Công nghệ số tạo cơ hội mới cho văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam

Bước chuyển mình lớn sau ngày đất nước thống nhất

Hội thảo có sự tham gia góp ý của nhiều đại biểu. Ảnh: P.Lan

Phát biểu tại hội thảo, GS.TS Lê Hồng Lý, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam khẳng định, văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam sau năm 1975 phát triển mạnh mẽ, cả trong công tác sưu tầm, phổ biến và truyền dạy. Nhiều di sản văn hóa dân gian được sưu tầm, khôi phục, được ghi chép lại và được thực hành trong đời sống.

“Có những di sản, ngày xưa từng bị coi là mê tín dị đoan, nhưng đến nay lại trở thành những di sản văn hóa thế giới như Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, hoặc việc sưu tầm được một pho tàng sử thi Tây Nguyên vô cùng lớn sau chiến tranh, được cả thế giới khâm phục; hay việc sưu tầm, phục dựng những di sản văn hóa dân gian trên khắp mọi miền đất nước…”, GS.TS Lê Hồng Lý nhận định.

Theo GS.TS Lê Hồng Lý, những phong tục, tập quán hay di sản văn hóa dân gian, từ nghi thức tín ngưỡng, lễ hội, đến dân ca, dân vũ… đứng trước nguy cơ mai một, đặt ra trách nhiệm lớn lao cho những người làm công tác sưu tầm, nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa, văn nghệ dân gian, cũng như trách nhiệm của những nhà quản lý trong quá trình hoạch định, xây dựng chính sách làm sao để vừa có thể bảo tồn, gìn giữ được giá trị di sản, vừa phát triển di sản văn hóa văn nghệ dân gian lan tỏa đến cộng đồng…

GS.TS Lê Hồng Lý, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phát biểu. Ảnh: P.Lan

Theo Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, trong thời đại hiện nay, văn hóa, văn nghệ dân gian đang có bước chuyển mình lớn. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của quá trình hội nhập quốc tế mạnh mẽ, các làng quê đang dần bị đô thị hóa, không gian để văn hóa, văn nghệ dân gian đang dần bị thu hẹp, việc bảo tồn và phát triển văn hóa, văn nghệ dân gian là thách thức lớn.

Bên cạnh đó, sự phát triển công nghệ cũng đem lại những cơ hội mới cho văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam, đặc biệt là việc giới thiệu, lan tỏa văn hóa, văn nghệ dân gian đến thế hệ hôm nay.

Dẫn chứng một số trường hợp điển hình trong việc các nghệ sĩ và nhạc sĩ đưa chất liệu dân gian vào âm nhạc và thành công, như trường hợp của Hòa Minzy và Đức Phúc, GS.TS Lê Hồng Lý cho rằng, đưa văn hóa dân gian vào các tác phẩm âm nhạc hiện đại vừa gìn giữ và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời có thể quảng bá, lan tỏa văn hóa Việt trong đời sống.

Mở rộng lan tỏa trên môi trường số

Hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp tâm huyết của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu. Ảnh: P.Lan

Tại hội thảo, các tác giả, nhà nghiên cứu, sưu tầm văn nghệ dân gian mang đến những góc nhìn đa chiều về bức tranh văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất (1975-2025); phân tích những thành tựu, đóng góp của văn hóa, văn nghệ dân gian trong 50 năm qua; những khó khăn, nguy cơ mai một trong quá trình hội nhập, đồng thời gợi ý, đề xuất cách tiếp cận, bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian trong bối cảnh hội nhập và phát triển hiện nay.

Tham gia góp ý tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Chí Bền, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia nhận định, sau năm 1975, văn hóa, văn nghệ dân gian trên cả nước đã đạt được nhiều thành tựu. Sưu tầm, nghiên cứu văn hóa dân gian Nam Bộ cũng nằm trong sự phát triển chung đó, ở các loại hình: Ngữ văn dân gian (truyện kể, truyện cười, truyện trạng, ca dao, dân ca, tục ngữ, vè câu đố), nghệ thuật dân gian (kiến trúc dân gian), nghệ thuật trình diễn dân gian (dân ca, nhạc lễ, đờn ca tài tử), tri thức dân gian và làng nghề, tín ngưỡng và lễ hội dân gian, nghệ nhân.

PGS.TS Trần Thị An (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định, ngày thống nhất đất nước 30-4-1975 đã mở ra một kỷ nguyên mới cho các hoạt động văn học, nghệ thuật trên cả nước. Trải qua những tháng năm khó khăn thời hậu chiến, ở 3 thành phố Hà Nội - Huế - thành phố Hồ Chí Minh, các hoạt động văn học nghệ thuật nói chung, các hoạt động văn hoá văn nghệ dân gian nói riêng, đã từng bước định hình và phát triển theo định hướng mới của một đất nước thống nhất.

Hoạt động của đội ngũ sưu tầm, nghiên cứu văn nghệ dân gian ở 3 thành phố có những khởi sắc với việc hài hòa giữa sưu tầm và nghiên cứu, giữa việc áp dụng các phương pháp nghiên cứu truyền thống và các phương pháp nghiên cứu mới, liên ngành và cập nhật so với các xu hướng nghiên cứu trên thế giới… đóng góp cho việc bảo tồn văn hoá truyền thống của vùng đất và con người 3 thành phố nói riêng, cả nước nói chung, nhằm phục vụ phát triển bền vững vùng, miền và đất nước…

Phân tích cơ hội và thách thức trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian Việt Nam trong kỷ nguyên số, tác giả Nguyễn Thị Hải Anh (Khoa Khoa học cơ bản, Trường Ngoại ngữ Đại học Thái Nguyên) khẳng định, vai trò của các nền tảng trực tuyến như TikTok và YouTube… vô cùng quan trọng.Các nền tảng trực tuyến này vừa tạo điều kiện mở rộng không gian lan tỏa di sản, vừa đặt ra nguy cơ làm lệch chuẩn và phi ngữ cảnh hóa văn hóa truyền thống.

Tác giả Nguyễn Thị Hải Anh đề xuất cách tiếp cận bảo tồn không dựa trên việc giữ nguyên hình thức, mà dựa trên năng lực duy trì tính sống, khả năng tham dự và tái kiến tạo bản sắc trong môi trường số…

Nguồn: https://hanoimoi.vn/cong-nghe-so-tao-co-hoi-moi-cho-van-hoa-van-nghe-dan-gian-viet-nam-720156.html