Dịch Truyện Kiều: Lan tỏa giá trị kiệt tác văn học Việt Nam ra thế giới

Chiều 22/11, Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh phối hợp với Quỹ Bảo tồn và Phát huy giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều tổ chức tọa đàm khoa học “Dịch Truyện Kiều”.

Tham dự tọa đàm có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Nguyệt; các học giả, nhà khoa học, giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu, nhà thơ, nhà văn trong và ngoài nước, cùng hội viên Hội Kiều học Việt Nam tại Hà Tĩnh.

Giáo sư, Tiến sỹ Trần Nho Thìn (Đại học Quốc gia Hà Nội), ông Hà Văn Thạch - Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều; Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL Nguyễn Công Thành cùng chủ trì tọa đàm.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Nguyệt cùng các đại biểu tham dự tọa đàm.

Buổi tọa đàm có sự tham dự của nhiều học giả hàng đầu trong và ngoài nước.

Đề dẫn tọa đàm, ông Hà Văn Thạch - Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều nhấn mạnh: Dịch Truyện Kiều là hành trình gian nan nhưng đầy ý nghĩa. Mỗi bản dịch, dù hoàn chỉnh hay chưa trọn vẹn, đều là cánh cửa lan tỏa Truyện Kiều ra độc giả quốc tế, đưa văn học, văn hóa Việt Nam kết nối, hội nhập với văn hóa nhân loại, góp phần làm sáng hơn giá trị nhân văn và tư tưởng lớn của Đại thi hào Nguyễn Du.

Đến nay, Truyện Kiều đã được chuyển ngữ sang khoảng 20 ngôn ngữ với gần 80 bản dịch khác nhau, trong đó các ngôn ngữ như Anh, Pháp, Trung, Nhật, Hàn có nhiều bản nhất.

Ông Hà Văn Thạch - Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều phát biểu đề dẫn tọa đàm.

Tại tọa đàm, các học giả và dịch giả trong nước, quốc tế đã trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và phương pháp chuyển tải vẻ đẹp tinh tế của thơ lục bát, đồng thời thảo luận những hướng nghiên cứu mới để lan tỏa sâu hơn giá trị của Truyện Kiều trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Đặc biệt, GS. John Stauffer (nguyên Quyền Trưởng khoa Anh Văn Đại học Harvard - Hoa Kỳ), GS. Paul Hoover (nguyên Quyền Trưởng khoa Viết sáng tạo Đại học San Francisco - Hoa Kỳ) và nhà thơ, dịch giả Nguyễn Đỗ - thành viên dự án dịch Truyện Kiều sang tiếng Anh phiên bản mới, đã chia sẻ hành trình “dịch để sống lại” bằng tiếng Anh. Mục tiêu là giữ vẻ đẹp đa tầng, nhạc tính và tinh thần Việt của kiệt tác của Đại thi hào Nguyễn Du trong không gian tiếng Anh đương đại.

GS. Paul Hoover (Hoa Kỳ) chia sẻ về hành trình dịch Truyện Kiều sang tiếng Anh.

Dịch giả Nguyễn Đỗ cho rằng, Truyện Kiều là “đỉnh cao ngôn từ khó dịch”, để chạm tới hồn thơ Kiều, người dịch phải thấm nhuần chữ Nôm – tiếng Việt cổ, có cảm quan thi ca và năng lực tiếng Anh – Mỹ tinh tế. AI có thể dịch nghĩa, nhưng không thể dịch thơ. Không có trải nghiệm sống, không có cảm xúc, công cụ sẽ không thể tái tạo tinh thần tác phẩm.

Nhà thơ – dịch giả Nguyễn Đỗ trao đổi về những thách thức trong dịch thuật Truyện Kiều.

Tọa đàm khoa học “Dịch Truyện Kiều” được đánh giá là hoạt động ý nghĩa trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 260 năm ngày sinh Danh nhân văn hóa thế giới – Đại thi hào Nguyễn Du (1765–2025) và 205 năm ngày mất của ông. Sự kiện không chỉ tri ân Đại thi hào, mà còn khẳng định sức sống bền bỉ và giá trị toàn cầu của Truyện Kiều, viên ngọc sáng trong kho tàng văn học Việt Nam, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

Trước đó, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Nguyễn Du, các đại biểu đã đến dâng hoa, dâng hương ở mộ phần và linh điện Đại thi hào, tưởng nhớ công lao và những đóng góp to lớn của Đại thi hào Nguyễn Du đối với dân tộc cũng như nền văn học Việt Nam và cả thế giới.