Xác lập rõ định hướng hạ tầng chống chịu thiên tai trong quy hoạch quốc gia và kế hoạch đầu tư công trung hạn

Trước những tác động khốc liệt của thiên tai, trong phiên thảo luận ngày 29/10, các đại biểu Quốc hội đặc biệt nhấn mạnh, cần quyết liệt triển khai tổng thể, toàn diện và hiệu quả kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đã đến lúc cần xác lập rõ định hướng hạ tầng chống chịu thiên tai trong quy hoạch quốc gia và kế hoạch đầu tư công trung hạn.

ĐBQH Tô Ái Vang (Cần Thơ): Sớm quy hoạch đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu đã, đang và sẽ ảnh hưởng rất lớn đến 6 vùng kinh tế trọng điểm ở nước ta, mỗi vùng chịu sự tác động khác nhau nhưng tựu chung thiên tai ngày càng gia tăng với mức độ càng nghiêm trọng. Mùa mưa thì bão lũ, mùa nắng thì hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng, đe dọa đến cuộc sống của người dân, đến tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, Chính phủ định hướng ưu tiên 3.000 dự án hạ tầng chiến lược có tính xoay chuyển tình thế. Tuy nhiên, trước sự phá hủy của thiên tai, lũ lụt, sạt lở, xói lở và nước biển dâng dẫn đến ngập úng, hư hỏng nền đường, phá vỡ kết cấu cầu, gây tắc nghẽn giao thông và gia tăng tai nạn. Các yếu tố này tác động lên cả đường bộ, đường thủy và hàng không. Chính vì thế, Chính phủ tiếp tục rà soát và đánh giá tình hình hạ tầng giao thông ở các địa phương bị ảnh hưởng từ các trận mưa, bão, lũ, đồng thời sớm có phương án bổ sung ngân sách giúp các địa phương hoàn thiện lại hạ tầng giao thông. Đây là vấn đề quan trọng và cần thiết nhất hiện nay.

Sau cơn mưa thì lại hạn do biến đổi khí hậu, bên cạnh đó còn chịu sự tác động kép về tài nguyên nước với một số nước láng giềng xoay quanh dòng sông Mekong. Vì thế, Chính phủ cần tăng cường hợp tác quốc tế về trách nhiệm chia sẻ dữ liệu thủy văn và vận hành hồ chứa nước để có sự hài hòa về nguồn nước sông Mekong. Rà soát, sớm trang bị hệ thống quan trắc độ mặn tự động, tiên tiến, tiêu thụ ít năng lượng để cung cấp dự liệu, dự báo, cảnh báo về xâm nhập mặn. Hỗ trợ ngân sách đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng thủy lợi, nạo vét kênh rạch, giúp các địa phương và người dân chủ động hơn trong việc ứng phó với hạn hán.

Cả nước hiện có khoảng trên 900 đô thị, trong đó có khoảng 50 đô thị ven biển, đồng bằng, miền núi, cao nguyên chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu, điển hình như Hà Nội, Thái Nguyên, Huế và các tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, gần như quá tải về sức chống chịu trước thiên tai, biến đổi khí hậu, gây ảnh hưởng rất lớn đến sự an toàn tính mạng, tài sản và sự phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, tôi kiến nghị Chính phủ sớm quy hoạch đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, cần tập trung trọng tâm vào vấn đề sức chống chịu về thiên tai và biến đổi khí hậu của các đô thị để tạo sự phát triển bền vững

Thượng tọa Thích Đức Thiện (Điện Biên): Cần nâng tỷ trọng chi ngân sách cho thích ứng với biến đổi khí hậu

Bên cạnh kết quả rất ấn tượng của năm 2025 cũng nổi lên những gam màu xám trong bức tranh tổng thể kinh tế - xã hội, bởi những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu làm suy giảm tăng trưởng, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện phát triển kinh tế - xã hội ở hầu hết các địa phương trong cả nước và là thách thức lớn nhất đối với phát triển bền vững của nước ta.

Mặc dù công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai đã được Chính phủ tập trung từ sớm, từ xa, nhưng như nhiều đại biểu Quốc hội đã phát biểu, mức độ nhận thức, sự quan tâm của chúng ta đến thích ứng biến đổi khí hậu vẫn còn chưa thực sự ở mức cao nhất, thể hiện trong hoạch định các chính sách cũng như thực thi trong thực tiễn nhằm giảm thiểu mức độ dễ bị tổn thương và rủi ro trước tác động tiêu cực, khó lường của biến đổi khí hậu như diễn biến hiện nay ở nước ta.

Tôi đề nghị Chính phủ trong năm 2026 và những nhiệm kỳ tới cần tập trung quyết liệt triển khai tổng thể, toàn diện và hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp ưu tiên đã được vạch ra trong bản nội dung cập nhật kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cần thiết nâng tỷ trọng chi ngân sách cho thích ứng với biến đổi khí hậu cao hơn 1,5% GDP cho giai đoạn 2021 - 2030 theo dự kiến trong kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu, tăng cường công tác quản lý nhà nước về biến đổi khí hậu, hoàn thiện thể chế, chính sách và thúc đẩy việc lồng ghép thích ứng với biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch thúc đẩy các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu đồng lợi ích, nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng trong các hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua truyền thông, đào tạo, tăng cường nghiên cứu khoa học, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phát triển công nghệ, huy động các nguồn lực tài chính, đầu tư tư nhân và các hoạt động hợp tác quốc tế ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các cơ quan, bộ, ngành, địa phương phối hợp tập trung khẩn trương, nhanh chóng hoàn thiện và phổ biến rộng rãi hệ thống bản đồ dữ liệu cảnh báo sớm sạt lở, lũ quét tỷ lệ chi tiết và có độ tin cậy cao, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia dùng chung, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để nâng cao năng lực dự báo từ sớm, từ xa các nguy cơ thiên tai và có giải pháp hệ thống, đồng bộ, hiệu quả ngăn ngừa, khắc phục tình trạng sạt lở, lũ quét thống nhất cho tất cả khu vực trong cả nước, từ câu chuyện sự quyết đoán, dũng cảm, dấn thân cứu người của trưởng thôn Kho Vàng, tỉnh Lào Cai năm 2024 và trưởng bản Háng Pu Xi xã Xa Dung, Điện Biên tháng 8/2025 vừa qua.

Đặng Thị Bảo Trinh (Đà Nẵng): Chuyển mạnh từ đầu tư xây dựng hạ tầng sang kiến tạo hạ tầng bền vững

Chỉ trong ít tuần, đất nước ta liên tiếp hứng chịu những đợt thiên tai khốc liệt. Những năm qua, nhờ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, diện mạo của vùng cao đã có nhiều đổi thay đáng kể. Nhiều tuyến đường được mở mới; cầu treo, cầu bê tông thay dần cầu tạm, điện, trường, trạm từng bước được đầu tư. Nhưng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, hạ tầng kỹ thuật miền núi vẫn còn là điểm yếu của nền kinh tế quốc dân. Cầu cống tạm bợ, nền đường mỏng, hệ thống thoát nước yếu, thiết kế công trình chưa thích ứng địa chất, dòng chảy, sạt trượt và biến đổi khí hậu. Chỉ một trận mưa lớn, giao thông bị chia cắt, hàng hóa ứ đọng, học sinh không thể đến trường, bệnh nhân không thể đến bệnh viện và mỗi khi ấy sự mong manh của hạ tầng sẽ trở thành độ trễ của phát triển và độ sâu của rủi ro xã hội.

Tôi cho rằng, đây là lúc cần xác lập rõ định hướng hạ tầng chống chịu thiên tai trong quy hoạch quốc gia và kế hoạch đầu tư công trung hạn. Ưu tiên cho các tuyến kết nối vùng, đường liên xã, liên tỉnh, bảo đảm lưu thông kinh tế, văn hóa, xã hội phục vụ phát triển khu vực miền núi. Thực trạng hiện nay, miền núi đang gánh chịu cùng lúc nhiều sức ép, để khắc phục và kiến tạo sự phát triển bền vững cho khu vực này tôi xin đề xuất một số giải pháp trọng tâm như sau:

Thứ nhất, cần thiết lập một cơ chế đánh giá tổng thể, liên ngành và theo chuỗi thời gian về tác động cộng hưởng giữa xây dựng, khai thác và quy hoạch dân cư đối với cân bằng sinh thái. Đây phải là điều kiện bắt buộc trước khi phê duyệt các dự án vùng núi, trên cơ sở đó Chính phủ cần chỉ đạo xây dựng bản đồ cảnh báo sạt lở về thiên tai công khai trên hệ thống số quốc gia để người dân và chính quyền chủ động ứng phó.

Thứ hai, chuyển mạnh từ đầu tư xây dựng hạ tầng sang kiến tạo hạ tầng bền vững. Mọi công trình miền núi cần được thiết kế đáp ứng tiêu chí chống chịu thiên tai, địa chất, quy hoạch đầu tư công trung hạn cần ưu tiên cho các tuyến giao thông liên vùng, liên xã, các công trình dân sinh, giáo dục, y tế.

Thứ ba, việc đầu tư cho du lịch miền núi để phát triển kinh tế, bảo tồn di sản văn hóa phải được xem là một trụ cột trong chiến lược phát triển vùng và quốc gia để vừa mở rộng không gian phát triển, vừa bảo tồn bản sắc và môi trường sinh thái núi rừng. Có cơ chế, chính sách thuận lợi để người dân, đặc biệt là phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số trở thành chủ thể trong phát triển du lịch miền núi.

Thứ tư, mỗi chính sách di dời người dân cần song hành cùng kế hoạch sinh kế lâu dài. Đồng thời xây dựng cơ chế phòng ngừa và ứng phó thiên tai, sớm hoàn thiện bản đồ rủi ro quốc gia, lắp đặt hệ thống hiện đại cảnh báo sớm ở các vùng, điểm xung yếu. Mỗi xã, mỗi bản phải có tổ an toàn cộng đồng được đào tạo, trang bị, kết nối thông tin với chính quyền cấp trên để người dân không bị động, bất ngờ khi thiên tai ập đến.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/xac-lap-ro-dinh-huong-ha-tang-chong-chiu-thien-tai-trong-quy-hoach-quoc-gia-va-ke-hoach-dau-tu-cong-trung-han-10393563.html