Hội An thành công trong bảo tồn di sản và phát triển du lịch bền vững

chi thi 5 — Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương và Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi đồng chủ trì hội nghị. Ảnh: HOÀNG LIÊN

Sáng 20/10, tại phường Hội An, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương cùng Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi đồng chủ trì Hội nghị tổng kết quy hoạch tổng thể đầu tư bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An, gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2012 - 2025.

Tham dự hội nghị có Phó Bí thư Thành ủy Ngô Xuân Thắng cùng gần 200 đại biểu, gồm đại diện lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; Văn phòng UNESCO tại Việt Nam; lãnh đạo UBND thành phố Đà Nẵng; các sở, ban, ngành, nhà nghiên cứu, chuyên gia, tổ chức quốc tế và khách mời.

Nhiều kết quả nổi bật trong bảo tồn di sản

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Đà Nẵng, Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển thành phố Hội An và du lịch giai đoạn 2012 - 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 78/QĐ-TTg, ngày 12/1/2012.

Trong giai đoạn 2012 - 2025, thành phố Hội An (cũ) đã chủ động xác định 18 dự án chi tiết; đồng thời tích cực huy động các nguồn lực và bố trí ngân sách thành phố để triển khai thực hiện quy hoạch.

Đến nay, 13 trong số 18 dự án đã hoàn thành, với tổng kinh phí thực hiện hơn 156 tỷ đồng. Điều này góp phần quan trọng vào công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An.

Phó Chủ tịch thành phố Nguyễn Thị Anh Thi phát biểu tại hội nghị. Ảnh: HOÀNG LIÊN

Công tác bảo tồn đô thị cổ Hội An được thực hiện toàn diện, bao gồm cả di sản vật thể và phi vật thể. Hiện tại, Hội An sở hữu 1 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 27 di tích cấp quốc gia, 50 di tích cấp tỉnh và 19 di tích thuộc danh mục bảo vệ giai đoạn 2024 - 2029.

Trong lĩnh vực di sản phi vật thể, Hội An đã thực hiện 23 đề tài nghiên cứu, tổ chức 28 hội thảo khoa học và có 8 di sản được ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Các lễ hội truyền thống như lễ hội Bà Thu Bồn, hát Bài chòi, cùng nhiều tín ngưỡng dân gian khác đã được duy trì, phục hồi, tạo nên sức sống văn hóa bền vững cho đô thị cổ.

Công tác bảo tồn thích nghi được đẩy mạnh thông qua nhiều mô hình chuyển đổi công năng có kiểm soát. Điển hình là Bảo tàng Nghề y truyền thống, Không gian văn hóa Nhật Bản và không gian biểu diễn nghệ thuật cổ truyền Hội An, nhằm vừa gìn giữ giá trị lịch sử, vừa phục vụ du lịch và giáo dục truyền thống.

Đặc biệt, công tác bảo tồn các làng nghề truyền thống như gốm Thanh Hà, mộc Kim Bồng, rau Trà Quế… được chú trọng, góp phần phát triển kinh tế song hành với việc gìn giữ giá trị văn hóa bản địa. Cùng với đó, dự án số hóa di sản Hội An đang được triển khai nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử, phục vụ công tác quản lý và quảng bá di sản trong thời đại số.

Trong giai đoạn 2012 - 2024, nhà nước đã đầu tư gần 299 tỷ đồng cho 75 dự án tu bổ, tôn tạo di tích. Đồng thời, chính quyền địa phương cũng hỗ trợ hơn 38 tỷ đồng cho 174 di tích thuộc sở hữu tư nhân và tập thể.

Bên cạnh đó, hơn 340 di tích đã được xử lý phòng chống mối mọt với tổng kinh phí trên 8,5 tỷ đồng, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ các công trình cổ trong khu di sản.

Hội An đã trở thành biểu tượng của mô hình kết hợp giữa di sản, sinh thái và du lịch bền vững. Ảnh: HOÀNG LIÊN

Du lịch phát triển mạnh mẽ, lan tỏa giá trị di sản

Sau 13 năm thực hiện quy hoạch, du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Hội An. Trong giai đoạn 2012 - 6/2025, thành phố đã đạt 81 danh hiệu du lịch do các tổ chức uy tín trong và ngoài nước bình chọn. Doanh thu từ bán vé tham quan khu di sản cũng đạt trên 1.900 tỷ đồng. Riêng trong năm 2024, Hội An đã đón hơn 4,42 triệu lượt khách, qua đó khẳng định sức hút bền vững của di sản thế giới này.

Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An được quản lý chặt chẽ, bảo tồn hiệu quả hệ sinh thái tự nhiên. Nơi đây đồng thời trở thành biểu tượng cho mô hình kết hợp giữa bảo tồn di sản, sinh thái và phát triển du lịch bền vững.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi kiểm tra thực tế tại Bảo tàng Hội An. Ảnh: HOÀNG — Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi kiểm tra thực tế tại Bảo tàng Hội An ngày 17/10. Ảnh: HOÀNG LIÊN

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố, quá trình thực hiện quy hoạch vẫn gặp nhiều hạn chế. Nguồn vốn đầu tư còn hạn chế, chủ yếu phụ thuộc vào ngân sách Nhà nước. Việc huy động vốn xã hội hóa và viện trợ quốc tế cũng chưa đạt được như kỳ vọng.

Cơ chế phối hợp giữa các cấp, ngành trong quản lý, điều hành còn chưa thực sự đồng bộ. Mô hình quản lý di sản cũng chưa theo kịp các yêu cầu trong bối cảnh mới, đặc biệt khi Luật Di sản văn hóa 2024 và Nghị định số 215/2025/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực.

Các nguy cơ từ biến đổi khí hậu, sạt lở bờ sông, ngập lụt, mối mọt, hỏa hoạn và áp lực từ du lịch đại chúng cũng đang đặt ra những thách thức đáng kể.

Hài hòa giữa bảo tồn và phát triển

Hội nghị đã ghi nhận nhiều ý kiến góp ý từ các nhà quản lý và nhà khoa học về công tác quy hoạch đô thị cổ Hội An trong giai đoạn mới. Trước yêu cầu về phát triển bền vững, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế, cần có một quy hoạch tổng thể mới mang tầm chiến lược, phù hợp với mô hình đô thị - di sản - du lịch mà thành phố Đà Nẵng hướng tới trong tương lai.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đà Nẵng đã đề xuất xây dựng quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản Đô thị cổ Hội An cho giai đoạn sau năm 2025. Quy hoạch này cần có tầm nhìn dài hạn, gắn kết công tác bảo tồn với phát triển đô thị, du lịch và sinh thái.

Quy hoạch mới sẽ tập trung hoàn thiện mô hình quản lý di sản nhằm phù hợp với khung pháp lý và cơ cấu tổ chức hành chính mới sau khi thành phố Đà Nẵng mở rộng trên cơ sở sáp nhập tỉnh Quảng Nam.

Mục tiêu chính là đảm bảo sự liên thông, thống nhất trong quản lý di sản, đồng thời duy trì tính toàn vẹn, chân xác và giá trị nổi bật toàn cầu của đô thị cổ Hội An, đúng với các tiêu chí UNESCO đã công nhận.

Bên cạnh đó, thành phố sẽ tiếp tục xây dựng các cơ chế, chính sách hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, đẩy mạnh số hóa, quản lý thông minh và nâng cao vai trò của cộng đồng trong gìn giữ di sản.

hoi an 1 — Các nhà quản lý, nhà khoa học góp ý về công tác quy hoạch Đô thị cổ Hội An giai đoạn mới. Ảnh: HOÀNG LIÊN

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương nhận định rằng, Hội An đã thực hiện rất tốt công tác bảo tồn, trùng tu phố cổ, đặc biệt là việc cứu vãn hàng nghìn ngôi nhà cổ trước nguy cơ hư hại và mai một. Địa phương cũng đã huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội cho công tác bảo tồn phố cổ.

"Những kết quả của giai đoạn đã qua cần được ghi nhận, kế thừa và phát huy cho giai đoạn tới. Những hạn chế của giai đoạn trước cũng cần được rà soát, nghiên cứu và xem đây là những nhiệm vụ trọng tâm cho giai đoạn tiếp theo.

Trong quy hoạch mới, mục tiêu không phải là mở rộng về phạm vi địa lý mà cần mở rộng không gian văn hóa của phố cổ. Quy hoạch phố cổ cần được đặt trong tổng thể quy hoạch của thành phố Đà Nẵng và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của khu vực miền Trung.

Không gian bảo tồn và phát triển di sản Hội An cần hướng tới sự đa dạng hóa, đảm bảo tính liên kết vùng và thúc đẩy phát triển bền vững", Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh.

Nguồn: https://baodanang.vn/hoi-an-thanh-cong-trong-bao-ton-di-san-va-phat-trien-du-lich-ben-vung-3306833.html