Hoán cải xe máy xăng thành điện: Cần bước đi thận trọng

Tận dụng xe cũ hay “độ” vật liệu tiềm ẩn rủi ro?

Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh vừa có văn bản gửi Cục Đăng kiểm Việt Nam, đề nghị xem xét, chỉ đạo xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý để hợp pháp hóa hệ thống chuyển đổi động cơ điện cho xe chạy xăng.

Câu chuyện tưởng chừng chỉ là vấn đề kỹ thuật nhưng lại thu hút sự quan tâm của dư luận. Vì hiện nay có 74 triệu phương tiện đang lăn bánh, là hơi thở của đời sống đô thị Việt Nam, là sinh kế và cũng là vấn đề về phát thải.Theo đó, khi những chiếc xe quen thuộc ấy có thể được gắn thêm động cơ điện, thì đó không chỉ là chuyện của máy móc, mà là khởi đầu của một thay đổi sâu sắc.

“Chúng tôi có thể hoán cải xe xăng thành xe điện chỉ với 8 triệu đồng”, một doanh nghiệp khẳng định. Con số nghe tưởng nhẹ, nhưng đằng sau là rất nhiều câu hỏi chưa có lời giải: an toàn đến đâu? kiểm định thế nào? ai đảm bảo trách nhiệm nếu xe cháy nổ? Những câu hỏi đó không phải để nghi ngờ, mà để chúng ta chuẩn bị một cách cẩn trọng trước khi đi tiếp.

Từ khung sườn đến bộ truyền động, từ trọng tâm đến hệ điện, xe máy chạy xăng và xe điện là hai câu chuyện khác nhau. Ghép chúng lại không thể chỉ bằng một bộ kit tháo lắp nhanh, mà cần một tính toán kỹ lưỡng về mặt kỹ thuật và một hệ sinh thái đủ lớn để bảo đảm rằng, khi người dân bấm nút khởi động, họ không đang đánh cược sự an toàn của mình.

*Xe gắn máy được xem như là hơi thở của đời sống đô thị Việt Nam. Ảnh minh họa*

Những câu hỏi về hiệu suất, độ bền của pin, hệ thống truyền động, khả năng chống cháy nổ, chống nước, hệ thống phanh phù hợp với trọng lượng mới… đều phải được trả lời bằng dữ liệu kỹ thuật cụ thể, không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm của xưởng. Cũng cần nhớ rằng, với lượng xe máy lớn như ở Việt Nam, chỉ cần 1% sự cố kỹ thuật cũng là con số hàng nghìn phương tiện gặp rủi ro.

Thậm chí, nếu không kiểm soát chặt chẽ, một làn sóng hoán cải tự phát có thể khiến thị trường tràn lan các bộ kit giá rẻ, kém an toàn, được bán trôi nổi mà không hề có cơ quan kiểm định. Khi ấy, những chiếc xe điện được hoán cải sẽ tiềm ẩn rủi ro, đi ngược lại hoàn toàn mục tiêu giao thông xanh.

Hành lang pháp lý cần đồng bộ

Trong bối cảnh phần lớn xe cộ là phương tiện đi lại, mưu sinh, việc được lựa chọn giữ lại chiếc xe quen thuộc, nhưng với “trái tim” mới, không khói, không ồn, không mùi xăng, đó là một mong muốn có thật. Nó không phải là sự chạy theo xu thế, mà là cách để người Việt đi cùng thời đại, theo cách riêng của mình.

Thủ đô Hà Nội, từ 1/7/2026, xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ không được phép lưu thông trong khu vực Vành đai 1 được cho bước khởi đầu cho kế hoạch hạn chế xe xăng ở trung tâm. TP.HCM đang đề xuất thử nghiệm hoán cải. Cấp quản lý tại Trung ương đang nghiên cứu hành lang pháp lý. Trong bức tranh ấy, những người dân như bác xe ôm, chị bán hàng online hay bạn trẻ đi học chính là nhân vật trung tâm. Họ cần nhiều hơn một chiếc xe, họ cần sự tin tưởng rằng khi bước vào cuộc chuyển mình này, không bị bỏ lại phía sau.

Vì vậy, hoán cải không thể là cuộc chơi của vài gara máy móc nhỏ lẻ. Nó phải là một chiến lược: có quy chuẩn kỹ thuật, có kiểm định, có đăng kiểm, có bảo hiểm, có hỗ trợ tài chính, có trạm sạc, có hướng dẫn sử dụng, và hơn hết, có niềm tin.

Hãy hình dung một ngày nào đó, giữa phố xá TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Huế hay Đà Nẵng..., những chiếc xe máy vẫn dáng hình quen thuộc nhưng lặng lẽ, êm ái chạy trên đường. Không khói, không tiếng gầm động cơ, không mùi xăng sót lại. Những chiếc xe đó không mới, nhưng đã được tái sinh. Mỗi chiếc xe ấy sẽ kể một câu chuyện, rằng chúng ta không chỉ biết mua cái mới, mà biết trân quý cái cũ, làm mới nó theo cách tử tế và trách nhiệm.

Trong hành trình đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo bằng những chính sách rõ ràng, quy chuẩn cụ thể, hỗ trợ đúng lúc, để mọi người dân đều thấy mình có phần trong cuộc chuyển đổi này.

Cần phải đặt ra một lộ trình thí điểm, bắt đầu từ vài nhóm xe, vài đô thị, vài bộ kit được phê duyệt kỹ thuật. Từng giai đoạn cần đi kèm báo cáo độc lập về hiệu quả, độ an toàn, phản hồi người dân. Nếu thành công, hãy nhân rộng. Còn nếu phát sinh sự cố, phải tạm dừng ngay để điều chỉnh. Giao thông không phải phòng thí nghiệm. Mỗi phương tiện là một sinh mạng, mỗi thay đổi là một cam kết trách nhiệm.

Bên cạnh đó, cần có một cơ chế khuyến khích minh bạch: miễn phí kiểm định lần đầu, hỗ trợ lãi suất vay cho hoán cải, bảo hiểm rủi ro chính sách cho doanh nghiệp tiên phong. Phía người dân, cần có hướng dẫn cụ thể để phân biệt đâu là bộ kit đạt chuẩn, đâu là sản phẩm trôi nổi. Những điều tưởng nhỏ, nhưng là bệ đỡ để chính sách đi vào đời sống.

Điều cốt lõi vẫn là cách chúng ta nhìn nhận “giao thông xanh”. Đó không chỉ là những con số xe điện được sản xuất hay số km đường cấm xe xăng. Đó là cách một quốc gia xây dựng chính sách vì người dân, những người đang hít thở không khí đô thị mỗi ngày, những người sẽ chịu tác động trực tiếp từ biến đổi khí hậu nếu chúng ta không hành động.

Nguồn: https://congthuong.vn/hoan-cai-xe-may-xang-thanh-dien-can-buoc-di-than-trong-429337.html