Dấu vết dưới đáy biển hé lộ vụ nổ sao gần Trái Đất hàng triệu năm trước

(Dân trí) - Một nghiên cứu mới cho thấy, lớp trầm tích sâu bất thường dưới đáy biển Thái Bình Dương có thể là dấu vết còn sót lại từ vụ nổ siêu tân tinh của một sao gần Trái Đất trong quá khứ.

Đầu năm nay, nhóm nhà khoa học Đức đã phát hiện một đỉnh bất thường của đồng vị phóng xạ beryllium-10 dưới đáy biển Thái Bình Dương.

Loại đồng vị này hình thành khi tia vũ trụ va chạm với khí quyển Trái Đất, sau đó rơi xuống đại dương, lắng đọng và bám vào lớp vỏ Trái Đất.

Thông thường, “cơn mưa beryllium-10” này xảy ra khá đều đặn trên toàn cầu, nên dấu vết của nó trong lớp đá cũng phải tương đối đồng nhất.

Tuy nhiên, một nghiên cứu trên tạp chí Astronomy & Astrophysics phát hiện một nồng độ đột biến, có niên đại khoảng 10 triệu năm trước.

Các nhà khoa học cho rằng, một ngôi sao gần Trái Đất đã phát nổ dưới dạng siêu tân tinh vào thời điểm đó.

Để kiểm chứng, một nhóm nghiên cứu khác đã nghiên cứu giả thuyết này bằng cách quan sát các vì sao.

Họ sử dụng dữ liệu từ dự án khảo sát Gaia của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) để truy vết quỹ đạo của Mặt Trời và 2.725 cụm sao lân cận trong vòng 20 triệu năm qua, để tính toán xác suất xảy ra siêu tân tinh trong các cụm sao đó.

Đỉnh beryllium-10 được phát hiện trong lớp vỏ ferromanganese dưới đáy Thái Bình Dương, hình thành cách đây từ 9 đến 12 triệu năm (Ảnh: Nature Communications).

Kết quả cho thấy, có khoảng 68% khả năng một ngôi sao đã phát nổ trong phạm vi 326 năm ánh sáng quanh Mặt Trời, trong vòng 1 triệu năm sau khi đỉnh beryllium-10 xuất hiện.

Nhóm cũng xác định được 19 cụm sao có xác suất trên 1% xảy ra siêu tân tinh ở khoảng cách này, trùng với thời điểm của dị thường.

Đáng chú ý, nghiên cứu cũng loại trừ các tác động bức xạ trực tiếp đe dọa tính mạng.

Khoảng cách ước tính cho thấy ngay cả một siêu tân tinh loại II tương đối mạnh cũng sẽ chủ yếu ảnh hưởng đến hóa học khí quyển hơn là hệ sinh thái toàn cầu.

Tuy nhiên, nếu đỉnh beryllium-10 chỉ xuất hiện ở vài khu vực của Thái Bình Dương, nguyên nhân có thể do dòng hải lưu thay đổi, khiến chất phóng xạ tập trung cục bộ.

Ngược lại, nếu nguồn gốc là vũ trụ, mức tăng tương tự phải được phát hiện ở khắp các đại dương cùng niên đại.

Các nhà khoa học cho biết, việc lấy mẫu và phân tích trầm tích từ nhiều khu vực khác nhau sẽ giúp làm sáng tỏ bí ẩn này.

Việc lấy mẫu thêm từ các kho lưu trữ dưới đáy biển trên khắp thế giới sẽ rất cần thiết để xác định liệu dị thường này là một tín hiệu cục bộ của Thái Bình Dương hay một sự kiện toàn cầu thực sự.

Nếu được xác nhận, nó sẽ là bằng chứng đồng vị lâu đời nhất về tác động của một siêu tân tinh gần đó lên bầu khí quyển Trái Đất.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/dau-vet-duoi-day-bien-he-lo-vu-no-sao-gan-trai-dat-hang-trieu-nam-truoc-20251012235259991.htm