Hoàn thiện pháp luật về giám định tư pháp để nâng cao hiệu quả tố tụng

Bộ Tư pháp kỳ vọng, với những nội dung mới trong dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của công tác này, từ đó hỗ trợ, góp phần nâng cao chất lượng của hoạt động tố tụng trong thời gian tới.

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, ngày 5/11, Quốc hội thảo luận tại Tổ về các dự án luật, trong đó có Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Theo Bộ Tư pháp - cơ quan chủ trì soạn thảo, dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) đã thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về cải cách tư pháp, đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng; tạo cơ sở pháp lý mang tính đột phá, phát triển bền vững tổ chức, hoạt động giám định tư pháp.

So với Luật Giám định tư pháp hiện hành, dự thảo Luật có nhiều quy định mới đáng chú ý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp; quy định chặt chẽ, cụ thể hơn về trưng cầu, tiếp nhận, thực hiện giám định; trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng đối với công tác giám định tư pháp...

Công tác giám định tư pháp. Ảnh minh họa: TTXVN

Cho ý kiến về dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Lâm Đồng, ông Dương Khắc Mai cơ bản tán thành với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về sự cần thiết sửa đổi Luật Giám định tư pháp năm 2012.

Về phạm vi điều chỉnh và phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật, đại biểu Dương Khắc Mai nhất trí với định hướng mở rộng phạm vi điều chỉnh, bao quát toàn bộ hoạt động giám định phục vụ tố tụng hình sự, dân sự, hành chính. Tuy nhiên, theo đại biểu, dự thảo Luật hiện còn chồng lấn giữa hoạt động giám định tư pháp và giám định ngoài tố tụng. Do đó, cần tách bạch rành mạch hai loại hình này nhằm đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, đồng thời phòng ngừa xung đột lợi ích và nguy cơ thương mại hóa hoạt động giám định.

Đại biểu Dương Khắc Mai cho biết, điểm tích cực là dự thảo đã bổ sung nguyên tắc “độc lập trong quá trình giám định và đưa ra kết luận”. Tuy nhiên, vẫn thiếu cơ chế bảo đảm thực chất cho sự độc lập đó. Do đó, kiến nghị cần bổ sung quy định cụ thể “người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp hoạt động độc lập về chuyên môn, không chịu sự can thiệp, chỉ đạo về nội dung kết luận từ bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào”. Đồng thời, cần có chế tài xử lý nghiêm hành vi can thiệp, gây áp lực hoặc mua chuộc người giám định.

Về xã hội hóa hoạt động giám định, dự thảo cho phép mở rộng xã hội hóa thông qua Văn phòng giám định tư pháp và tổ chức giám định theo vụ việc. Đại biểu nhận định đây là hướng đi đúng, song cũng tiềm ẩn rủi ro về chất lượng và đạo đức nghề nghiệp nếu thiếu cơ chế kiểm soát. Vì vậy, đề nghị cần đặt ra tiêu chuẩn rõ ràng về điều kiện hành nghề, cơ chế cấp phép, công nhận, đình chỉ, thu hồi đối với tổ chức giám định tư pháp ngoài công lập.

Đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị, bổ sung quy định về giám định độc lập, kiểm định chất lượng kết luận giám định, có thể thông qua Hội đồng chuyên môn hoặc cơ quan chuyên trách thuộc Bộ Tư pháp. Xây dựng cơ chế đánh giá định kỳ năng lực của Giám định viên tư pháp ngoài công lập để bảo đảm uy tín và chất lượng giám định.

Cho ý kiến về dự thảo Luật, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Nghệ An, bà Thái Thị An Chung cho rằng, trong một số điều khoản của dự thảo (như Điều 7, Điều 16, Điều 21 và Điều 40) hiện có bổ sung thêm hoạt động giám định ngoài tố tụng của tổ chức giám định tư pháp công lập và văn phòng giám định tư pháp. Theo đại biểu Thái Thị An Chung, cần bổ sung quy định, phân định rõ ràng về hoạt động giám định tư pháp và hoạt động giám định ngoài tố tụng; bổ sung thêm một chương liên quan đến các quy định về hoạt động giám định ngoài tố tụng để đảm bảo tính phù hợp...

Về việc mở rộng nhiệm vụ giám định pháp y thương tích (Khoản 4, Điều 17) quy định về mở rộng và bổ sung nhiệm vụ giám định pháp y thương tích cho tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Công an tỉnh, thành phố. Đại biểu Thái Thị An Chung nhận định, mặc dù việc mở rộng phạm vi lựa chọn tổ chức giám định có thể thuận lợi hơn. Tuy nhiên, vì cả 2 loại hình đơn vị này đều là đơn vị sự nghiệp công lập của Nhà nước, do đó đề nghị cần có sự cân nhắc để đảm bảo hài hòa hoạt động và sự phát triển cân bằng giữa các Trung tâm Giám định Pháp y thuộc ngành y tế và các cơ quan giám định kỹ thuật hình sự thuộc ngành Công an.

Tiếp thu các ý kiến của Đại biểu Quốc hội, Bộ Tư pháp đang rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) để trình Quốc hội thông qua trong kỳ họp thứ 10. Bộ Tư pháp kỳ vọng với những nội dung mới nêu trong dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác này, từ đó hỗ trợ, góp phần nâng cao chất lượng của hoạt động tố tụng trong thời gian tới.

Nguồn: https://baotintuc.vn/thoi-su/hoan-thien-phap-luat-ve-giam-dinh-tu-phap-de-nang-cao-hieu-qua-to-tung-20251105124327707.htm