100 ປີແຫ່ງວັນນັກຂ່າວປະຕິວັດຫວຽດນາມ: “ບົດຮຽນຄຳ” ຂອງນັກຂ່າວ ຫງວຽນອຽນກວກ

ຈົດໝາຍຂອງລັດເຊຍ ພິມຈຳໜ່າຍໂດຍນັກຂ່າວ ຫງວຽນອ໋າຍກວກ ໃນວາລະສານກອມມູນິດ ເມື່ອເກືອບ 100 ປີກ່ອນ ແມ່ນເອກະສານອັນລ້ຳຄ່າກ່ຽວກັບວິຈິດສິນ, ວິທະຍາສາດ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງນັກຂ່າວປະຕິວັດ.

VietnamPlus•17/06/2025

ໃນຫໍສະໝຸດອັນລ້ຳຄ່າຂອງນັກສຶກສາ, ນັກການທູດ , ນັກຂ່າວ, ນັກຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ນັກຂຽນຫຼາຍບົດກ່ຽວກັບປະທານ ໂຮ່ຈີມິນ Evgheni Glazunov ໃນຊີວິດຂອງຕົນ, ມີຈົດໝາຍພິເສດສະບັບໜຶ່ງຂຽນເປັນພາສາລັດເຊຍ ຂອງນັກຂ່າວ ຫງວຽນອຽນກວກເອງ.

ທ່ານ Glazunov ໄດ້ມອບຈົດໝາຍສະບັບນີ້ເຖິງນັກແປ ຫງວຽນກວກຮຸງ, ຮອງປະທານສະຫະພັນບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງ ຫວຽດນາມ ປະຈຳ ສະຫະພັນ ລັດເຊຍ, ດ້ວຍເນື້ອໃນວ່າ: “ຄວນແຈ້ງໃຫ້ປະຊາຊົນຫຼາຍຄົນຮູ້ກ່ຽວກັບຈົດໝາຍສະບັບນີ້ຂອງ ໂຮ່ຈີມິນ , ເພື່ອໃຫ້ຮູ້ວ່າ ລຸງໂຮ່ ໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ ແລະ ຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບສະຫະພາບ ໂຊວຽດ ຫຼາຍປານໃດ”.

ຈົດໝາຍທີ່ທ່ານ Glazunov ກ່າວເຖິງນັ້ນມີຊື່ວ່າ “ ຈົດໝາຍເຖິງ Comrade X”, ຂຽນໃນວັນທີ 25 ກຸມພາ 1930, ລົງນາມໂດຍ ຫງວຽນອຽນກວກ ແລະ ພິມຈຳໜ່າຍຄັ້ງທຳອິດເປັນພາສາລັດເຊຍ ໃນວາລະສານກອມມູນິດໃນເດືອນພຶດສະພາ 1980.

ttxvn-letter-of-vietnam's-first-network-journalist-nguyen-ai-quoc.jpg

ຈົດໝາຍສະບັບນີ້ໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍເປັນພາສາລັດເຊຍຄັ້ງທຳອິດໃນວາລະສານ “ກອມມູນິດ” ໃນເດືອນ 5/1980 ດ້ວຍບົດຂຽນຂອງ ຫງວຽນກວກຮຸ່ງ. (ພາບ: Tam Hang/VNA)

ໃນຈົດໝາຍ, ລຸງໂຮ່ ໄດ້ຂຽນວ່າ: “ສະຫາຍທີ່ຮັກແພງ, ຊາວຫວຽດນາມ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄົນງານຢາກຮູ້ກ່ຽວກັບລັດເຊຍຫຼາຍທີ່ສຸດ, ແຕ່ໜັງສືພິມປະຕິວັດແມ່ນຖືກຫ້າມຢ່າງເຂັ້ມງວດດ້ວຍກົດໝາຍທີ່ເຂັ້ມແຂງຂອງຈັກກະພັດຝຣັ່ງ. ນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າຕັ້ງໃຈຈະຂຽນປື້ມ, ແນ່ນອນ, ເປັນພາສາຫວຽດນາມ, ໃນຮູບແບບຂອງ 'ຄວາມຊົງຈໍາການເດີນທາງ. ຂ້າພະເຈົ້າຫວັງວ່າມັນຈະມີຊີວິດຊີວາ, ດຶງດູດໃຈ, ອ່ານງ່າຍ ແລະ ມີຫຼາຍເລື່ອງ” (ແປໂດຍ ຫງວຽນກວກຮຸ່ງ).

ຈົດໝາຍສະບັບດັ່ງກ່າວຍັງໄດ້ລວມເອົາເນື້ອໃນລະອຽດຂອງເນື້ອໃນທີ່ຈະຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບສະຫະພາບໂຊວຽດຄື: ສະພາບການກ່ອນການປະຕິວັດ, ໃນໄລຍະການປະຕິວັດ ແລະປັດຈຸບັນ. ລຸງໂຮ່ມີຄວາມສົນໃຈໃນທຸກຂົງເຂດຂອງປະເທດໂຊວຽດ, ຈາກການຈັດຕັ້ງລັດຖະບານ, ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ, ບັນດາບັນຫາສັງຄົມ, ການເຄື່ອນໄຫວ ເສດຖະກິດ , ນະໂຍບາຍ... ພິເສດ, ລຸງໂຮ່ ເນັ້ນໜັກເຖິງບັນດາຂໍ້ມູນທີ່ຈຳເປັນເພື່ອສົມທຽບ.

ຕາມທ່ານ ຫງວຽນກວກຢຸງ ແລ້ວ, ຈົດໝາຍບໍ່ພຽງແຕ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມເປັນຫ່ວງເປັນໄຍອັນເລິກເຊິ່ງຂອງລຸງໂຮ່ທີ່ມີຕໍ່ສະຫະພາບ ໂຊວຽດ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນເອກະສານອັນລ້ຳຄ່າກ່ຽວກັບວິລະກຳນັກຂ່າວວິຊາສະເພາະ, ວິທະຍາສາດ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງນັກຂ່າວປະຕິວັດອີກດ້ວຍ.

ນັກຂ່າວ ຫງວຽນອຽນກວກ ຍາມໃດກໍ່ເອົາໃຈໃສ່ເຖິງການເກັບກຳເອກະສານ, ຄົ້ນຄ້ວາ, ໄຈ້ແຍກ, ເລືອກເຟັ້ນຮູບແບບການສະແດງອອກໃຫ້ເໝາະສົມກັບຜູ້ອ່ານ.

ຈາກຄວາມຄິດໃນຈົດໝາຍ, ລຸງໂຮ່ໄດ້ປະກອບປຶ້ມທີ່ມີຊື່ສຽງ “Shipwreck Diary,” ກ່ຽວກັບຄົນງານ 3 ຄົນທີ່ມາຈາກ 3 ທະວີບຄື: Pon (ເອີລົບ), Zo (Africa) ແລະ Dau (ຫວຽດນາມ).

ຫຼັງຈາກທີ່ລອດຊີວິດຈາກເຮືອຫຼົ້ມ, ເຂົາເຈົ້າໄດ້ລອຍໄປເກາະແຫ່ງໜຶ່ງ ແລະໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອແລະນຳໄປສູ່ສະຫະພາບໂຊວຽດ. ຢູ່ທີ່ນີ້, ເຂົາເຈົ້າໄດ້ຮັບການຕ້ອນຮັບຢ່າງອົບອຸ່ນ, ໄດ້ມາຢ້ຽມຢາມ, ສຶກສາ, ພັກຜ່ອນ ແລະ ຮູ້ສຶກເຖິງຈິດໃຈສາກົນຂອງສັງຄົມທີ່ທ່ຽງທຳ ແລະ ເປັນພີ່ນ້ອງກັນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ທັງສາມຄົນໄດ້ກັບຄືນບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງພວກເຂົາ, ນໍາເອົາຄວາມຊົງຈໍາທີ່ສວຍງາມຂອງສະຫະພາບໂຊວຽດ.

ttxvn-letter-of-vietnam's-first-network-journalist-nguyen-ai-quoc3.jpg

ນັກແປ ຫງວຽນກວກຮຸ່ງ, ຮອງປະທານສະຫະພັນບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງຫວຽດນາມ ຢູ່ສະຫະພັນ ລັດເຊຍ, ດ້ວຍໜ້າເວັບຈາກວາລະສານ “ກອມມູນິດ”. (ພາບ: Tam Hang/VNA)

“Shipwreck Diary” ເວົ້າເຖິງ ສະຫະພາບໂຊວຽດ ດ້ວຍວິທີງ່າຍໆ, ແຕ່ມີຄວາມດຶງດູດໃຈ ແລະ ເຂົ້າໃຈງ່າຍທີ່ສຸດສຳລັບຜູ້ອ່ານຊາວຫວຽດນາມ ສ່ວນໃຫຍ່ໃນສະໄໝນັ້ນ ຄືຜູ້ທີ່ຫາກໍ່ຮຽນອ່ານ ແລະ ຂຽນ.

ວາລະສານກອມມູນິດໄດ້ໃຫ້ຄຳເຫັນວ່າ, ປື້ມດັ່ງກ່າວ ເຖິງວ່າຂຽນແບບລຽບງ່າຍ, ແຕ່ກໍ່ມີຄວາມດຶງດູດໃຈ ແລະ ເຂົ້າໃຈງ່າຍສຳລັບຜູ້ອ່ານ ຫວຽດນາມ ສ່ວນໃຫຍ່ໃນສະໄໝນັ້ນ - ຜູ້ທີ່ຫາກໍ່ຮຽນອ່ານ ແລະ ຂຽນ, “ກາຍເປັນປຶ້ມທີ່ມັກນິຍົມຂອງຫວຽດນາມ, ປຸກລະດົມກຳລັງໃຈປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ໃນການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດ ແລະ ສັງຄົມ, ຮຽກຮ້ອງຄວາມກ້າວໜ້າໃນເສັ້ນທາງແຫ່ງການປະຕິວັດເດືອນຕຸລາ, ເສັ້ນທາງຂອງພັກກອມມູນິດ ເລນິນ”.

ລາວເລືອກວິທີທີ່ເຫມາະສົມທີ່ສຸດທີ່ຈະສົ່ງຂໍ້ມູນໄປຫາຜູ້ຊົມເປົ້າຫມາຍ, ຮູບແບບການໂຄສະນາທີ່ງ່າຍຕໍ່ການຈື່ຈໍາແລະເຜີຍແຜ່. ລາວໄດ້ລວບລວມຂໍ້ມູນທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍແລະແທ້ຈິງ, ເລືອກວິທີການທີ່ເຫມາະສົມແລະຫນ້າສົນໃຈທີ່ສຸດເພື່ອນໍາສະເຫນີຂໍ້ມູນ, ແລະນັ້ນແມ່ນເຫດຜົນທີ່ວ່າຂໍ້ມູນມີປະສິດທິພາບສູງ.

ທ່ານນາງ Sveta (ຊື່ຫວຽດນາມແມ່ນ Hang), ລູກສາວຂອງທ່ານ Evgheni Glazunov, ປະຈຸບັນແມ່ນອາຈານ, ນັກແປພາສາຫວຽດນາມ ປະຈຳ ລັດເຊຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ພໍ່ແມ່ຂອງຕົນຍາມໃດກໍ່ຖືເອກະສານກ່ຽວກັບ ໂຮ່ຈີມິນ ເປັນວັດຖຸທີ່ລ້ຳຄ່າ, ຖືກຮັກສາໄວ້ຢ່າງລະມັດລະວັງຢູ່ຫໍສະໝຸດເອກະຊົນຂອງຕົນ.

ttxvn-letter-of-vietnam's-first-network-journalist-nguyen-ai-quoc4.jpg

ທ່ານນາງ Sveta Glazunova ແລະ ຄວາມຊົງຈຳຂອງພໍ່, ທ່ານ Evgheni Glazunov, ຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມຮູ້ວ່າ “ຊາວລັດເຊຍ ດ້ວຍຫົວໃຈຫວຽດນາມ”. (ພາບ: Tam Hang/VNA)

ສຳລັບທ່ານນາງ, ບັນດາເອກະສານເກົ່າ, ເອກະສານເກົ່າແກ່ຂອງພໍ່ແມ່ແມ່ນແຫຼ່ງຂໍ້ມູນທີ່ມີປະໂຫຍດເພື່ອເຂົ້າໃຈປະຫວັດສາດຂອງຫວຽດນາມ.

ຕະຫຼອດຊີວິດ, ລຸງໂຮ່ໄດ້ຂຽນເປັນຫຼາຍພາສາຄື: ຫວຽດນາມ, ອັງກິດ, ຝຣັ່ງ, ລັດເຊຍ, ຈີນ… ສະນັ້ນ, ຈາກທັດສະນະອາຊີບ, ນາງສະເວຕາເຊື່ອວ່າຜ່ານຮູບແບບການຂຽນ ແລະ ໄວຍາກອນແລ້ວ, “ຈົດໝາຍເຖິງສະຫາຍ X” ໄດ້ຂຽນໂດຍລຸງໂຮ່ເອງເປັນພາສາລັດເຊຍ ແລະ ບໍ່ແມ່ນການແປຈາກພາສາຫວຽດນາມ.

ຮູບແບບການຂຽນທີ່ສະອາດ, ໄວຍະກອນທີ່ຊັດເຈນ, ແລະການສະແດງອອກກົງໄປກົງມາ - ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມສາມາດທາງດ້ານພາສາແຫຼມແລະການຄິດຂອງຕົນ.

ທ່ານນາງ Sveta ຍັງໄດ້ຮັບຄວາມປະທັບໃຈເມື່ອລຸງໂຮ່ ໄດ້ກ່າວເຖິງບັນຫາພິມຈຳໜ່າຍ ແລະ ພິມຈຳໜ່າຍປຶ້ມ - ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວິໄສທັດຍຸດທະສາດ ແລະ ຄວາມເຂົ້າໃຈເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບວຽກງານສື່ສານ ແລະ ໜັງສືພິມ.

ຈົດໝາຍສະບັບນີ້ ໄດ້ຂຽນຂຶ້ນເມື່ອເກືອບ 100 ປີກ່ອນ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ສູນເສຍບົດຮຽນ ປະຕິບັດຕົວຈິງ ໃຫ້ແກ່ນັກຂ່າວ ຫວຽດນາມ ຫຼາຍລຸ້ນຄົນ ໃນທຸກວັນນີ້.

ເຄົາລົບຄວາມເປັນຈິງ, ຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ປະດິດຄິດສ້າງ, ກຳນົດກຸ່ມເປົ້າໝາຍຂໍ້ມູນຂ່າວສານ, ຊອກຫາວິທີການສະໜອງຂໍ້ມູນຂ່າວສານທີ່ເໝາະສົມ, ມີຄວາມດຶງດູດ, ພິເສດແມ່ນຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ປາກກາ, ຄວາມຮັກແພງພີ່ນ້ອງຮ່ວມຊາດ ແລະ ພາລະກິດເພື່ອຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນແມ່ນບັນດາສິ່ງທີ່ນັກຂ່າວ ຫງວຽນອ໋າຍກວກ ໄດ້ສອນຕະຫຼອດຊີວິດ:

“ທຸກໆຄັ້ງທີ່ຂຽນບົດຄວາມ, ຂ້ອຍຖາມຕົນເອງວ່າ: ຂ້ອຍຂຽນເພື່ອໃຜ? ຈຸດປະສົງຂຽນແນວໃດ ຂ້ອຍຈະຂຽນແນວໃດເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນທົ່ວໄປເຂົ້າໃຈ, ຮັດກຸມ ແລະ ອ່ານງ່າຍ? ເມື່ອຂຽນຈົບ ຂ້ອຍຂໍໃຫ້ເພື່ອນຮ່ວມງານທົບທວນ ແລະ ແກ້ໄຂໃຫ້ຂ້ອຍແດ່” (ຄຳປາໄສທີ່ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງທີ 3 ຂອງສະມາຄົມນັກຂ່າວຫວຽດນາມ, ວັນທີ 8/9/196).

(TTXVN/Vietnam+)

ທີ່ມາ: https://www.vietnamplus.vn/100-nam-bao-chi-cach-mang-viet-nam-bai-hoc-vang-cua-nha-bao-nguyen-ai-quoc-post1044529.vnp