Chương trình mục tiêu phát triển vùng dân tộc thiểu số: Rà soát để đảm bảo khả thi

Cần rà soát các mục tiêu để đảm bảo khả thi cũng như tránh chồng chéo với các chương trình khác là góp ý của các đại biểu Quốc hội khi thảo luận tại tổ về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Chương trình được gộp từ 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025: nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Chương trình được chia thành hai hợp phần: hợp phần 1 là nông thôn mới và giảm nghèo, hợp phần 2 là phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi.

Vốn đối ứng làm khó vùng khó

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (đoàn Lào Cai) nhận định trong giai đoạn vừa qua, các chương trình mục tiêu quốc gia đã cung cấp nguồn lực rất quý giá để ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập , góp phần giảm nghèo và làm giàu cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, làm thay đổi bộ mặt nông thôn, miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vẫn còn những bất cập, khó khăn. Việc tích hợp ba chương trình mục tiêu quốc gia thành một chương trình sẽ tránh được sự chồng chéo cả về nguồn lực và cơ chế thực hiện, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các địa phương trong triển khai.

Bày tỏ sự băn khoăn về nguồn vốn, đại biểu cho biết tờ trình của Chính phủ dự kiến nguồn vốn cho chương trình giai đoạn 1 (2026-20230) 1,23 triệu tỷ đồng, nhưng dự thảo Nghị quyết lại ghi gần 500 nghìn tỷ đồng, trong đó vốn Trung ương 100 nghìn tỷ và địa phương gần 400 nghìn tỷ. Đại biểu Nguyễn Quốc Luận cho rằng điều này sẽ rất khó cho các địa phương, đặc biệt là các tỉnh miền núi kinh tế khó khăn, vốn phụ thuộc vào ngân sách Trung ương.

Theo đó, đại biểu đề nghị tính toán lại cơ chế đóng góp của ngân sách các địa phương và nên quy định đóng góp theo hợp phần. Hợp phần 1 ngân sách Trung ương chỉ nên là vốn mồi, ngân sách địa phương đóng góp nhiều hơn, nhưng hợp phần 2 ngân sách Trung ương phải là chính.

Đây cũng là băn khoăn của đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Khánh Hòa). Theo đại biểu, nhiều địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ có khả năng đối ứng tối đa là 10% nên tỷ lệ huy động vốn địa phương lên đến 33% như dự thảo là quá lớn. Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (đoàn Gia Lai) nhận định việc yêu cầu vốn đối ứng lớn sẽ làm chậm tiến độ triển khai dự án.

Bên cạnh vấn đề vốn địa phương, đại biểu Nguyễn Quốc Luận đồng tình với kiến nghị của Chính phủ về việc Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện giải ngân vốn ngân sách nhà nước các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2026 đến hết ngày 31/12/2026, bao gồm cả vốn các năm trước được chuyển nguồn sang 2025 đồng thời cho phép các địa phương được điều chỉnh dự toán.

Đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét cho phép các địa phương thực hiện theo cơ chế chính sách đặc thù như: được quyết định điều chỉnh phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các chương trình mục tiêu quốc gia; điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn ngân sách nhà nước giữa chi đầu tư và chi thường xuyên của các dự án.

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận. (Ảnh: quochoi.vn)

Đại biểu cũng đề nghị phân bổ và điều chỉnh nội dung thực hiện theo nhu cầu thực tế từ những dự án thành phần không còn đối tượng, hết nội dung chi, để tập trung nguồn lực vào các dự án đang có nhu cầu và khả năng hấp thụ vốn; tiếp tục được sử dụng nguồn vốn của chương trình còn dư hoặc chưa phân bổ hết để thực hiện một số dự án cấp bách khắc phục hậu quả thiên tai, mưa bão, sạt lở đất trong thời gian vừa qua trên địa bàn các xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Bên cạnh vấn đề vốn, đại biểu Nguyễn Quốc Luận cũng cho biết từ thực tiễn triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia cho thấy có nhiều vấn đề rất khó thực hiện do vướng các quy định hiện hành. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung các cơ chế đặc thù khác với luật, thuộc thẩm quyền của Quốc hội, để tạo thuận lợi cho các địa phương và phát huy tối đa hiệu quả đầu tư của Nhà nước.

Vẫn chồng chéo mục tiêu

Mặc dù cơ chế triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia là không được chồng chéo nhưng các đại biểu cho hay nhiều nội dung, mục tiêu của chương trình vẫn còn trùng lặp với các chương trình mục tiêu quốc gia khác như chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục, y tế, văn hóa...

Theo đại biểu Hoàng Quốc Khánh, chương trình là đảm bảo 100% người dân tộc thiểu số, người nghèo có bảo hiểm y tế và được tiếp cận dịch vụ y tế, nhưng các mục tiêu này đã được đặt ra trong chương trình mục tiêu quốc gia về y tế. Chương trình cũng đặt mục tiêu đảm bảo hạ tầng thiết yếu cơ sở vật chất đạt chuẩn cho hệ thống cơ sở giáo dục, nhưng nội dung này đã có trong chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục.

“Đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát kỹ hơn về mục tiêu để tránh trùng lặp, không nhắc lại các mục tiêu đã có trong các chương trình khác vì đã được bố trí kinh phí,” đại biểu Hoàng Quốc Khánh nói.

Cùng quan điểm này, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương dẫn báo cáo thẩm tra, chỉ ra 6/58 nội dung của Hợp phần 1 thuộc chương trình khác (văn hóa và y tế). Vì vậy, nếu tiếp tục bố trí vốn sẽ gây trùng lắp và dàn trải. Theo đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát và quy định các nội dung hợp phần đảm bảo tính thống nhất, hạn chế thất thoát và nâng cao hiệu quả.

Đại biểu Chamaléa Thị Thủy (đoàn Khánh Hòa) lại bày tỏ băn khoăn về phân bổ nguồn lực của chương trình. Theo đại biểu Thuỷ, tỷ lệ phân bổ vốn cho hợp phần 2 về phát triển kinh tế xã hội đồng bào dân tộc thiểu số miền núi còn thấp trong khi đây là khu vực còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhiều xã chưa có đường giao thông kết nối, thiếu cơ sở y tế, trường học. “Nên tập trung 70% tổng nguồn lực cho vùng này,” đại biểu Thuỷ kiến nghị.

Đại biểu Chamaléa Thị Thủy cũng băn khoăn về tính xác thực và khả thi của chỉ tiêu 90% số xã đạt chuẩn vào năm 2030, trong đó 50% là xã vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Đại biểu cho rằng đây là mục tiêu đáng trân trọng nhưng cũng rất cao khi thực tế phần lớn các xã chưa đạt chuẩn đều nằm ở các khu vực này, nơi hạ tầng yếu và nguồn lực đầu tư còn hạn chế.

Theo đó, đại biểu đề nghị cần xây dựng tiêu chí linh hoạt hơn, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của từng khu vực./.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/chuong-trinh-muc-tieu-phat-trien-vung-dan-toc-thieu-so-ra-soat-de-dam-bao-kha-thi-post1080853.vnp