Chính phủ làm rõ nội dung đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia đến 2035

Chính phủ giải trình rõ về mục tiêu, nguồn lực, cơ chế phân cấp và chính sách chuyển tiếp trong Chương trình mục tiêu quốc gia đến 2035.

Sáng 5/12, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi đến năm 2035.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu quan tâm đến phương án tích hợp ba chương trình MTQG và đề nghị làm rõ các nội dung liên quan. Thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã báo cáo, giải trình một số vấn đề.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường cùng các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi đến năm 2035. Ảnh: Như Ý.

Tích hợp ba chương trình nhưng không giảm chính sách

Đa số đại biểu đồng tình với chủ trương tích hợp nhằm khắc phục tình trạng manh mún, chồng chéo giai đoạn trước. Tuy nhiên, vẫn còn ý kiến lo ngại việc sáp nhập có thể làm giảm nguồn lực cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Trao đổi về nội dung này, Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định chủ trương tích hợp thể hiện quyết tâm nâng cao đời sống nhân dân, đặc biệt là vùng khó khăn. Trong báo cáo gửi Quốc hội, Chính phủ nêu rõ ba định hướng:

Ưu tiên xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi; Nâng cao hiệu quả thực thi, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương; Kéo dài thời gian hỗ trợ đến 2035 thay vì 2030 để bảo đảm nguồn lực dài hạn.

Theo đó, việc tích hợp “không làm giảm chính sách, không thu hẹp phạm vi hỗ trợ”, mà còn giúp tập trung hơn cho khu vực “lõi nghèo” của cả nước.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng phát biểu tại Quốc hội. Ảnh: Như Ý.

Mục tiêu 65% xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2030 là khả thi

Một số đại biểu đề nghị làm rõ cơ sở đặt mục tiêu của Chương trình. Về mục tiêu 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, Chính phủ đưa ra các số liệu: Giai đoạn 2021-2025, gần 80% số xã đã đạt chuẩn theo Bộ tiêu chí quốc gia; Qua rà soát, 65,6% xã có khả năng đạt chuẩn theo tiêu chí 2021-2025; Bộ tiêu chí 2026-2030 dự kiến ban hành trong tháng 12-2025; khoảng 42% xã cơ bản đáp ứng và sẽ được công nhận năm 2026–2027.

Khoảng 25% số xã còn lại, chủ yếu vùng khó khăn, sẽ được tập trung nguồn lực để đạt chuẩn trong năm 2030. Từ đó, khẳng định mục tiêu đề ra là phù hợp.

Về mục tiêu giảm 1-1,5% hộ nghèo/năm và 100% xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết: Cuối 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều còn 0,9-1%. Trong khi đó, bình quân giai đoạn 2021-2025 giảm trên 1%/năm; Theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2026-2030, tỷ lệ nghèo dự kiến khoảng 9,6%.

Các mục tiêu này phù hợp với Nghị quyết Đại hội XIII và Chỉ thị 05 của Ban Bí thư.

Bên cạnh đó, một số đại biểu cho rằng 100.000 tỉ đồng vốn ngân sách trung ương dành cho chương trình là thấp so với yêu cầu. Chính phủ thừa nhận mức vốn này còn hạn chế nhưng nhấn mạnh:

Song song chương trình này, còn 4 chương trình MTQG khác với tổng vốn 360.000 tỉ đồng. Các chương trình lớn như phát triển bền vững ĐBSCL hay bố trí dân cư vùng miền núi cũng đang triển khai. Ngoài ngân sách, còn có vốn tín dụng chính sách, tín dụng thương mại, vốn doanh nghiệp và đóng góp cộng đồng.

Chính phủ cam kết tiếp tục cân đối, báo cáo Quốc hội để bổ sung nguồn lực khi cần thiết.

Về vốn ngân sách địa phương (400.000 tỷ đồng), một số ý kiến cho rằng mức này quá cao. Giải trình về băn khoăn đối với mức vốn ngân sách địa phương, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết: Đây là tổng vốn của 34 tỉnh, gồm 7 tỉnh tự cân đối và 27 tỉnh nhận hỗ trợ từ trung ương. Trong giai đoạn 2021–2025, các tỉnh tự cân đối đã chiếm 65% tổng vốn địa phương cho ba chương trình MTQG. Với các địa phương khó khăn, tỷ lệ đối ứng chỉ khoảng 5%. Từ đó, theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, Chính phủ sẽ rà soát, điều chỉnh theo điều kiện từng vùng.

Phân bổ vốn ưu tiên cao nhất cho miền núi, dân tộc thiểu số

Về nguyên tắc, tiêu chí phân bổ vốn Nguyên tắc, Bộ trưởng Trần Đức Thắng thông tin, tiêu chí sẽ được Thủ tướng ban hành theo hướng: Ưu tiên tối đa vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi; Giao địa phương quyền quyết định chi tiết và chịu trách nhiệm về kết quả; Không trùng lặp, rõ ràng từng hợp phần

Để tránh trùng lặp với các chương trình MTQG khác, Chương trình được thiết kế theo nguyên tắc: kế thừa - ổn định - không gián đoạn - không bãi bỏ chính sách hiệu quả.

Hai hợp phần được xác định rõ: Hợp phần chung (triển khai toàn quốc); Hợp phần đặc thù (vùng dân tộc thiểu số, miền núi)

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, mỗi nhiệm vụ chỉ nằm trong một hợp phần, bảo đảm “rõ nội dung - rõ nguồn lực - rõ thụ hưởng”. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ chủ trì ban hành toàn bộ văn bản hướng dẫn chậm nhất tháng 1-2026.

Đối với chính sách chuyển tiếp, không bỏ sót đối tượng, Chương trình sẽ kế thừa đầy đủ chính sách của giai đoạn 2021–2025, đồng thời: Không bãi bỏ chính sách đang phát huy hiệu quả; Người dân tiếp tục được thụ hưởng đầy đủ.

Theo đó, Chính phủ đã ban hành nghị định phân định vùng dân tộc thiểu số 2026–2030, chuẩn bị ban hành nghị định về chuẩn nghèo đa chiều và rà soát Bộ tiêu chí nông thôn mới 2026–2030.

Về mô hình quản lý Chương trình, đa số đại biểu đồng thuận giao một cơ quan điều phối thống nhất theo hướng ,ột đầu mối quản lý, phân quyền tối đa cho địa phương

Theo đó: Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm tổng hợp, báo cáo Quốc hội và Chính phủ. Các bộ ngành khác thực hiện phần việc theo chức năng quản lý.

Chính phủ tiếp tục phân định rõ nhiệm vụ giữa các bộ, đặc biệt giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường với Bộ Dân tộc và Tôn giáo.

Đối với nhiệm vụ về phân quyền, Chương trình được thiết kế theo nguyên tắc: Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Trung ương thống nhất quản lý, tăng cường giám sát. Đồng thời, thiết lập cơ chế giám sát ba cấp: trung ương - tỉnh - xã, phát huy vai trò người dân.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết Chính phủ “trân trọng tiếp thu toàn bộ ý kiến của đại biểu Quốc hội” và sẽ chỉ đạo triển khai ngay sau khi Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư Chương trình.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/chinh-phu-lam-ro-noi-dung-dau-tu-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-den-2035-d787982.html