ຮ້ອຍປີຂອງ "ສຸພາສິດເກົ່າແລະທັນສະໄຫມ"

ສຳນັກພິມຈຳໜ່າຍນະຄອນໂຮ່ຈິມິນ ຫາກໍ່ເປີດເຜີຍ “Kim co cach ngon” ໂດຍ On Nhu Luong Van Can - ບຸກຄົນທີ່ມີຊື່ສຽງ ແລະ ນັກສຶກສາໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20. ປຶ້ມດັ່ງກ່າວລວມມີສຸພາສິດ ແລະ ຄຳເວົ້າທີ່ທ່ານ ເລືອງວັນແຄໄດ້ຮຽບຮຽງ, ຄົ້ນຄວ້າ, ບັນທຶກ ແລະ ຕີລາຄາໃຫ້ຄົນລຸ້ນຫຼັງກ່ຽວກັບຈັນຍາບັນ, ວິຖີຊີວິດ ແລະ ເສດຖະກິດຂອງທຸກຄອບຄົວ.

Báo Cần Thơ•11/11/2025

ໃນນາມ ຫງວຽນວັນແຄ໋ງ ແມ່ນນັກສຶກສາທີ່ມີນ້ຳໃຈຮັກຊາດໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການສ້າງຕັ້ງ ດົງກິ່ງເຫ້ວ, ອຸທິດຕະຫຼອດຊີວິດຂອງຕົນເພື່ອປຸກລະດົມຄວາມຮູ້ຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ເຊີດຊູຈິດໃຈແຫ່ງການເປັນເອກະລາດແຫ່ງຊາດ. ເຖິງວ່າລາວຈະມາຈາກພື້ນຖານວິຊາການ, ແຕ່ລາວເປັນຜູ້ບຸກເບີກໃນການປະຕິຮູບສັງຄົມ, ໂດຍມີແນວຄິດດ້ານການສຶກສາ ແລະ ວັດທະນະທຳໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20. ບັນດາບົດປະພັນອັນລ້ຳຄ່າຂອງເພິ່ນໃນໄລຍະຊີວິດຂອງເພິ່ນຍັງຄົງຖືກເຜີຍແຜ່ໃນປະຈຸບັນຄື: ເທືອງຮົກເຈື່ອງຈາມ, “ກິມເກື່ອງເຊີນ”... ບັນດາຜົນງານຂອງທ່ານເລືອງວັນແຄ໋ງ ມີຄວາມໝາຍດ້ານການສຶກສາ, ປະກອບສ່ວນອະນຸລັກຮັກສາມູນເຊື້ອອັນດີງາມໃນການຮໍ່າຮຽນບູຮານ, ບົດຮຽນກ່ຽວກັບສິນທຳມະນຸດ ແລະ ເສັ້ນທາງຮັ່ງມີ, ເປັນປະໂຫຍດຂອງນັກທຸລະກິດ ແລະ ການຟື້ນຟູ ເສດຖະກິດ ຂອງປະເທດໃນເວລານັ້ນ.

ໃນບົດແນະນຳປຶ້ມ “ກິມໂກ໋ ແຄ໋ງຮົ່ງ”, ທ່ານ ອານຮຸ່ຍວັນແຄ໋ງ ໄດ້ຊີ້ແຈງວ່າ: “ສິ່ງອະມະຕະທີ່ຄົນບູຮານໄດ້ປະຖິ້ມໄວ້ມີ 3 ຢ່າງຄື: ອັນໜຶ່ງແມ່ນການສ້າງຄຸນງາມຄວາມດີ, ສອງແມ່ນການຕັ້ງບຸນຄຸນ, ສາມແມ່ນການຕັ້ງຄຳເວົ້າ, ຖ້າຜູ້ໃດມີຄຸນງາມຄວາມດີເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກ່ຄົນ, ຄົນທັງປວງຈະບູຊາຜູ້ມີຄຸນງາມຄວາມດີ. ທ້ອງ, ຖ້າຄົນໜຶ່ງມີຄວາມຄິດ, ຄົນໜຶ່ງຈະເວົ້າ, ຖ້າເວົ້າດ້ວຍຄວາມໝາຍທີ່ສົມເຫດສົມຜົນ, ທຸກຄົນຈະພິຈາລະນາຖືກຕ້ອງ, ແລະຈາກຄຳນັ້ນຜູ້ໜຶ່ງຈະຕັ້ງຄຸນງາມຄວາມດີ, ບັນລຸຜົນດີ, ຖ້ອຍຄຳນັ້ນຈະຖືກຖ່າຍທອດຕະຫຼອດໄປ, ເຖິງຈະຊົ່ວນິລັນດອນ, ຈະບໍ່ປ່ຽນແປງ.”

ເພື່ອຮວບຮວມປຶ້ມຫົວນີ້, ທ່ານ ເລືອງວັນແຄນ ໄດ້ຄິດວ່າ: “ຄຳເວົ້າອັນເປັນອະມະຕະ ແມ່ນຄຳເວົ້າທີ່ເປັນອະມະຕະ, ໃນເມື່ອກ່ອນມີຄຳເວົ້າຂອງນັກປັນຍາຊົນຫຼາຍຄົນ, ໂດຍມີຄວາມໝາຍເລິກຊຶ້ງ ແລະ ສູງສົ່ງ… ປະຈຸບັນແມ່ນເວລາທີ່ວັນນະຄະດີຂອງຊາດນັບມື້ນັບພັດທະນາ, ແລະຕ້ອງໄດ້ແປເປັນວັນນະຄະດີປະຈຳຊາດ ເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນເຮົານິຍົມຊົມຊອບ. ທຳອິດເປັນຕົວໜັງສືຈີນ, ແລ້ວເປັນພາສາຫວຽດນາມ, ແລ້ວຂຽນເປັນຕົວໜັງສືຈີນ, ແລ້ວແປແນວຄວາມຄິດຫຼັກເພື່ອໃຫ້ທຸກຄົນເຂົ້າໃຈໄດ້.

ເມື່ອອ່ານບົດຂຽນ “Kim co cach ngon”, ໄດ້ຮູ້ສຶກເຖິງຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງທ່ານ ເລືອງວັນແຄ໋ນ ເມື່ອເຕົ້າໂຮມບັນດາຄຳສອນຂອງນັກປັນຍາຊົນທີ່ມີລັກສະນະກົງໄປກົງມາ, ກໍ່ສ້າງວິຖີຊີວິດແບບປະຢັດ, ຊຸກຍູ້ການຮ່ຳຮຽນຕະຫຼອດຊີວິດ, ບຳລຸງສ້າງຄວາມຮູ້, ຄຸນນະພາບຂອງຕົນ ແລະ ຈັນຍາບັນອາຊີບ. ເຖິງວ່າພາສາທີ່ໃຊ້ໃນປຶ້ມນັ້ນມີອາຍຸເປັນຮ້ອຍປີແລ້ວ, ເຖິງວ່າບໍ່ຄຸ້ນເຄີຍເມື່ອທຽບໃສ່ແບບການຂຽນທີ່ທັນສະໄໝ, ແຕ່ຄວາມໝາຍ ແລະ ການສຶກສາຂອງຄຳແປຍັງຄົງຮັກສາຄຸນຄ່າຂອງມັນ. ທ່ານຫວາງວັນແຄໄດ້ກ່າວຄຳປາໄສຂອງທ່ານເລືອງວັນແຄກ່ຽວກັບກຽດສັກສີຂອງມະນຸດວ່າ: “ລາບແດນໄດ໋, ນະທີ່ວ່າຊິໄດ້ກຽມຄາ” (ການສ້າງກຽດສັກສີຕ້ອງໃຊ້ຄວາມພະຍາຍາມຕະຫຼອດຊີວິດ, ແຕ່ການສູນເສຍພຽງແຕ່ໃຊ້ເວລາຊົ່ວຄາວ, ຄວາມສຳເລັດແມ່ນຍາກ ແຕ່ຄວາມລົ້ມເຫຼວແມ່ນງ່າຍ).

1 ສະຕະວັດນັບແຕ່ພິມຈຳໜ່າຍຄັ້ງທຳອິດເມື່ອປີ 1925, ຄຳເວົ້າຂອງ “ກິມໂກ໋ ແຄງຮົ່ງ” ຂອງທ່ານ ເລືອງວັນຊາງ ຍັງໄດ້ນຳເອົາບັນດາຂໍ້ຄວາມທີ່ມີປະໂຫຍດໄປຍັງຄົນລຸ້ນຫຼັງ, ເປັນເຂັມທິດໃຫ້ລຸ້ນໜຸ່ມ, ຊ່ວຍໃຫ້ເຂົາເຈົ້າກ້າວເຂົ້າສູ່ເສັ້ນທາງຊອກຫາຄຸນຄ່າມະນຸດທີ່ໝັ້ນຄົງ. ແຕ່ລະປະໂຫຍກໃນປຶ້ມແມ່ນສັ້ນ, ແຕ່ຄວາມໝາຍຂອງມັນຄົງຢູ່ດົນນານ ເຊັ່ນ: ແນະນຳຄົນໃຫ້ອົດກັ້ນ ແລະຄິດ, ບອກຄົນບໍ່ໃຫ້ຈອງຫອງ ແລະ ຫຼູຫຼາ ຫຼື ສະແດງເສັ້ນທາງສູ່ຄວາມສຳເລັດ...

ທ່ານເລືອງວັນແຄດເດີມແມ່ນລຸງງອກແຄງ, ມີຊື່ຫຼິ້ນວ່າ On Nhu, ຊື່ຫຼິ້ນເຊີນລາວ, ເກີດໃນປີ 1854, ຢູ່ບ້ານ ຮ່າ, ຕາແສງນິງເກ້, ເມືອງ ທ້ວງຟຸກ, ແຂວງ ແທງຕິ້ງ, ແຂວງ ຮ່າໂນ້ຍ (ປະຈຸບັນແມ່ນນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍ). ປີ 1874 ທ່ານໄດ້ຮຽນປະລິນຍາຕີຈີນ, ຫຼັງຈາກພະຍາຍາມຫຼາຍຄັ້ງແຕ່ບໍ່ສຳເລັດ, ເພິ່ນໄດ້ພັກຢູ່ບ້ານເພື່ອສອນ, ບໍ່ໄດ້ເປັນພະນັກງານ. ປີ 1907, ລາວແລະນັກສຶກສາທີ່ມີຈິດໃຈດຽວກັນໄດ້ເປີດໂຮງຮຽນ Dong Kinh Nghia Thuc ແລະເປັນຫົວໜ້າໂຮງຮຽນ. ຫຼັງຈາກນັ້ນບໍ່ດົນ, ໂຮງຮຽນໄດ້ປິດ. ໃນປີ 1913, ລາວໄດ້ຖືກຕັດສິນໃຫ້ເນລະເທດຢູ່ເມືອງ ນ້ຳວັງ ໂດຍລັດຖະບານອານານິຄົມ ເຂົ້າຮ່ວມໃນການເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານລັດຖະບານ. ປີ 1921, ລາວກັບເມືອຮອດຮ່າໂນ້ຍ, ໄດ້ເປີດໂຮງຮຽນສອນຂຽນໜັງສື. ລາວເສຍຊີວິດໃນປີ 1927.

ທີ່ມາ: https://baocantho.com.vn/tram-nam-kim-co-cach-ngon--a193758.html