Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Bộ Công Thương tạo nền tảng pháp lý ổn định cho sản xuất kinh doanh

Năm 2025, công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật của Bộ Công Thương đã đạt được những kết quả tích cực, thể hiện sự quyết liệt trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo cũng như tinh thần chủ động, “hết việc không hết giờ” của các đơn vị thuộc Bộ Công Thương.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty SB LAW đã có những chia sẻ, đánh giá về công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật của Bộ Công Thương năm 2025 với Báo Công Thương.

Tạo nền tảng pháp lý ổn định cho hoạt động sản xuất, kinh doanh

- Ông đánh giá ra sao về tinh thần chủ động, “hết giờ không hết việc” và vai trò của Bộ Công Thương trong công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật của ngành trong năm 2025 ?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Kết quả xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Công Thương trong năm 2025 thể hiện bước tiến đáng ghi nhận về quy mô, tiến độ và chất lượng công tác lập pháp, lập quy.

Trong đó, việc Bộ Công Thương trình Quốc hội thông qua Luật Hóa chất (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho thấy năng lực hoàn thiện chính sách trong các lĩnh vực có tính kỹ thuật và rủi ro cao. Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng đã chứng tỏ sự chủ động trong hoạch định pháp luật khi trình Chính phủ để trình Quốc hội ban hành Luật Thương mại điện tử. Đây là động thái có tính dự báo chính sách, phù hợp với bối cảnh thương mại số, thương mại xuyên biên giới và yêu cầu quản lý đối với nền kinh tế số.

Ở cấp nghị định và thông tư, việc Bộ Công Thương trình Chính phủ 20 nghị định (16 nghị định đã được ban hành) và ban hành 49 thông tư phản ánh khối lượng công việc rất lớn, đồng thời cho thấy Bộ đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Các văn bản này trực tiếp điều chỉnh hoạt động của doanh nghiệp, thị trường và người dân trong nhiều lĩnh vực như năng lượng, hóa chất, thương mại điện tử, cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Từ góc độ thể chế, có thể thấy Bộ Công Thương đang đảm nhiệm vai trò cơ quan chủ trì xây dựng pháp luật trong nhiều lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế. Bộ không chỉ hoàn thành nhiệm vụ theo chương trình đã được phê duyệt mà còn chủ động đề xuất nội dung sửa đổi, bổ sung để kịp thời hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm tính minh bạch, khả thi và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Có thể khẳng định rằng tinh thần chủ động, trách nhiệm và phương châm “hết giờ không hết việc” đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật của Bộ Công Thương, qua đó tạo nền tảng pháp lý ổn định cho hoạt động sản xuất – kinh doanh, thúc đẩy môi trường đầu tư và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững.

- Trong tiến trình đổi mới tư duy lập pháp, Bộ Công Thương chú trọng rà soát, tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý; loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Theo ông, điều này tác động ra sao tới môi trường pháp lý và hoạt động của doanh nghiệp, người dân?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Việc Bộ Công Thương tăng cường rà soát, tháo gỡ “điểm nghẽn” pháp lý; từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm” và hoàn thiện quy định phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đổi mới sáng tạo sẽ tạo ra tác động tích cực và lâu dài đối với môi trường pháp lý cũng như hoạt động của doanh nghiệp và người dân.

Có thể thấy, hiện nay tồn tại nhiều quy định hiện hành trong các lĩnh vực như năng lượng, logistics, thương mại điện tử, cạnh tranh… tồn tại sự chồng chéo, phân tán hoặc thiếu tính khả thi. Khi những vướng mắc này được giải quyết, doanh nghiệp sẽ tiếp cận chính sách dễ dàng hơn, hạn chế rủi ro pháp lý, giảm thời gian và chi phí thủ tục. Điều này thúc đẩy tính ổn định và dự đoán được của chính sách - yếu tố quan trọng trong môi trường đầu tư.

Thêm nữa, việc loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm” thể hiện sự chuyển dịch sang cách tiếp cận quản lý dựa trên rủi ro, dựa trên nguyên tắc minh bạch và hỗ trợ phát triển. Đây là định hướng phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu của nền kinh tế thị trường hiện đại. Khi cơ quan quản lý chuyển từ mô hình tiền kiểm nặng nề sang mô hình hậu kiểm hiệu quả, doanh nghiệp sẽ có nhiều không gian sáng tạo hơn. Điều này đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh như thương mại điện tử, kinh tế số, năng lượng tái tạo, môi trường và sản xuất công nghiệp.

Ngoài ra, việc hoàn thiện khung pháp lý để phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo sẽ tạo ra các động lực tăng trưởng mới. Các quy định liên quan đến dữ liệu, tiêu chuẩn kỹ thuật, tín chỉ carbon, thị trường điện cạnh tranh, năng lượng tái tạo, thương mại số xuyên biên giới… là nền tảng pháp lý để doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh doanh mới, đầu tư công nghệ mới và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Người dân cũng được hưởng lợi thông qua tiếp cận dịch vụ số, nâng cao chất lượng hàng hóa, dịch vụ, giảm chi phí và tăng tính an toàn môi trường.

*Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty SB LAW. Ảnh: Quốc Chuyển*

Xây dựng pháp luật theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và khả thi

- Bộ Công Thương đang chủ trì triển khai những Đề án lớn nhằm nâng cao năng lực tổ chức pháp chế theo Nghị quyết số 66-NQ/TW, hướng tới đào tạo, bồi dưỡng và củng cố vai trò đội ngũ pháp chế. Theo ông, nỗ lực này có ý nghĩa như thế nào trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả hoàn thiện pháp luật của ngành Công Thương thời gian tới?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Việc Bộ Công Thương chủ trì triển khai các Đề án nhằm nâng cao năng lực tổ chức pháp chế theo Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình hoàn thiện pháp luật của ngành Công Thương, cả ở cấp độ thể chế lẫn thực thi chính sách.

Trước hết, các Đề án này góp phần củng cố vị trí, vai trò của tổ chức pháp chế trong cấu trúc quản lý nhà nước của Bộ, giúp Bộ Công Thương xây dựng đội ngũ pháp chế đủ năng lực, đúng vị trí, rõ chức năng, phù hợp với yêu cầu đổi mới công tác xây dựng pháp luật. Đồng thời, đây là bước đi cần thiết để nâng cao chất lượng kỹ thuật lập pháp, lập quy.

Đội ngũ pháp chế được đào tạo chuyên sâu về kỹ năng soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá tác động chính sách, pháp luật so sánh sẽ giúp việc xây dựng văn bản trở nên bài bản, khoa học và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng, phải tuân thủ các cam kết và chuẩn mực của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), cũng như các Hiệp định CPTPP, EVFTA… vốn đòi hỏi trình độ kỹ thuật pháp lý cao.

Bên cạnh đó, các Đề án này cũng giúp tăng cường tính dự báo và khả năng phản ứng chính sách của Bộ. Khi có đội ngũ pháp chế đủ mạnh, Bộ Công Thương có thể sớm nhận diện các vấn đề pháp lý mới phát sinh từ thực tiễn thị trường như chuyển đổi năng lượng, thương mại số, quản lý chuỗi cung ứng, biến động địa chính trị, qua đó chủ động đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật. Điều này giúp hạn chế tình trạng văn bản chậm, thiếu đồng bộ hoặc không theo kịp thực tiễn.

Mặt khác, việc nâng cao năng lực pháp chế góp phần cải thiện chất lượng thực thi và áp dụng pháp luật. Một văn bản có chất lượng kỹ thuật tốt nhưng thiếu hệ thống pháp chế triển khai thì hiệu lực thực tế sẽ bị hạn chế. Khi tổ chức pháp chế được đào tạo, phân cấp rõ ràng và vận hành thống nhất từ Trung ương đến các đơn vị thuộc Bộ, việc hướng dẫn, phổ biến, kiểm tra và rà soát văn bản sẽ trở nên hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro pháp lý, mâu thuẫn hoặc chồng chéo.

- Thời gian tới, theo ông công tác hoàn thiện hệ thống pháp luật của ngành Công Thương cần tiếp tục được nâng lên ở những phương diện nào, nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng, Nhà nước cũng như nâng cao năng lực phản ứng chính sách để theo kịp yêu cầu thực tiễn, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Thứ nhất, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế xây dựng pháp luật theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và khả thi. Việc đánh giá tác động chính sách, tham vấn đối tượng chịu tác động, phân tích chi phí, lợi ích và tham khảo pháp luật so sánh cần được thực hiện đầy đủ, có phương pháp và dựa trên số liệu thực tiễn. Điều này giúp văn bản quy phạm pháp luật có tính khả thi cao hơn, phản ánh đúng nhu cầu của thị trường và tránh tình trạng quy định thiếu thực tế hoặc gây phát sinh chi phí tuân thủ không cần thiết.

Thứ hai, cần tăng cường năng lực dự báo và phản ứng chính sách của ngành Công Thương. Ngành đang chịu tác động mạnh từ các xu hướng như chuyển dịch chuỗi cung ứng, chuyển đổi năng lượng, kinh tế số, thương mại xuyên biên giới và yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Do đó, tổ chức pháp chế cần nâng cao khả năng nhận diện sớm rủi ro, cập nhật nhanh các diễn biến quốc tế và đưa ra khuyến nghị sửa đổi, bổ sung pháp luật kịp thời nhằm giảm độ trễ chính sách. Đây là tiền đề để Bộ Công Thương duy trì vai trò chủ động trong xây dựng thể chế.

Thứ ba, cần tiếp tục đẩy mạnh rà soát, hệ thống hóa và đơn giản hóa hóa pháp luật. Nhiều quy định thuộc lĩnh vực năng lượng, hóa chất, thương mại, logistics, an toàn thực phẩm… còn tồn tại sự chồng chéo, phân tán hoặc thiếu thống nhất. Việc xây dựng các bộ pháp điển chuyên ngành, cập nhật cơ sở dữ liệu pháp luật và chuẩn hóa quy trình soạn thảo, kiểm tra văn bản sẽ giúp bảo đảm tính đồng bộ, minh bạch và khả năng áp dụng của hệ thống pháp luật. Đồng thời, việc bãi bỏ thủ tục hành chính không còn phù hợp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.

Thứ tư, cần phát triển nguồn nhân lực pháp chế theo yêu cầu của Nghị quyết số 66-NQ/TW. Đội ngũ pháp chế của Bộ và các đơn vị trực thuộc phải được đào tạo bài bản về kỹ thuật lập pháp, pháp luật quốc tế, pháp luật chuyên ngành và kỹ năng phân tích chính sách. Năng lực nhân sự là yếu tố quyết định chất lượng của văn bản quy phạm pháp luật; do đó, việc bồi dưỡng chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm quốc tế và áp dụng công nghệ thông tin vào quy trình pháp chế cần được ưu tiên mạnh mẽ.

Cuối cùng, cần tiếp tục nâng cao hiệu lực và hiệu quả thực thi pháp luật. Một văn bản có chất lượng cao chỉ thực sự phát huy tác dụng khi được thực thi đầy đủ. Do đó, Bộ cần tối ưu hóa cơ chế phổ biến pháp luật, hướng dẫn thi hành, kiểm tra và giám sát việc áp dụng; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý nhà nước; tăng cường trách nhiệm giải trình của cơ quan, đơn vị trong quá trình thực thi chính sách.

- Xin cảm ơn ông!

Theo Luật sư Nguyễn Thanh Hà, nâng cao chất lượng hoàn thiện pháp luật của ngành Công Thương không chỉ là yêu cầu nội tại của quá trình cải cách thể chế, mà còn là điều kiện để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế trong bối cảnh mới.

Nguồn: https://congthuong.vn/luat-su-nguyen-thanh-ha-bo-cong-thuong-tao-nen-tang-phap-ly-on-dinh-cho-san-xuat-kinh-doanh-433319.html