Di sản văn hóa - lịch sử: Sợi dây kết nối quá khứ - hiện tại và tương lai

(Baothanhhoa.vn) - Chiến tranh đã lùi xa, hòa bình đã lập lại, song trên khắp mảnh đất xứ Thanh vẫn còn đó nhiều di sản văn hóa - lịch sử lưu giữ ký ức khó phai về những năm tháng đấu tranh hào hùng của các thế hệ cha ông đi trước. Để rồi, trải qua biết bao thế kỷ, các di sản văn hóa vẫn được các lớp thế hệ đi sau gìn giữ, phát huy giá trị trở thành sợi dây kết nối quá khứ - hiện tại và tương lai.

Khu Di tích lịch sử cách mạng Yên Trường - nơi ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng trong quá trình đấu tranh cách mạng của cha ông.

Không quá khi nói rằng “Xứ Thanh là cái nôi di sản của đất nước”, bởi trải qua hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc, nơi đây luôn được biết đến là mảnh đất “địa linh nhân kiệt”, nơi đã sản sinh ra nhiều anh hùng hào kiệt cùng một kho tàng di sản văn hóa vật thể phong phú và giàu giá trị, với 1.535 di tích đã được kiểm kê, bảo vệ. Mỗi một di tích đều có lịch sử hàng trăm năm, thậm chí là hàng nghìn năm, gắn với quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc của các thế hệ cha ông đi trước. Trong đó, nổi bật là Khu Di tích lịch sử Lam Kinh, nơi được coi là thánh địa của vương triều Hậu Lê; Khu Di tích Bà Triệu, là nơi gắn liền với cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu chống giặc Đông Ngô; Cụm Di tích lịch sử cách mạng Hàm Hạ, là nơi thành lập chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa; Khu Di tích lịch sử cách mạng Yên Trường, không chỉ là địa danh mà còn là một trong những trung tâm cách mạng tiêu biểu của tỉnh Thanh Hóa trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ 1930-1945; cầu Hàm Rồng và Tượng đài thanh niên xung phong là nơi mà quân và dân Thanh Hóa đã bắn rơi hàng chục máy bay Mỹ, là biểu tượng cho ý chí cách mạng của dân tộc...

Nếu nói di sản văn hóa vật thể là “bản mô tả lịch sử” bằng hiện vật đầy sống động, mà khi nhìn vào đó người ta thấy được cả sự hưng vong của một quốc gia, dân tộc thì Khu Di tích lịch sử Lam Kinh là đại diện tiêu biểu nhất cho điều đó. Theo các tài liệu lịch sử ghi lại, vào năm 1428, sau chiến thắng quân Minh, Lê Lợi lên ngôi Hoàng đế và lập nên vương triều Hậu Lê. Đến năm 1430, vua Lê Lợi đổi tên vùng đất Lam Sơn thành Lam Kinh. Sau đó, ông cho xây dựng các miếu, điện... tại đây để các vua Lê nghỉ chân khi về cúng bái tổ tiên; và cũng là nơi để xây dựng các lăng mộ của các vị vua, tổ tiên, hoàng thái hậu nhà Lê.

Tuy nhiên, trải qua gần 600 năm tồn tại, với không ít biến thiên lịch sử, toàn bộ Khu Di tích lịch sử Lam Kinh đã bị tàn phá nặng nề, chỉ còn là phế tích. Dù vậy thì vai trò, vị thế của khu di tích trong lịch sử là không thể phủ nhận. Do đó, năm 1962, Khu Di tích lịch sử Lam Kinh đã được xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Đến năm 1994, Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt dự án quy hoạch tổng thể tu bổ, phục hồi tôn tạo Khu Di tích lịch sử Lam Kinh. Từ đó, nhiều hạng mục như thái miếu, nghinh môn, sân rồng, hồ bán nguyệt, sông Ngọc, cầu Bạch, hồ Tây, hồ Như Áng, chính điện, khu lăng mộ của các vua và hoàng thái hậu... được đầu tư tôn tạo. Với những công trình kiến trúc bề thế và trang nghiêm, Khu Di tích lịch sử Lam Kinh đã trở thành nơi thực hành tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của cả dân tộc Việt Nam.

Những ngày đầu tháng 9, chúng tôi về thăm Khu Di tích lịch sử cách mạng Yên Trường (xã Thọ Lập), nơi ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng trong quá trình đấu tranh cách mạng của cha ông ta. Vừa dẫn chúng tôi đi tham quan toàn bộ khu di tích, đồng chí Lê Văn Lực, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thọ Lập vừa kể về lịch sử khu di tích cũng như gợi nhớ lại những năm tháng đấu tranh hào hùng của các thế hệ đi trước trên mảnh đất này. Trước đây, Khu Di tích lịch sử cách mạng Yên Trường là nơi thành lập chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Thọ Xuân (ngày 22/7/1930) và cũng là nơi thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa (ngày 29/7/1930). Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, Thọ Lập đã có nhiều đóng góp cho các cuộc kháng chiến, đặc biệt là trong kháng chiến chống Pháp.

Với những giá trị to lớn về mặt lịch sử, nhằm lưu giữ, bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích, đáp ứng nhu cầu tham quan, nghiên cứu, học tập của các tầng lớp Nhân dân, năm 2016 tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo huyện Thọ Xuân làm chủ đầu tư Dự án “Trùng tu, tôn tạo Khu Di tích lịch sử cách mạng Yên Trường”. Sau gần 4 năm triển khai thực hiện, dự án đã hoàn thành với các hạng mục như: nhà di tích, nhà truyền thống trưng bày các hình ảnh, hiện vật liên quan tới sự kiện thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa; quá trình lãnh đạo, trưởng thành và phát triển của phong trào cách mạng tại Thanh Hóa; những thành tựu Đảng bộ tỉnh đạt được kể từ ngày thành lập đến nay. Cùng với đó, biểu tượng khu di tích là sự kết hợp của các hình tượng Trống đồng - Chim lạc - Cờ búa liềm, vừa tượng trưng cho sự hợp nhất của 3 chi bộ thành Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa vừa toát lên khí thế bứt phá vươn lên của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa. Ngoài ra, ở khu di tích còn có hệ thống cây xanh, ao cá, giếng nước được bố trí hài hòa, thân thiện, gần gũi gợi lại khung cảnh của làng quê truyền thống năm xưa. Từ khi được xây dựng lại đến nay, khu di tích luôn là “địa chỉ đỏ” thu hút đông đảo lớp trẻ, người dân đến tham quan, học tập.

Trong thời gian qua, tỉnh đã dành nguồn lực lớn và tích cực huy động xã hội hóa để đầu tư trùng tu, tôn tạo di tích khang trang phục vụ nhu cầu tín ngưỡng của Nhân dân và đáp ứng được nhu cầu của du khách tham quan, nghiên cứu. Đây cũng là việc làm thể hiện sự tri ân của hậu thế đối với công đức của tiền nhân tiên tổ, đã đổ máu xương để đắp đổi và gây dựng nên cơ đồ dân tộc.

Bài và ảnh: Nguyễn Đạt

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/di-san-van-hoa-lich-su-soi-day-ket-noi-qua-khu-hien-tai-va-tuong-lai-260327.htm