Quy định những nhóm ưu đãi đặc thù cho AI
Ủng hộ việc ban hành pháp luật về trí tuệ nhân tạo, ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) nhấn mạnh, đây là bước đi tiên phong nhằm đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới sở hữu khung pháp lý độc lập cho lĩnh vực công nghệ mũi nhọn. Điều này không chỉ thể hiện sự nhạy bén bắt kịp xu thế thời đại, mà còn góp phần định vị Việt Nam trên bản đồ số toàn cầu, tạo tâm thế chủ động khi bước vào sân chơi công nghệ lớn của thế giới.
Nhiều đại biểu Quốc hội cũng nhất trí với cách tiếp cận của dự thảo Luật là phát triển đi đôi với quản lý, lấy con người làm trung tâm, tôn trọng quyền riêng tư và quản lý theo mức độ rủi ro. Theo ĐBQH Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng Trị), dự thảo Luật cần bảo đảm linh hoạt và hài hòa với chuẩn mực quốc tế để không cản trở đổi mới sáng tạo. Việc ban hành luật khung là tối ưu, giúp đặt ra các nguyên tắc nền tảng, điều chỉnh chi tiết bằng văn bản dưới luật để khi công nghệ thay đổi nhanh, bảo đảm quản lý hiệu quả mà không làm chậm sự phát triển của AI.
Điều 5 dự thảo Luật quy định nhiều chính sách của Nhà nước về AI, song cần có trọng tâm và rõ chính sách hơn nữa. Đề xuất vấn đề này, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu rõ, các điều khoản tại Điều 5 dự thảo Luật mới chỉ nêu ra các nguyên tắc, yêu cầu chứ chưa phải là những chính sách cụ thể, chẳng hạn như quy định “Nhà nước thực hiện chính sách phát triển AI trở thành động lực cho tăng trưởng…” tại khoản 1; hay “Nhà nước quản lý hoạt động AI phải bảo đảm tuân thủ đầy đủ nguyên tắc…” tại khoản 2; “Các cơ quan nhà nước ưu tiên ứng dụng AI…” tại khoản 5 Điều 5 dự thảo Luật.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu rõ, trong bối cảnh phát triển và ứng dụng AI diễn ra nhanh chóng và đang tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống, Nhà nước cần ưu tiên một số chính sách trọng tâm mang tính quyết định để tạo “bệ phóng” cho AI phát triển. Theo đó, có thể ưu tiên phát triển hạ tầng dữ liệu và hạ tầng tính toán; ưu tiên phát triển nguồn nhân lực cho AI; ưu tiên bảo vệ quyền con người, quyền riêng tư và an toàn dữ liệu, đặc biệt với các hệ thống AI có rủi ro cao; ưu tiên xây dựng khung đạo đức và quản trị AI, bảo đảm minh bạch, trách nhiệm giải trình và bảo vệ trẻ em, người yếu thế trước tác động của AI. Đặc biệt, cần ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo thông qua các chính sách ưu đãi thuế, tín dụng cho doanh nghiệp nghiên cứu và ứng dụng AI và phát triển các trung tâm nghiên cứu AI.
Quan tâm tới Điều 21 dự thảo Luật về chính sách phát triển hệ sinh thái và thị trường trí tuệ nhân tạo, ĐBQH Nguyễn Hoàng Bảo Trân (TP. Hồ Chí Minh) đề nghị, nên có cơ chế ưu đãi đặc thù cho lĩnh vực AI. Hiện dự thảo Luật mới quy định chung rằng “được hưởng ưu đãi theo các luật liên quan”, trong khi các chi phí về điện toán, dữ liệu, huấn luyện mô hình để phát triển AI đều rất lớn. Đại biểu đề nghị quy định ngay trong dự thảo Luật ba nhóm ưu đãi đặc thù, gồm: hỗ trợ chi phí điện toán trong nước, hỗ trợ chi phí huấn luyện mô hình và ưu đãi thuế dựa trên mức độ làm chủ công nghệ.
Dự thảo Luật hiện đã đề cập tới nội dung phát triển sàn giao dịch công nghệ, nhưng chưa quy định chuẩn tối thiểu. “Nếu sàn giao dịch không có bộ chuẩn mô tả công nghệ, không có cơ chế kiểm định thuật toán trước khi chào bán, sàn sẽ chỉ tồn tại về hình thức”. Chỉ ra thực tế này, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đề nghị, dự thảo Luật cần đặt ra các yêu cầu tối thiểu và giao Chính phủ hướng dẫn phần kỹ thuật triển khai.
Xác định rõ phạm vi hoạt động được đưa vào thử nghiệm
Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát được quy định tại Điều 22 dự thảo Luật là công cụ pháp lý rất quan trọng cho đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, dự thảo Luật hiện dừng lại ở mức quy định về nguyên tắc, chưa mô tả rõ mô hình vận hành.
Nêu vấn đề trên, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân cho rằng, cần xác định rõ phạm vi hoạt động được đưa vào thử nghiệm, bởi không phải mọi giải pháp AI đều cần đưa vào thử nghiệm. Theo đại biểu, chỉ nên áp dụng đối với các mô hình có nguy cơ cao, tác động lớn đến người dân và doanh nghiệp. Nếu không rõ phạm vi, cơ chế thử nghiệm sẽ bị quá tải và mất đi tính trọng tâm.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân cũng đề nghị, cần quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp khi xảy ra rủi ro trong quá trình thử nghiệm. Dự thảo Luật cần khẳng định doanh nghiệp có trách nhiệm cung cấp đầy đủ thông tin, cảnh báo rủi ro, báo cáo định kỳ và xử lý hậu quả khi có sự cố.
Đồng thời, cần có thời hạn thử nghiệm cụ thể, tránh tình trạng thử nghiệm kéo dài rồi mặc nhiên trở thành hoạt động chính thức mà không được thẩm định. Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng nên quy định rõ cơ chế đánh giá kết thúc thử nghiệm, tiêu chí chuyển từ thử nghiệm sang chính thức và cơ quan có thẩm quyền quyết định. “Việc làm rõ những nội dung này sẽ giúp cơ chế thử nghiệm trở thành động lực đổi mới sáng tạo thay vì tạo ra khoảng trống pháp lý”, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân nói.
Dự thảo Luật nêu rõ sẽ không miễn trừ trách nhiệm nếu doanh nghiệp “cố ý vi phạm”. Ghi nhận quy định này, song theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, cần làm rõ khái niệm “cố ý” trong bối cảnh đặc thù của công nghệ AI. Khác với phần mềm truyền thống chạy theo mệnh lệnh cố định, AI hoạt động dựa trên khả năng tự học và xác suất. Có những trường hợp AI tự đưa ra quyết định sai lệch mà ngay cả nhà phát triển cũng không thể lường trước được do tính chất "hộp đen" (black-box) của thuật toán. Đây là rủi ro công nghệ, không phải là ý chí chủ quan của con người.
Vì vậy, để doanh nghiệp yên tâm thử nghiệm đổi mới sáng tạo, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đề nghị bổ sung quy định: “Các sự cố phát sinh do lỗi kỹ thuật chưa lường trước hoặc do tính chất bất định của thuật toán trong quá trình thử nghiệm, nếu doanh nghiệp đã tuân thủ đúng quy trình an toàn, thì không bị coi là hành vi cố ý vi phạm”.
Nguồn: https://daibieunhandan.vn/du-thao-luat-tri-tue-nhan-tao-tao-be-phong-de-ai-phat-trien-10397416.html
![[Ảnh] Chủ tịch nước Lương Cường dự Lễ kỷ niệm 50 năm Quốc khánh Lào](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fvphoto.vietnam.vn%2Fthumb%2F1200x675%2Fvietnam%2Fresource%2FIMAGE%2F2025%2F11%2F27%2F1764225638930_ndo_br_1-jpg.webp&w=3840&q=75)
![[Ảnh] Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì họp phiên 15 Hội đồng Thi đua-Khen thưởng Trung ương](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fvphoto.vietnam.vn%2Fthumb%2F1200x675%2Fvietnam%2Fresource%2FIMAGE%2F2025%2F11%2F27%2F1764245150205_dsc-1922-jpg.webp&w=3840&q=75)
Bình luận (0)