Xây dựng nông dân là trung tâm của chuỗi nông sản xanh

Hôm nay (19/11), Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo "Liên kết vùng - Thúc đẩy chuỗi giá trị xanh trong nông nghiệp Việt Nam", quy tụ hàng trăm đại biểu từ các bộ ngành, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và hệ thống HTX. Những ý kiến tại hội thảo một lần nữa khẳng định: để nông nghiệp xanh trở thành động lực tăng trưởng mới, Việt Nam cần xây dựng lớp nông dân chuyên nghiệp - lực lượng trung tâm của chuỗi nông sản xanh và hệ sinh thái kinh tế xanh trong nông nghiệp.

Theo TS. Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách nông nghiệp và môi trường, điểm nghẽn lớn của các chuỗi giá trị xanh hiện nay là quy mô liên kết còn nhỏ; ít HTX và doanh nghiệp tham gia; chất lượng liên kết chưa ổn định; nhiều hợp đồng không được tuân thủ do thiếu cơ chế giám sát và thiếu năng lực quản trị từ cơ sở.

Ông Thắng nhấn mạnh, trọng tâm của phát triển chuỗi giá trị xanh phải là xây dựng lực lượng nông dân chuyên nghiệp, những người am hiểu quy trình sản xuất xanh, sử dụng thành thạo công nghệ số, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế về truy xuất – chứng nhận, và sẵn sàng tham gia vào các tổ nhóm, HTX chuyên nghiệp làm nòng cốt cho vùng nguyên liệu bền vững.

Để làm được điều đó, cần đầu tư mạnh cho đào tạo nông dân, thúc đẩy chuyển đổi số nông nghiệp, hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, phát triển HTX xanh và mở rộng vùng nguyên liệu đạt chuẩn.

PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, cho rằng biến đổi khí hậu đang lan truyền theo không gian vùng và tác động trực tiếp đến hệ thống sản xuất nông nghiệp. Trong bối cảnh thiên tai gia tăng, hạn - mặn mở rộng, và các hiện tượng cực đoan diễn ra thường xuyên, liên kết vùng trở thành yêu cầu tất yếu của mô hình nông nghiệp xanh.

Bà Ngà nhấn mạnh, muốn tạo ra chuỗi cung ứng xanh và tăng năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam, các địa phương phải chia sẻ dữ liệu khí hậu, quy hoạch liên thông theo lưu vực - sinh thái và triển khai quản trị rủi ro khí hậu dựa trên dữ liệu. Đây là nền tảng để duy trì an ninh lương thực trong dài hạn, đồng thời chuyển dịch mô hình tăng trưởng nông nghiệp sang hướng kinh tế tuần hoàn và phát thải thấp.

Đại diện Liên minh HTX Việt Nam đề xuất một hệ thống giải pháp đồng bộ nhằm nhân rộng mô hình HTX xanh. Trước hết, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý theo Luật HTX 2023, đảm bảo 8 nhóm chính sách hỗ trợ HTX đi vào thực chất. Song song với đó, phải nâng cao năng lực quản trị cho các HTX thông qua đào tạo về quản trị doanh nghiệp, marketing, đàm phán hợp đồng, tài chính và kinh tế hợp tác.

Đối với nông dân, việc tập huấn kỹ thuật canh tác thông minh, canh tác carbon thấp, canh tác sinh thái là chìa khóa để duy trì chất lượng và ổn định vùng nguyên liệu. Đồng thời, HTX cần gắn kết chặt chẽ với khoa học – công nghệ, áp dụng cảm biến, IoT, bản đồ số, hệ thống truy xuất thông minh để đảm bảo minh bạch sản phẩm.

Ở tầm vĩ mô, chính sách hỗ trợ phải chuyển từ hỗ trợ trực tiếp, ngắn hạn sang đầu tư dài hạn, có điều kiện, tạo ra hệ sinh thái thuận lợi để HTX phát triển bền vững.

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định: thế hệ nông dân ngày nay đang đứng trước thách thức cạnh tranh toàn cầu, yêu cầu chất lượng ngày càng cao và áp lực thích ứng khí hậu. Do đó, nông dân phải trở thành chủ thể trung tâm của sản xuất xanh - những người có kiến thức, tư duy kinh tế, kỹ năng quản lý và khả năng hợp tác trong chuỗi.

Bộ sẽ thúc đẩy các chiến lược liên kết vùng, mô hình hợp tác đa tác nhân giữa nông dân - doanh nghiệp - nhà khoa học - chính quyền. Các giải pháp về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế, chuyển giao công nghệ và phát triển sản phẩm đặc trưng sẽ là trụ cột đưa chuỗi giá trị xanh phát triển bền vững.

Thứ trưởng nhấn mạnh: "Phát triển chuỗi giá trị xanh không chỉ là trách nhiệm của ngành nông nghiệp, mà của toàn xã hội. Chỉ khi tất cả cùng tham gia, chúng ta mới có thể tạo ra sức mạnh tổng thể đủ lớn để thay đổi hệ sinh thái sản xuất và đưa nông nghiệp Việt Nam trở thành hình mẫu xanh của khu vực".

Đỗ Hương

Nguồn: https://baochinhphu.vn/xay-dung-nong-dan-la-trung-tam-cua-chuoi-nong-san-xanh-102251119154737919.htm