Đảo lớn nhất thế giới đang nhỏ lại và dịch chuyển

Greenland, hòn đảo lớn nhất thế giới, đang nhỏ lại và di chuyển về phía tây bắc do tác động từ băng tan.

Quang cảnh tại thủ đô Nuuk, Greenland - Ảnh: PENGUINTRAMPOLINE

Kể từ đỉnh điểm của Kỷ băng hà cuối cùng cách đây khoảng 20.000 năm, sự tan băng đã làm giảm áp lực lên đất liền, khiến mảng kiến tạo và nền đá sâu bên dưới Greenland biến dạng, theo trang IFLSciencce ngày 16-10.

Kết quả là Greenland đã nhỏ đi một ít. Tuy nhiên hiệu ứng này không đồng đều trên khắp hòn đảo khi một số phần đang nhỏ lại và bị nén lại trong khi một số phần khác đang bị kéo căng và mở rộng.

Do sự biến động địa chất này, cả Greenland cũng đang di chuyển. Nhóm nghiên cứu nhận thấy hòn đảo đã di chuyển về hướng tây bắc trong 20 năm qua với tốc độ khoảng 2cm/năm.

"Nhìn chung, điều này có nghĩa là Greenland đang trở nên nhỏ hơn một chút, song điều đó có thể thay đổi trong tương lai với tốc độ tan băng ngày càng nhanh mà chúng ta đang chứng kiến", tác giả chính Danjal Longfors Berg, làm việc tại Đại học Kỹ thuật Đan Mạch và Phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực của NASA, cho biết.

Greenland rộng 2,1 triệu km², nằm trên mảng kiến tạo Bắc Mỹ. Các mảng kiến tạo này là những mảng lớn của vỏ Trái đất, di chuyển chậm rãi trên lớp phủ của hành tinh - một lớp đá bán lỏng cực nóng di chuyển từ từ theo thời gian.

Khi các tảng băng tiếp tục tan chảy, trọng lượng khổng lồ đè lên đất liền giảm đi đối với lớp vỏ và lớp phủ bên dưới. Điều này khiến Greenland dịch chuyển. Tùy thuộc vào lượng băng tan và thành phần của nền đá, một số phần của hòn đảo sẽ nhô lên và kéo dài ra, trong khi những phần khác bị nén lại và chìm xuống, tạo nên một mảng chuyển động địa chất.

Để khám phá những chuyển động này, nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu của 58 trạm GPS nằm rải dọc theo rìa Greenland.

Dữ liệu về vị trí hòn đảo, sự thay đổi độ cao nền đá gốc và các địa hình bị thay đổi theo thời gian đã được đưa vào mô hình tính toán các chuyển động địa chất dài hạn trong 26.000 năm qua, với các phép đo GPS chính xác trong 20 năm qua.

Nhờ đó, nhóm nghiên cứu có thể đo được sự dịch chuyển của Greenland một cách chính xác.

Nghiên cứu được công bố trên Journal of Geophysical Research: Solid Earth.

ANH THƯ

Nguồn: https://tuoitre.vn/dao-lon-nhat-the-gioi-dang-nho-lai-va-dich-chuyen-20251017150930846.htm