ຮັກສາພາສາຂຽນຂອງຊາວເຜົ່າ ດ້າວ ຢູ່ຕາແສງ ໂຮເທວ

ຊາວດ່າໜັງຢູ່ໝູ່ບ້ານກ່າວແທ່ງ, ຕາແສງຮ່ວາແທ່ງ (ຕາມດວງ, ເລເຈົາ ) ລ້ວນແຕ່ເອີ້ນທ່ານ ຟານວັນຊາງ ແມ່ນຜູ້ຮັກສາພາສາຂຽນຢູ່ເຂດຊົນເຜົ່າດ້າວດ໋າວ, ໄດ້ຖ່າຍທອດໃຫ້ຄົນລຸ້ນຫຼັງ.

ເຖິງວ່າມີອາຍຸແກ່ແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ທ່ານ ຟານວັນຊາງ ຍັງຄົງມີຄວາມຫ້າວຫັນ ແລະ ມີຄວາມມັກຮັກໃນການເກັບກຳ ແລະ ຄົ້ນຄວ້າປື້ມບູຮານຂອງຊາວດ່າໜັງ, ບໍ່ພຽງແຕ່ຂອງຊາວ ດ່າໜັງ ເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງມີບັນດາກຸ່ມຊາວ ດ່າວອີກຫຼາຍກຸ່ມອີກດ້ວຍ. ພາຍຫຼັງຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ຄົ້ນຄວ້າມາເປັນເວລາຫຼາຍປີ, ທ່ານຊາງຈ່າງໄດ້ຮຽບຮຽງໜັງສືຂອງຊາວດ່າວເກືອບທັງໝົດໃນພາກພື້ນ.

ຢູ່ເຮືອນຂອງຕົນ, ທ່ານຈ່າງເຈີ້ງໄດ້ສະຫງວນແຈໄວ້ເພື່ອເກັບມ້ຽນປື້ມດ່າໂນມ, ເຊິ່ງທ່ານກ່າວວ່າແມ່ນມໍລະດົກອັນລ້ຳຄ່າ, ແມ່ນກຳເນີດຂອງຊາດ. ຖືປື້ມທີ່ຫ່ຽວແຫ້ງໄປຕາມການເວລາ, ເພິ່ນໄດ້ເລົ່າໃຫ້ພວກເຮົາຮູ້ກ່ຽວກັບຄຸນຄ່າຂອງ Dao Nom. ດ່າໂນມໄດ້ເກີດມາຫຼາຍພັນປີກ່ອນ, ສ້າງຈາກຕົວໜັງສືຈີນທີ່ໃຊ້ເພື່ອຖອດຂໍ້ຄວາມແລະບັນທຶກພາສາຂອງຊົນເຜົ່າ. ຊາວດ່າວໄດ້ນຳໃຊ້ດ່າໂນມໃນການຮ່ຳຮຽນ, ບັນທຶກເພງພື້ນເມືອງ, ອະທິຖານ, ຢາບ້າ, ປະໂຫຍກຂະໜານ, ສິດສອນລູກຫຼານກ່ຽວກັບຈັນຍາບັນ, ຮຽນຮູ້ການຄ້າ, ເຈດຈຳນົງ, ເອກະສານ...

Gìn giữ con chữ ở vùng người Dao tại xã Hồ Thầu- Ảnh 1. — *ນັກຮຽນຂອງທ່ານ ຟານວັນຊາງ ແມ່ນໄວລຸ້ນໃນຊຸມຊົນຊາວດ່າວ.*

ນັບແຕ່ຍັງນ້ອຍ, ພໍ່ແມ່ຂອງລາວໄດ້ສອນຕົວໜັງສືດ່າໂນມ, ຈາກນັ້ນລາວຍັງໄດ້ຮຽນໜັງສືກັບຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ໃນທ້ອງຖິ່ນ, ດັ່ງນັ້ນຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບຕົວໜັງສືດໍໂນມຈຶ່ງຄ່ອຍໆສະສົມຂຶ້ນ. ຮອດອາຍຸ 17 ປີ, ລາວມີຄວາມເຂົ້າໃຈຢ່າງເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບອຸດົມການ ແລະ ຄຳສອນຢູ່ໃນປຶ້ມບູຮານ, ໄດ້ຈົດຈຳຄຳອະທິດຖານ, ເພງພື້ນເມືອງ, ຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວດ່າວ. ມາຮອດອາຍຸ 25 ປີ, ລາວກາຍເປັນຄົນຜີປີສາດ, ໄດ້ຮັບຄວາມໄວ້ເນື້ອເຊື່ອໃຈຈາກຊາວບ້ານໃຫ້ເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບໃນງານບຸນ ແລະ ພິທີຕ່າງໆຂອງບ້ານ.

ຕໍ່ມາ, ທ່ານຊາງມີຄວາມວິຕົກກັງວົນເປັນຢ່າງຍິ່ງ, ເພາະວ່າຊາວໜຸ່ມຊາວດ່າວລຸ້ນໃໝ່ຫຼາຍຄົນບໍ່ຮູ້ໜັງສື, ບໍ່ສົນໃຈຮຽນໜັງສືດ່າວນາມຄືແຕ່ກ່ອນ, ຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະສູນເສຍໜັງສືບູຮານຂອງຊາວດ້າວແມ່ນສູງຫຼາຍ. ຖ້າຄົນຮຸ່ນໜຸ່ມເຕີບໃຫຍ່ໂດຍບໍ່ຮູ້ໜັງສືແລະຕົວໜັງສືຂອງຄົນຕົນ, ເຂົາເຈົ້າຈະບໍ່ສາມາດຮູ້ຕົ້ນກຳເນີດ ແລະ ຄວາມຮູ້ຂອງຄົນຂອງຕົນ. ຈາກນັ້ນມາ, ລາວໄດ້ເປີດຊຸດຮຽນເພື່ອສິດສອນຕົວໜັງສືດ້າວນາມໃຫ້ລຸ້ນໜຸ່ມ, ດ້ວຍຄວາມປາດຖະໜາຢາກຮັກສາ ແລະ ເຊີດຊູບົດຂຽນຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ.

ມື້ທໍາອິດຂອງການເປີດຫ້ອງຮຽນແມ່ນເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ, ຈາກໂຕະແລະຕັ່ງນັ່ງໄປຫາເຈ້ຍ, ປາກກາແລະຫມຶກ. ຄູອາຈານແລະນັກສຶກສາສະເຫມີພະຍາຍາມຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນເບື້ອງຕົ້ນ. ມາຮອດປະຈຸບັນ, ຫ້ອງຮຽນຂອງນາຍຊ່າງມີນັກຮຽນເພີ່ມຂຶ້ນ, ກວ້າງຂວາງກວ່າ, ແລະມີອຸປະກອນການສອນທີ່ສົມບູນກວ່າ. ມາຮອດປະຈຸບັນ, ລາວໄດ້ເປີດ 3 ຫ້ອງຮຽນສອນຕົວໜັງສື Dao Nom ດ້ວຍນັກຮຽນ 100 ກວ່າຄົນ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນແຕ່ 10 – 40 ປີ. ໃນຂະບວນການສິດສອນ, ນັກສຶກສາບໍ່ພຽງແຕ່ໄດ້ຮຽນໜັງສືເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງໄດ້ຮຽນຮູ້ວັດທະນະທຳຮີດຄອງປະເພນີຂອງປະເທດຊາດ, ສິລະທຳຂອງມະນຸດ, ການອະທິຖານ, ຮ້ອງເພງ ແລະ ວິທີຈັດຕັ້ງບັນດາພິທີກຳຂອງຊົນເຜົ່າຄື: ພິທີຕັກບາດ, ເທດແລະພິທີໄຫວ້ພະຈັນ...

ເຖິງວ່າເຖົ້າແກ່ແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ເມື່ອມີເວລາຫວ່າງ, ທ່ານຟານວັນຊາງຍັງນັ່ງສຳເນົາໜັງສືດັ້ງເດີມເພື່ອສອນລູກຫຼານ. ສຳລັບລາວແລ້ວ, ຍັງມີຄວາມປິຕິຊົມຊື່ນທີ່ໄດ້ອຸທິດສ່ວນໃນການອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ຖ່າຍທອດຄວາມງາມດ້ານວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຂອງຊົນເຜົ່າດ້າວດ໋າວ.

ທ່ານ Pham Van Thoi, ຮອງຫົວໜ້າຫໍພິພິທະພັນແຂວງ ລາຍເຈົາ ແບ່ງປັນວ່າ: “ນັກສິລະປະການ ຟານວັນຊາງ ເປັນຜູ້ທີ່ມີຄວາມຮູ້ເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບ ໂນມດ່າວ, ໄດ້ໃຊ້ເວລາຫຼາຍປີໃນການຄົ້ນຄວ້າ, ຄົ້ນຄວ້າ, ຄັດລອກປື້ມອັນລ້ຳຄ່າຫຼາຍຮ້ອຍຫົວເພື່ອເກັບຮັກສາໄວ້ໃຫ້ລຸ້ນຄົນລຸ້ນຫຼັງ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ຊັບສົມບັດປື້ມບູຮານ ແລະ ໂນມດ່າວຢູ່ເຂດຊາວດ່າວຕາແສງ ໂຮເທວ ໄດ້ຮັບການພັດທະນາ ແລະ ຮັກສາໄວ້ໃຫ້ແກ່ຄົນລຸ້ນຫຼັງ.

ທີ່ມາ: https://phunuvietnam.vn/lai-chau-nguoi-gin-giu-con-chu-o-vung-nguoi-dao-xa-ho-thau-20241201103400656.htm