Minh bạch dẫn lối dòng vốn xanh: Kích hoạt "van" 100 tỷ USD cho mục tiêu Net Zero 2050

VTV.vn - Khung phân loại xanh và hỗ trợ lãi suất 2% tạo đòn bẩy kép, trong khi minh bạch thể chế trở thành điều kiện then chốt để kích hoạt dòng vốn 100 tỷ USD cho Net Zero 2050.

Bộ đôi xúc tác: Danh mục xanh và vốn ưu đãi 2% tái định hình dòng chảy tài chính

Việt Nam đang cụ thể hóa cam kết Net Zero 2050 bằng một "cơ chế song hành" đột phá là danh mục phân loại xanh theo Quyết định 21/2025/QĐ-TTg cung cấp ngôn ngữ tiêu chuẩn, đi kèm với chính sách hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước – một đòn bẩy tài chính trực tiếp và mạnh mẽ. Hai công cụ này không chỉ "mở van" vốn ưu đãi mà còn là lưới lọc kỹ thuật, tránh tình trạng "tẩy xanh" (greenwashing) trong đầu tư.

Theo PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, Quyết định 21 tạo ra cơ sở pháp lý để nhận diện dự án xanh. Khi dòng vốn rẻ được định hướng vào các lĩnh vực ưu tiên như năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn, tổng lượng phát thải quốc gia có thể được cắt giảm đáng kể trong trung và dài hạn.

Tín dụng xanh và trái phiếu: Minh bạch thể chế mở van vốn 100 tỷ USD tới net zero

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Lê Minh Tuấn, CEO một công ty tài chính phát triển bổ sung đánh giá, mức hỗ trợ 2% là ưu đãi đủ lớn để cân bằng rủi ro ban đầu của các dự án xanh, đặc biệt là các dự án năng lượng tái tạo quy mô vừa và nhỏ. Nó biến tính bền vững thành tính khả thi về mặt tài chính.

Khung phân loại xanh và cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% là đòn bẩy tài chính kép, tạo tín hiệu rõ ràng cho thị trường trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, minh bạch hóa quy trình giải ngân và chuyên nghiệp hóa thị trường trái phiếu là chìa khóa để vốn ưu đãi chảy đúng đích, hiện thực hóa mục tiêu Net Zero 2050.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất nằm ở khâu tổ chức thực hiện và kiểm soát tính minh bạch của dòng vốn ưu đãi. Cơ chế chi trả hỗ trợ lãi suất qua ngân sách địa phương, thay vì qua hệ thống NHTM được kỳ vọng giải quyết "rào cản giải ngân", tăng tính linh hoạt và phân quyền. Song, Ông Thọ cảnh báo mô hình này tiềm ẩn rủi ro phát sinh "cơ chế xin – cho" hoặc trục lợi nếu thiếu hệ thống nghiệp vụ thống nhất và giám sát chặt chẽ tại cấp địa phương. Để dòng vốn chảy đúng đích, cần thiết lập một hệ thống dữ liệu liên thông trên nền tảng số giữa ngân hàng, cơ quan môi trường và cơ quan tài chính địa phương, đảm bảo tính công khai và hậu kiểm chuyên biệt.

Chuyên nghiệp hóa thị trường vốn: Chìa khóa thu hút dòng vốn ngoại

Theo các chuyên gia kinh tế, bên cạnh tín dụng xanh, việc chuyên nghiệp hóa thị trường vốn thông qua Nghị định 245/2025/NĐ-CP về trái phiếu doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc huy động vốn dài hạn cho các dự án xanh quy mô lớn. Nghị định này tạo ra "chu kỳ sàng lọc mới" với yêu cầu bắt buộc xếp hạng tín nhiệm, củng cố niềm tin và chất lượng hàng hóa trên thị trường.

Bà Bá Thị Thu Huệ, Giám đốc Thương mại FiinRatings nhận định: "Nghị định 245 đánh dấu bước chuyển quan trọng, giúp thị trường phát hành trở nên chất lượng hơn, khi vốn chỉ chảy vào những doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn minh bạch và quản trị". Quy định này củng cố lòng tin của nhà đầu tư và giảm thiểu rủi ro hệ thống. Cùng quan điểm này, ông Nguyễn Đình Duy, Giám đốc phân tích cao cấp của VIS Rating cho rằng quy định siết chặt kỷ luật tài chính, như giới hạn nợ, sẽ "giảm rủi ro và củng cố an toàn hệ thống" nói chung. Từ góc độ thị trường, sự minh bạch hóa hồ sơ tài chính mang lại lợi ích kép cho các doanh nghiệp nghiêm túc.

Vốn tín dụng xanh giá rẻ được quản lý minh bạch, kết hợp với thị trường trái phiếu chuyên nghiệp và an toàn sẽ tạo thành động lực kép.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tiến Anh, giám đốc chiến lược tại một tập đoàn hạ tầng xanh chỉ ra: "Việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm giúp những nhà phát hành minh bạch như chúng tôi có ưu thế rõ rệt như chi phí huy động vốn giảm 10-15% so với đối thủ có hồ sơ tài chính mờ mịt, đồng thời mở rộng tệp nhà đầu tư quốc tế. Đây là yêu cầu bắt buộc nếu muốn cạnh tranh vốn với thị trường khu vực".

Sự chuyên nghiệp hóa thị trường vốn và việc ban hành các khung pháp lý tiêu chuẩn như Danh mục phân loại xanh là lời mời gọi hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và tổ chức tài chính quốc tế. Sự minh bạch thể chế trong nước tạo ra cầu nối tin cậy, giúp các định chế tài chính quốc tế dễ dàng thẩm định và rót vốn. Ông Julien Seillan, Giám đốc Cơ quan Phát triển Pháp tại Việt Nam (AFD) khẳng định, danh mục phân loại xanh tiệm cận chuẩn mực toàn cầu, tạo điều kiện thuận lợi để các định chế tài chính quốc tế tham gia sâu hơn vào thị trường. Minh chứng cho sự cam kết này, AFD đã công bố đầu tư 500 triệu Euro trong khuôn khổ Sáng kiến Chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP). Sự đồng hành của các đối tác chiến lược chỉ có thể bền vững khi các cơ chế quản lý trong nước được thiết kế với sự minh bạch tuyệt đối và có khả năng kiểm soát rủi ro hiệu quả. Điều này khẳng định rằng minh bạch không chỉ là một yêu cầu quản trị mà còn là một lợi thế cạnh tranh quốc gia trong cuộc đua thu hút nguồn vốn phát triển bền vững.

Như vậy, vốn tín dụng xanh giá rẻ được quản lý minh bạch, kết hợp với thị trường trái phiếu chuyên nghiệp và an toàn sẽ tạo thành động lực kép, tạo ra bệ phóng tin cậy để Việt Nam thu hút dòng vốn bền vững và hiện thực hóa Net Zero 2050 một cách thực chất./.

Nguồn: https://vtv.vn/minh-bach-dan-loi-dong-von-xanh-kich-hoat-van-100-ty-usd-cho-muc-tieu-net-zero-2050-100251115204635001.htm