Canh bạc lớn của Jerome Powell: Mắc kẹt giữa lạm phát và suy thoái

(Dân trí) - Tại Jackson Hole, Jerome Powell đã hé lộ khả năng Fed giảm lãi suất. Nhưng đây là một nước cờ mạo hiểm, đặt nền kinh tế Mỹ trước bài toán khó: chấp nhận lạm phát hay đối mặt suy thoái?

Năm nay, hội nghị chuyên đề kinh tế thường niên Jackson Hole diễn ra tại dãy Grand Teton, Wyoming (Mỹ) có thể không ầm ĩ như những năm trước. Nhưng thông điệp mà Chủ tịch Fed Jerome Powell mang tới lại nặng nề hơn bao giờ hết. Với vị thế là một trong những nhà hoạch định chính sách kinh tế có tầm ảnh hưởng nhất thế giới, từng câu chữ của ông đều được giới tài chính soi xét kỹ lưỡng.

Ngày 22/8 (theo giờ địa phương), bài phát biểu của ông Powell tại hội nghị đã hé lộ khả năng Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 9, sau nhiều tháng duy trì lập trường "diều hâu". Động thái này ngay lập tức kích hoạt làn sóng tăng điểm mạnh mẽ trên phố Wall bởi giới đầu tư tin rằng đã đến lúc Fed "bật đèn xanh" cho một chu kỳ nới lỏng mới.

Tuy nhiên, nếu phân tích sâu hơn, thông điệp của Powell không đơn giản chỉ là "bồ câu". Ông đã khéo léo vẽ ra một bức tranh kinh tế đầy phức tạp, nơi Fed đang phải đối mặt với một canh bạc lớn, đó là ưu tiên rủi ro nào trong 2 mối đe dọa nghiêm trọng hiện tại gồm lạm phát tăng trở lại và thị trường lao động mong manh.

Hai rủi ro này vốn đã nghiêm trọng, giờ đây càng trở nên mâu thuẫn. Lạm phát, dù đã giảm so với đỉnh nhưng vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Fed, đang quay trở lại trong bối cảnh các doanh nghiệp chật vật đối phó với những mức thuế quan mới của chính quyền Tổng thống Trump. Đồng thời, thị trường lao động cũng ngày càng mong manh, với tăng trưởng việc làm hàng tháng gần như chững lại vào mùa hè.

Nếu Fed ưu tiên lạm phát và giữ nguyên lãi suất, rủi ro suy thoái kinh tế sẽ tăng cao. Ngược lại, nếu tập trung hỗ trợ thị trường lao động bằng cách nối lại việc cắt giảm lãi suất, lạm phát có nguy cơ bị mắc kẹt trên mức mục tiêu.

Đây là một bài toán cân bằng đầy rủi ro, và sự lựa chọn của ông Powell sẽ quyết định liệu nền kinh tế Mỹ có thể hạ cánh mềm thành công hay không.

Cuộc tranh luận chưa hồi kết: Powell đang nhìn thấy gì?

Trong bài phát biểu của mình, Jerome Powell đã đưa ra 2 luận điểm chính để biện minh cho khả năng cắt giảm lãi suất. Cả hai đều tập trung vào việc giải mã những tín hiệu kinh tế "bất thường" hiện nay.

Thứ nhất, thị trường lao động đang yếu đi ngầm. Powell cho rằng bức tranh ổn định bề ngoài của tỷ lệ thất nghiệp (vẫn ở mức thấp trên 4%) đang che giấu một sự suy yếu bên trong. Cả cung và cầu lao động đều đang giảm cùng lúc. Ông bác bỏ lập luận rằng sự suy giảm này hoàn toàn do thiếu hụt nguồn cung lao động (ví dụ như từ chính sách nhập cư thắt chặt), đồng thời cảnh báo rằng việc bỏ qua dấu hiệu nhu cầu suy yếu có thể dẫn đến nguy cơ suy thoái lao động đột ngột.

Thứ hai, thị trường lao động hạ nhiệt có thể kiềm chế lạm phát. Powell lập luận rằng một thị trường lao động bớt nóng sẽ giúp ngăn những cú sốc giá từ hàng hóa nhập khẩu (do thuế quan) biến thành vòng xoáy lạm phát kéo dài. Quan điểm này tương đồng với lập luận của Thống đốc Fed Christopher Waller, người đã kêu gọi cắt giảm sớm hơn.

Tuy nhiên, lập luận của Powell vấp phải sự phản đối gay gắt từ một số thành viên khác trong nội bộ Fed. Bà Beth Hammack, Chủ tịch Fed chi nhánh Cleveland, cho rằng "áp lực giá đang tăng theo chiều hướng xấu" và thị trường lao động "hiện tại vẫn ổn". Bà hoài nghi rằng các cú sốc giá từ thuế quan chỉ mang tính tạm thời, đồng thời lưu ý rằng các doanh nghiệp đang thử nghiệm khả năng tăng giá bán.

Các chuyên gia bên ngoài cũng bày tỏ lo ngại. Michael Strain từ Viện Doanh nghiệp Mỹ nhận định: "Bài phát biểu có phần mềm mỏng trước áp lực giá cả, trong khi lại đánh giá quá cao nguy cơ lao động suy yếu". Ông Strain cảnh báo rằng nếu Fed cắt giảm lãi suất bây giờ nhưng sau đó lại buộc phải tăng lại vào năm 2026, uy tín của ngân hàng trung ương sẽ bị tổn hại nghiêm trọng.

Sự chia rẽ này không chỉ giới hạn ở các bài phát biểu. JPMorgan cho biết, một quyết định cắt giảm lãi suất vào tháng 9 khó có thể đạt được sự đồng thuận tuyệt đối trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC). Điều đó đánh dấu một sự rời xa đáng kể so với truyền thống ra quyết định dựa trên đồng thuận gần như tuyệt đối của Fed. Trong bối cảnh này, với vị thế Chủ tịch, Jerome Powell sẽ là người nắm "quyền sinh sát" cuối cùng.

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell đã hé mở khả năng ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất vào tháng 9 nhưng vẫn tránh khẳng định chắc chắn điều này (Ảnh: Getty).

Bóng ma của "lỗi lầm năm 2021": Bài học đắt giá

Việc cắt giảm lãi suất khi lạm phát đang có dấu hiệu đi sai hướng không phải là lần đầu tiên Fed dưới thời Jerome Powell phải đối mặt với một canh bạc. Một trong những sai lầm tốn kém nhất đã xảy ra vào năm 2021, khi Fed đánh giá lạm phát thời kỳ đại dịch chỉ là "tạm thời".

Dự đoán đó đã sai nghiêm trọng: lạm phát nhanh chóng vọt lên mức cao nhất trong 4 thập kỷ khi nhu cầu nóng bỏng va chạm với chuỗi cung ứng bị tắc nghẽn. Fed sau đó phải tăng lãi suất mạnh mẽ và duy trì ở mức cao suốt một thời gian dài để kéo lạm phát về 2%, đạt được những kết quả nhất định cho đến khi các mức thuế quan mới của ông Trump lại thổi bùng áp lực giá.

Sai lầm này đã gây ra hậu quả sâu sắc. Nó không chỉ làm tổn hại uy tín của Fed mà còn phá vỡ khung chính sách tiền tệ mới ra mắt năm 2020 - một chiến lược cho phép Fed chấp nhận lạm phát cao hơn trong giai đoạn nhất định để bù đắp cho các giai đoạn lạm phát thấp trước đó.

Nhìn lại, nhiều chuyên gia thừa nhận đó là một sai lầm. Raghuram Rajan, cựu Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ, cho rằng đây là một nỗ lực chủ động nhằm tăng sức mạnh vũ khí chính sách của Fed, nhưng "tiếc là nó đến đúng lúc vấn đề thay đổi".

Giờ đây, Fed đang báo hiệu sẽ quay về cách tiếp cận truyền thống hơn, nhắm mục tiêu lạm phát 2% thay vì bình quân theo thời gian. Nhưng những thay đổi này khó có thể tác động ngay lập tức đến việc điều chỉnh lãi suất trong vài tháng tới.

Hơn nữa, một rủi ro mới đang đe dọa sự độc lập của Fed: sự can thiệp chính trị. Tổng thống Trump đang tích cực tìm kiếm một ứng viên cho vị trí Chủ tịch Fed kế nhiệm ông Powell với tiêu chí hàng đầu là ủng hộ lãi suất thấp. Ông đã chỉ định một người trung thành vào ghế Hội đồng Thống đốc và công khai kêu gọi một số thành viên khác từ chức. Áp lực chính trị này càng làm cho quyết định của Fed trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Liệu "hạ cánh mềm" có thành công?

Mặc dù triển vọng cắt giảm lãi suất vào tháng 9 đã tăng vọt, tốc độ nới lỏng tiếp theo vẫn chưa rõ ràng. John Higgins, chuyên gia của Capital Economics, cho rằng Powell đã "dội 3 gáo nước lạnh" vào kỳ vọng Fed sẽ mạnh tay hạ lãi suất. Ông chỉ ra 3 lý do: lãi suất hiện tại chỉ hơi thắt chặt, lãi suất trung hòa có thể cao hơn thập niên 2010 và khung chính sách mới sẽ cân bằng rủi ro lạm phát hai chiều.

Tuy nhiên, một số chuyên gia khác lại tỏ ra lạc quan hơn. Ryan Sweet, chuyên gia trưởng về Mỹ tại Oxford Economics, gọi khả năng hạ lãi suất tháng 9 là một động thái "bảo hiểm". Powell dường như đang chuẩn bị cho một lộ trình bình thường hóa lãi suất từ từ, với giả định kinh tế diễn biến như dự báo. Theo Sweet, Fed có thể sẽ giảm lãi suất một lần trong mỗi cuộc họp còn lại của năm nay.

Lập luận này một phần xuất phát từ lo ngại thị trường lao động sắp rơi vào trạng thái "Wile E. Coyote" - một khoảnh khắc khi doanh nghiệp bất ngờ cắt giảm nhân sự hàng loạt và nền kinh tế lao dốc. Ngay cả khi suy giảm chủ yếu do thiếu lao động, Fed vẫn phải hành động với giả định rằng cầu suy yếu cũng đang góp phần.

Fed đứng giữa lằn ranh mong đợi của thị trường và thực tế chính sách trong quyết định hạ lãi suất tháng 9 (Ảnh: AInvest).

Tóm lại, nếu một tháng nữa tăng trưởng việc làm yếu ớt, lý do để Fed cắt giảm lãi suất vào tháng 9 sẽ càng được củng cố. Đây sẽ là một "biện pháp bảo hiểm" chống nguy cơ thị trường lao động thực sự rạn nứt, trong khi vẫn giữ lãi suất đủ cao để kiềm chế lạm phát từ thuế quan. Tốc độ cắt giảm tiếp theo sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào diễn biến của nền kinh tế.

Tuy nhiên, rủi ro là rất lớn. Kịch bản tệ nhất, như James Clouse, cựu Phó Giám đốc chính sách tiền tệ của Fed, và Raghuram Rajan đều cảnh báo, là Fed hạ lãi suất rồi nhanh chóng buộc phải đảo ngược. "Đó là cú giáng nghiêm trọng vào uy tín", ông Rajan nói. "Bạn có thể chờ đợi và quan sát, nhưng bạn không thể thay đổi chính sách trong chớp mắt. Đó là nguyên tắc bất thành văn của ngân hàng trung ương".

Mục tiêu "hạ cánh mềm" của Jerome Powell vẫn chưa rời khỏi đường chân trời, nhưng phía trước là một bầu trời dày đặc biến số. Câu hỏi lớn nhất vẫn là liệu Fed có thể đưa con tàu kinh tế về đích an toàn hay sẽ chao đảo giữa lạm phát và suy thoái.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/canh-bac-lon-cua-jerome-powell-mac-ket-giua-lam-phat-va-suy-thoai-20250824220914749.htm