.

Tại Hải Phòng, điện mặt trời mái nhà đang được thúc đẩy mạnh mẽ nhằm phát triển nguồn năng lượng sạch và bền vững. Thành phố có khoảng gần 400 khách hàng, bao gồm hộ dân và doanh nghiệp, lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà với tổng công suất đạt gần gần 2.000 kW. Giá mỗi tấm pin mặt trời dao động từ 300 nghìn đến 4 triệu đồng tùy loại và công suất; chi phí lắp đặt hệ thống từ 4 kWp đến hơn 10 kWp có thể dao động từ 50 triệu đến 200 triệu đồng, tùy quy mô và nhu cầu sử dụng điện.

Hải Phòng cũng quy hoạch phát triển điện mặt trời tại nhiều khu công nghiệp như VSIP, Nam Cầu Kiền và Đình Vũ với tổng công suất lên tới hàng chục MW. Chính quyền thành phố đang phối hợp với ngành điện để hỗ trợ người dân trong việc đấu nối, lắp đặt hệ thống, hướng tới mục tiêu nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo đạt 5% vào năm 2030. Đây là một bước đi quan trọng trong chiến lược chuyển dịch năng lượng và bảo vệ môi trường của địa phương.

- Theo bà, cần có những giải pháp gì để hoàn thiện khung pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho điện mặt trời mái nhà phát triển tại Hải Phòng?

- Cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan để tạo ra hành lang pháp lý ổn định, nhất quán, tránh tình trạng thay đổi chính sách đột ngột gây hoang mang cho nhà đầu tư. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ cụ thể về tài chính như ưu đãi tín dụng, miễn giảm thuế cho người dân và doanh nghiệp đầu tư hệ thống điện mặt trời.

Về phía địa phương, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn cụ thể quy trình pháp lý đấu nối, mua bán điện; xây dựng cơ sở dữ liệu công khai về khả năng tiếp nhận điện mặt trời tại từng khu vực để người dân có thông tin đầy đủ trước khi đầu tư. Ngoài ra, nên có mô hình thí điểm ở một số phường, xã hoặc khu công nghiệp, trong đó chính quyền địa phương cùng đơn vị điện lực triển khai đồng bộ từ pháp lý, kỹ thuật đến tài chính để tạo tiền lệ tốt, từ đó nhân rộng ra toàn thành phố, góp phần đưa Hải Phòng trở thành địa phương đi đầu trong sử dụng năng lượng sạch, phát triển bền vững.

- Trân trọng cảm ơn bà.

THU HẰNG (thực hiện)

Nguồn: https://baohaiphong.vn/tuan-thu-quy-dinh-phap-luat-khi-lap-dat-dien-mat-troi-mai-nha-523458.html