ກວາງຫງາຍ: ປົກປັກຮັກສາພາສາຊົນເຜົ່າສ່ວນຫນ້ອຍດ້ວຍຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກ

ອາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ພາສາແມ່ນ “ຈິດວິນຍານ” ຂອງແຕ່ລະຊົນເຜົ່າ. ຊົນເຜົ່າສ່ວນຫຼາຍມີພາສາຂອງຕົນເອງ, ຫຼາຍຄົນມີການຂຽນເປັນຂອງຕົນເອງ. ແນວໃດກໍດີ, ບັນຫາທີ່ໜ້າວິຕົກກັງວົນນັ້ນແມ່ນພາສາຂອງຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຢູ່ແຂວງ ກວາງຫງາຍ ແມ່ນມີຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະສູນເສຍ. ສະນັ້ນ, ການປົກປັກ ຮັກສາພາສາຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍແມ່ນບັນຫາອັນຮີບດ່ວນ.

ການຊຸກຍູ້ໃຫ້ນັກສຶກສາຊົນເຜົ່າຕົນໃຊ້ "ພາສາແມ່" ໃນການສື່ສານເປັນການປົກປັກຮັກສາພາສາ.

ພາສາແລະການຂຽນຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍມີຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະສູນເສຍ.

ແຂວງກວາງນາມ ມີຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ 200.000 ກວ່າຄົນ (ປະມານ 15% ຈຳນວນພົນລະເມືອງຂອງແຂວງ), ໃນນັ້ນ ມີ 3 ຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍທີ່ມີປະຊາກອນຫຼາຍຄື: ເຮີ, ຄໍ ແລະ ກາດົ່ງ. ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ພັກ ແລະ ລັດໄດ້ວາງອອກຫຼາຍນະໂຍບາຍເພື່ອແນໃສ່ຊຸກຍູ້ບັນດາແຫຼ່ງກຳລັງເພື່ອພັດທະນາ ເສດຖະກິດ - ສັງຄົມຢູ່ບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ ແລະ ເຂດພູດອຍ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນນັບມື້ນັບໄດ້ຮັບການປັບປຸງ, ບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງໄດ້ຮັບການຮັກສາ ແລະ ເຊີດຊູ. ແນວໃດກໍດີ, ຄວາມເປັນຫ່ວງໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນປະຈຸບັນແມ່ນຊາວຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍບໍ່ຄ່ອຍໄດ້ໃຊ້ພາສາຂອງຕົນ.

ສາເຫດໜຶ່ງທີ່ພາໃຫ້ພາສາຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຫຼຸດໜ້ອຍຖອຍລົງແມ່ນການສ້າງ ແລະ ຖ່າຍທອດເອກະລັກວັດທະນະທຳຊົນເຜົ່າຈາກອະດີດເຖິງປະຈຸບັນ, ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຜ່ານການປາກເວົ້າ ແລະ ປາກເວົ້າ. ນອກນີ້, ການພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວ, ການເຊື່ອມໂຍງດ້ານເສດຖະກິດ, ການແລກປ່ຽນວັດທະນະທຳໄດ້ສົ່ງຜົນສະທ້ອນຢ່າງແຮງເຖິງຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ. ຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຫຼາຍຄົນບໍ່ຄ່ອຍໃຊ້ "ພາສາແມ່" ໃນການສື່ສານປະຈຳວັນ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວເຮັດໃຫ້ສະພາບການທີ່ຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຫຼາຍຄົນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຊາວໜຸ່ມ, ບໍ່ສາມາດໄດ້ຍິນ ຫຼືເວົ້າ “ພາສາແມ່” ຂອງຕົນ.

ນອກນີ້, ນະໂຍບາຍການຮຽນ-ການສອນພາສາເວົ້າ ແລະ ພາສາຂຽນຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍຢູ່ບັນດາສະຖານສຶກສາຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢູ່ແຂວງ. ທັງນີ້ກໍຍ້ອນວ່າຍັງບໍ່ມີຫຼັກສູດການສອນພາສາຊົນເຜົ່າໃນໂຮງຮຽນ, ແລະຍັງບໍ່ມີຄູສອນພາສາຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍທີ່ເໝາະສົມກັບຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຂອງ ກະຊວງສຶກສາທິການ .

ເພື່ອຮັກສາພາສາຊົນເຜົ່າຂອງແຂວງ, ພະແນກພາຍໃນແຂວງ ກວາງຫງາຍ ໄດ້ສົມທົບກັບມະຫາວິທະຍາໄລ ຟາມວັນດົງ ຈັດຕັ້ງບັນດາຫ້ອງຮຽນສອນພາສາຊົນເຜົ່າ (ຮະເຣ ແລະ ໂຄ) ໃຫ້ແກ່ພະນັກງານ, ລັດຖະກອນ, ຄູສອນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ເຂດພູດອຍ.

ໂຊກດີ, ປະຈຸບັນ, ຢູ່ເຂດພູດອຍ, ມີຊາວເຜົ່າຈຳຈຳນວນໜຶ່ງທີ່ໄດ້ອຸທິດສ່ວນຫຼາຍຢ່າງເພື່ອປົກປັກຮັກສາ “ພາສາແມ່”. ຕົວຢ່າງຄື: ທ່ານ ໂຣດ໋າມບິງ, ຢູ່ຕາແສງ ບ່າໂຕ, ເມືອງ ບາ ໂຕ, ໄດ້ອຸທິດສ່ວນຢ່າງຕັ້ງໜ້າເຂົ້າໃນການຄົ້ນຄວ້າ, ປະກອບສ່ວນພິມຈຳໜ່າຍປື້ມ “ຝຶກຝົນຫຼໍ່ຫຼອມພາສາ ເຮ ໃຫ້ແກ່ພະນັກງານ, ລັດຖະກອນທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ເຂດພູດອຍ ແລະ ວຽກງານຊົນເຜົ່າ ແຂວງ ກວາງນາມ”. ປະຈຸບັນ, ນີ້ແມ່ນເອກະສານດຽວທີ່ຖືກນຳໃຊ້ຢ່າງເປັນທາງການເພື່ອຮັບໃຊ້ການສອນພາສາ Hre ຢູ່ບັນດາເຂດພູດອຍແຂວງ ກວາງນາມ.

ການສອນວັດທະນະທຳຮີດຄອງປະເພນີ, ສົມທົບກັບການໃຊ້ “ພາສາແມ່” ກໍ່ແມ່ນວິທີຮັກສາພາສາທີ່ດີ.

ຮຽນຮູ້ພາສາ Hre ແລະ Co ໂດຍນໍາໃຊ້ຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກ

ແຂວງ ກວາງຫງາຍ ພວມປະຕິບັດໂຄງການວິທະຍາສາດຄື: “ສ້າງຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກພາສາຂອງບັນດາເຜົ່າ ຫວຽດ - ເຮີ, ຫວຽດ - ຮ່ວມ”. ເປັນທີ່ຮູ້ກັນວ່າ, ໂຄງການວິທະຍາສາດນີ້ແມ່ນທ່ານປະທານປະເທດ Tran Duy Linh, ຫົວໜ້າສູນເຕັກໂນໂລຊີຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ແລະ ສື່ສານແຂວງ. ເປັນຫົວໜ້າໂຄງການແມ່ນອາຈານ ເຈີ່ນວັນມານ, ຫົວໜ້າກົມກໍ່ສ້າງ, ອະດີດຫົວໜ້າຄະນະກຳມະການຊົນເຜົ່າແຂວງ.

ຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຼນິກຂອງພາສາຊົນເຜົ່າຫວຽດນາມ - ຮະ, ຫວຽດນາມ - ຮ່ວມມື ແມ່ນຜະລິດຕະພັນຊອຟແວຂອງໂຄງການວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ແຂວງ ກວາງນາມ ໃນປີ 2023. ນີ້ແມ່ນວັດຈະນານຸກົມເອເລັກໂຕຼນິກຂອງພາສາຫວຽດນາມ - ຮ, ຫວຽດ - ຊົນເຜົ່າ, ກົງກັນຂ້າມເພື່ອສະຫນັບສະຫນູນການສອນ, ການຮຽນຮູ້ແລະການຄົ້ນຄວ້າພາສາເວົ້າ, ຂຽນຂອງປະຊາຊົນ Hre.

ຕາມນັ້ນແລ້ວ, ຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຼນິກມີຫຼາຍກວ່າ 1,120 ຄຳສັບ Hrê ແລະ 1,650 ຄຳສັບ Co, ຊ່ວຍໃຫ້ການຄົ້ນຫາ, ຊອກຫາວັດຈະນານຸກົມ, ທຸກຄຳຖືກແປ, ຄຳແນະນຳການອອກສຽງ, ສະໜອງຄຳສັບຄ້າຍຄືກັນ, ຕົວຢ່າງຮູບແຕ້ມ, ຮູບພາບ ແລະ ວິດີໂອກ່ຽວກັບຮີດຄອງປະເພນີ, ນິໄສ, ວັດທະນະທຳ ຂອງຊົນເຜົ່າ Hrê ແລະ Co. Interface ຂອງການທົດລອງຂອງຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກຂອງຊົນເຜົ່າສ່ວນຫນ້ອຍຫວຽດນາມ - Hrê, ຫວຽດນາມ - Co. ນອກຈາກນັ້ນ, ຍັງມີເຄື່ອງມືເພື່ອຮອງຮັບການພິມພາສາຊົນເຜົ່າ (Hrê, Co) ໃນການໂຕ້ຕອບ; ການອອກແບບທີ່ມີຄວາມຍືດຫຍຸ່ນ, ມີຫນ້າທີ່ເພີ່ມໃຫມ່, ປັບປຸງ, ແກ້ໄຂຄໍາສັບ, ຮູບພາບ, ຮັບຄໍາຄຶດຄໍາເຫັນແລະການພົວພັນກັບຜູ້ໃຊ້ ... ໃນເວລາດຽວກັນ, ມັນອະນຸຍາດໃຫ້ຂຸດຄົ້ນແລະນໍາໃຊ້ໃນອຸປະກອນຕ່າງໆເຊັ່ນ: ຄອມພິວເຕີ, ໂທລະສັບສະຫຼາດ, ແທັບເລັດ.

ບັນດາສະມາຊິກປະຕິບັດຫົວຂໍ້ວິທະຍາສາດຄື: “ກໍ່ສ້າງຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກຂອງພາສາຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ ຫວຽດ - ເຮີ, ຫວຽດ - ຮ່ວມ” ໄດ້ປຶກສາຫາລື ແລະ ປະກອບຄຳຄິດຄຳເຫັນໃຫ້ສຳເລັດຫົວຂໍ້.

ດຣ ຮວ່າງທິມິງເລ, ຮອງຫົວໜ້າກົມເຕັກໂນໂລຊີດິຈິຕອລ, ມະຫາວິທະຍາໄລສຶກສາເຕັກນິກ, ມະຫາວິທະຍາໄລ ດານັງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຍ້ອນບາງວຽກງານສາມາດດຳເນີນໄປແບບຂະໜານ ໂດຍບໍ່ຂຶ້ນກັບກັນ, ໜ່ວຍງານເຈົ້າພາບ ແລະ ຄະນະປະຕິບັດໂຄງການ ໄດ້ເລັ່ງລັດຜັນຂະຫຍາຍເນື້ອໃນວຽກງານ, ສະເພາະ 03 ວຽກງານຄື: ການຂຽນໂປຣແກຣມ ແລະ ການສ້າງໂມດູນປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງລະບົບຖານຂໍ້ມູນຂອງລະບົບຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕນິກ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ວຽກງານເຫຼົ່ານີ້ຈຶ່ງສຳເລັດກ່ອນກຳນົດ 3 – 4 ເດືອນ.

“ມາຮອດປະຈຸບັນ, ອົງການຈັດຕັ້ງໄດ້ແກ້ໄຂຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນ 05 ວຽກງານຊັກຊ້າ ແລະ ເລັ່ງລັດຜັນຂະຫຍາຍວຽກງານອື່ນໆ, 04 ວຽກງານໄດ້ລື່ນກາຍແຜນການ, ຄາດວ່າຈະສຳເລັດວຽກງານຊັກຊ້າໃນໄຕມາດທີ 1 ປີ 2024. ດັ່ງນັ້ນ, ວຽກງານທີ່ໄດ້ວາງອອກຈະໄດ້ວາງອອກຕາມແຜນການໃນໄຕມາດທີ 2 ປີ 2024”.

ຕາມທ່ານສາດສະດາຈານ Tran Van Man, ຫົວໜ້າພະແນກກໍ່ສ້າງແຂວງກວາງງາຍແລ້ວ, ການສ້າງຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຼນິກຂອງພາສາຫວຽດນາມ-ຮ່ຽນ, ຫວຽດນາມ-ຮ່ວມ ເພື່ອແນໃສ່ໜູນຊ່ວຍຊົນເຜົ່າໃນການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີຂໍ້ມູນຂ່າວສານ, ປະກອບສ່ວນຮັດແຄບຊ່ອງຫວ່າງການພັດທະນາລະຫວ່າງບັນດາເຂດຊົນເຜົ່າ, ຊຸກຍູ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ; ຍົກສູງປະສິດທິຜົນການຄຸ້ມຄອງລັດກ່ຽວກັບວຽກງານຊົນເຜົ່າຢູ່ທ້ອງຖິ່ນ. ຄຽງຄູ່ກັນນັ້ນ, ຊ່ວຍໃຫ້ຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍໄດ້ຮ່ຳຮຽນ, ປັບປຸງຄວາມຮູ້, ເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບການພັດທະນາທົ່ວປວງຊົນຂອງແຂວງ ແລະ ປະເທດ; ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຍັງຊ່ວຍໃຫ້ຊາວເຜົ່າຂະແມມີຄວາມເຂົ້າໃຈ ແລະ ສື່ສານໄດ້ສະດວກກວ່າ, ຜ່ານນັ້ນໄດ້ຖ່າຍທອດຄວາມຮູ້, ນະໂຍບາຍ, ແນວທາງຂອງລັດຖະບານໃຫ້ບັນດາຊົນເຜົ່າ, ດູດດື່ມບັນດາປະສົບການ ແລະ ບັນຫາຂອງຊາວບັນດາເຜົ່າຢ່າງເລິກເຊິ່ງກ່ວາອີກ.

“ນອກຈາກນັ້ນ, ຖານຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຼນິກຂອງພາສາຊົນເຜົ່າຫວຽດນາມ - ເຮີ ແລະ ຫວຽດນາມ - ຮ່ວມ ຈະເປັນບ່ອນຮັກສາພາສາ, ຄຸນຄ່າວັດທະນະທໍາ, ຮູບພາບ, ຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່າໃນແຂວງ, ປະກອບສ່ວນອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຄຸນຄ່າຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມຂອງແຕ່ລະຊົນເຜົ່າ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການພັດທະນາທົ່ວໄປຂອງປະເທດຊາດ.

T.Nhan-H.Truong

ທີ່ມາ