Nghệ An nằm ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, trên trục di cư của các tộc người và trên đường thiên lý Bắc - Nam. Qua quá trình lịch sử du nhập và tiếp biến văn hóa, nơi đây đã trở thành địa bàn sinh sống lâu đời của nhiều dân tộc anh em: Kinh, Thái, Thổ, Mông, Khơ mú, Ơ đu... Mảnh đất này không chỉ là nơi sản sinh nhiều anh hùng, hào kiệt, danh tướng, danh nhân lịch sử cho đất nước, đặc biệt là Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất, mà còn là nơi để lại dấu ấn sâu sắc trên mảnh đất hình chữ S, bởi hệ thống di sản văn hóa đậm đà bản sắc.
Với hơn 2.602 di tích, 463 di sản văn hóa phi vật thể được thống kê, tính đến hết tháng 9 năm 2025, Nghệ An có 492 di tích đã được xếp hạng các cấp. Trong đó có 7 di tích được xếp loại cấp quốc gia đặc biệt; 138 di tích cấp quốc gia; 347 di tích cấp tỉnh; 13 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 14 di tích lịch sử, 7 danh thắng được công nhận là điểm du lịch cấp tỉnh. Ngoài ra, di sản văn hóa còn xuất hiện và tham gia vào các hoạt động tại 25 xóm, bản là điểm du lịch cộng đồng (các điệu dân ca, dân vũ của đồng bào dân tộc thiểu số), góp phần tạo dựng thương hiệu, tạo dấu ấn đặc trưng tại các điểm du lịch để góp phần giữ chân du khách.
Nghệ An còn có gần 30 lễ hội truyền thống và lễ hội mới đặc sắc, quy mô cấp tỉnh, trong đó có 8 lễ hội truyền thống được ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (Lễ hội Đền Cờn, lễ hội Đền Quả Sơn, lễ hội Đền Chín Gian, lễ hội Đền Bạch Mã, lễ hội Đền Thanh Liệt, lễ hội đền Ông Hoàng Mười, Thập niên sự lệ và lễ hội Đền Yên Lương). Bên cạnh đó là hàng chục lễ hội cấp xã, phường được phục hồi, góp phần bồi đắp thêm truyền thống văn hóa của xứ Nghệ, đồng thời tăng thêm sự lựa chọn để phát huy giá trị di sản cũng như đáp ứng nhu cầu thụ hưởng ngày càng phong phú của khách thập phương. Các trò chơi dân gian truyền thống như nhảy sạp, khắc luống, kéo co, đấu vật, đua thuyền, vật cù... ngày càng được quan tâm, chú trọng tổ chức đan xen với các trò chơi hiện đại, tạo nên không khí náo nhiệt của lễ hội, góp phần kết nối mạch nguồn truyền thống lịch sử xa xưa và nếp sống văn hóa hiện đại.
Một lĩnh vực di sản khác cũng có những bước tiến mạnh mẽ, đó là các làng nghề truyền thống như nghề làm bánh, bún (xã Đại Đồng), nghề tráng bánh đa (xã Đô Lương, xã Lương Sơn...), bánh gai (huyện Anh Sơn cũ), làm mộc (xã Quỳnh Lưu), nước mắm (phường Quỳnh Mai, xã Quỳnh Phú, phường Cửa Lò, xã Đức Châu)... Các di sản này không chỉ trực tiếp tạo ra giá trị kinh tế, mà còn góp phần phát triển du lịch, lan tỏa di sản văn hóa theo chân du khách.
Đối với dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh - di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại được UNESCO công nhận, sau hơn 10 năm ghi danh, di sản này đã được lan tỏa mạnh mẽ. Tính đến thời điểm này, có 221 Câu lạc bộ đang hoạt động, đưa di sản đến các đường làng, ngõ xóm, thu hút đủ mọi lứa tuổi tham gia. Dân ca Ví, Giặm không chỉ xuất hiện trong các liên hoan dân ca Ví, Giặm các cấp mà còn xuất hiện tại nhiều sân khấu lớn và các chương trình giao lưu văn hóa ở nước ngoài. Công tác truyền dạy được đẩy mạnh, đặc biệt là trong các trường học. Hình thức quảng bá di sản ngày càng phong phú, ngoài dàn dựng, biểu diễn trên các sân khấu lớn, nhỏ, trong các cuộc thi, dân ca Ví, Giặm còn xuất hiện trong các ca khúc mang âm hưởng dân ca, được các nghệ sĩ mang đi biểu diễn khắp nơi trong và ngoài nước, đồng thời được lan truyền, quảng bá trên các nền tảng mạng xã hội (Facebook, Zalo, Tiktok, ...).
Hiện nay, dân ca Ví, Giặm đang được khai thác, phát huy theo hướng mới, kết hợp tham quan trải nghiệm tại các tuyến du lịch ven sông Lam, với hành trình dọc ven bờ sông Lam cùng ngắm thiên nhiên thơ mộng và đắm mình trong các câu hò, điệu ví. Xu thế này hiện đang phát huy hiệu quả, vừa mang lại giá trị kinh tế, vừa góp phần lan tỏa di sản.
Đến nay, tỉnh Nghệ An đã tổ chức 3 lần xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú với 90 nghệ nhân được công nhận (01 Nghệ nhân Nhân dân, 89 Nghệ nhân Ưu tú). Hiện tại, tỉnh đang tổ chức xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú lần thứ 4. Đây là nguồn lực quan trọng, góp phần giữ gìn và lan tỏa di sản văn hóa Nghệ An vượt ra khỏi không gian của xứ Nghệ, của Việt Nam và có mặt ở nhiều không gian văn hóa quốc tế. Không những thế, trong thời gian gần đây, các chương trình văn hóa, văn nghệ do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức đã gây được tiếng vang lớn, tạo dấu ấn sâu sắc trong lòng nhân dân và du khách (Lễ hội Làng Sen, các chương trình chào mừng lễ kỷ niệm các ngày lễ lớn, lễ Khánh thành tượng Bác...). Đó là nhờ sự kết hợp yếu tố dân gian truyền thống với hơi thở của văn hóa đương đại, trở thành món ăn tinh thần được người dân háo hức chờ đợi.
Nhằm hỗ trợ cho việc giữ gìn và lan tỏa di sản, những năm gần đây, tỉnh đã ban hành một số chính sách như Nghị quyết số 29/2021/NQ-HĐND ngày 9/12/2021 quy định chính sách hỗ trợ đối với Nghệ nhân, Câu lạc bộ trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể và Nghệ sĩ đang làm việc tại Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh; Nghị quyết số 28/2022/NQ-HĐND ngày 9/12/2022 quy định một số chính sách hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại tỉnh Nghệ An. Những chính sách này đã giúp nhiều di tích được tu bổ, hồi sinh, nhiều nghệ nhân yên tâm cống hiến, nhiệt huyết thực hành và truyền dạy di sản, đặc biệt là các nghệ nhân trẻ.
Với tiềm năng và thuận lợi ấy, di sản văn hóa Nghệ An đang từng bước góp phần trở thành động lực phát triển kinh tế. Đến nay, tỉnh ta hiện có khoảng 204 cơ sở sản xuất dựa vào các loại hình di sản văn hóa có thể đưa vào phát triển thành sản phẩm hàng hóa lưu niệm với 104 loại sản phẩm. Trong đó, cơ bản là nhóm thực phẩm chế biến từ nông sản. Các cơ sở sản xuất đã tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, góp phần tiêu thụ nguyên vật liệu.
Tròn 80 năm kể từ ngày Sắc lệnh số 65/SL ngày 23/11/1945 về Bảo tồn cổ tích ra đời và tròn 20 năm kể từ ngày Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 36/2005/TTg công nhận ngày 23/11 hàng năm là Ngày Di sản văn hóa Việt Nam, di sản văn hóa xứ Nghệ vẫn được những người con chân chất, mộc mạc mà kiên cường, giản dị mà giàu ý chí giữ gìn. Các loại hình di sản được tỏa sáng trong nhiều sự kiện quan trọng của tỉnh, của đất nước. Di sản văn hóa tỉnh nhà còn theo chân những người con xứ Nghệ đến các miền đất xa xôi, mang “cốt cách” của mình hội nhập vào văn hóa thế giới và chuyển động mạnh mẽ theo xu thế của thời đại. Trong năm nay, ngành Văn hóa cũng hoàn thành nhiều dự án tu bổ, tôn tạo di tích lớn như đình Hoành Sơn, đình Đông Viên, Nhà cụ Vi Văn Khang, Khu di tích Kim Liên... góp phần đưa di sản phục vụ tốt hơn nhu cầu hưởng thụ của Nhân dân và du khách.
Trải qua quá trình hình thành, gìn giữ và lan tỏa, di sản văn hóa xứ Nghệ không còn đơn thuần là “hồn cốt” của xứ Nghệ mà đã trở thành yếu tố quan trọng, một trong những “nguồn lực nội sinh” để thúc đẩy phát triển du lịch, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và góp phần định hướng con người mới trong xã hội công nghệ số, hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc dân tộc.
Nguồn: https://baonghean.vn/di-san-van-hoa-nghe-an-80-nam-giu-gin-va-lan-toa-10313387.html
![[Ảnh] Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Chủ tịch Hãng thông tấn Mỹ Latinh của Cuba](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fvphoto.vietnam.vn%2Fthumb%2F1200x675%2Fvietnam%2Fresource%2FIMAGE%2F2025%2F12%2F01%2F1764569497815_dsc-2890-jpg.webp&w=3840&q=75)
Bình luận (0)