Mở không gian phát triển cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương phát biểu tại hội nghị.

Hội nghị được kết nối trực tuyến tới 34 tỉnh, thành phố, đánh dấu bước quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW và thúc đẩy mô hình tăng trưởng mới dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thể chế mới mở đường cho đột phá

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết: “Với sự ra đời của Nghị quyết 57, Bộ Chính trị đã khẳng định rõ: Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu. Giai đoạn 2026-2030, đất nước được yêu cầu xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là nền tảng để nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh quốc gia”.

Để khoa học công nghệ thực sự đi vào thực tiễn, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã ưu tiên một trong những bước đi quan trọng nhất là bảo đảm tối thiểu 3% ngân sách nhà nước dành cho khoa học và công nghệ. Chủ trương này đã được cụ thể hóa trong các nghị định, thông tư và nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Ngay trong năm 2025, ngân sách đã bổ sung 25.000 tỷ đồng cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thể hiện quyết tâm rất lớn của Chính phủ.

Tuy vậy, trong giai đoạn đầu việc triển khai phân bổ, sắp xếp và giải ngân nguồn lực mới còn nhiều lúng túng. Đến nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, báo cáo các cấp có thẩm quyền phân bổ tổng cộng 16.716 tỷ đồng cho 26 Bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương.

Phải bắt đầu từ khâu lập kế hoạch và xây dựng dự toán

Tại phiên họp thứ 5 của Ban Chỉ đạo Chính phủ về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và Đề án 06, Thủ tướng Phạm Minh Chính kết luận: Năm 2026 sẽ dành khoảng 95.000 tỷ đồng cho các lĩnh vực này. Đây vừa là cơ hội phát triển chưa từng có, vừa là thách thức rất lớn đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương phải có năng lực hấp thụ, triển khai và quản lý nguồn lực công một cách hiệu quả.

Để sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách này, phải bắt đầu từ khâu lập kế hoạch và xây dựng dự toán. Đây là bước nền tảng quyết định hiệu quả đầu tư công cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thời gian qua, nhiều quy định mới được ban hành nhưng công tác lập kế hoạch và dự toán ở nhiều đơn vị vẫn còn nội dung chưa rõ, chưa thống nhất. Tại hội nghị, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương đề nghị các đại biểu thảo luận thẳng thắn để tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm cách hiểu và cách làm thống nhất khi triển khai Nghị định 265.

Thứ trưởng khẳng định, trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết đồng hành cùng các Bộ, ngành và địa phương, sẵn sàng hỗ trợ trong quá trình tổ chức thực hiện, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để bảo đảm nguồn lực được phân bổ đúng, đủ và kịp thời. Bộ cũng tiếp tục hoàn thiện hệ thống công nghệ số trong quản lý kế hoạch-tài chính nhằm tăng cường công khai, minh bạch và nâng cao hiệu quả đầu tư công cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nhân dịp này, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương đã gửi lời chia sẻ sâu sắc trước những thiệt hại mà nhân dân Gia Lai phải gánh chịu trong đợt lũ lụt vừa qua. Thứ trưởng cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng với các cơ quan, đơn vị, tổ chức và doanh nghiệp đã phối hợp để chung tay hỗ trợ, đóng góp một phần nhỏ bé nhằm giúp bà con sớm vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống.

Khơi thông nguồn lực, tạo nền tảng phát triển cho các địa phương

Nghị định 265 là văn bản nhận được sự quan tâm đặc biệt của đội ngũ quản lý, nhà khoa học và hệ thống tổ chức khoa học và công nghệ, bởi đây là nền tảng pháp lý quan trọng, tháo gỡ những nút thắt kéo dài trong cơ chế quản lý, phân bổ và sử dụng ngân sách.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn cho biết, các địa phương đang đối mặt với khối lượng nhiệm vụ rất lớn, với hơn 150 đầu việc phải thực hiện theo yêu cầu của Trung ương và của tỉnh.

Tuy nhiên, việc thiếu hướng dẫn cụ thể về quy trình chi tiêu, phân bổ nguồn lực khiến nhiều đơn vị còn e dè, lo ngại rủi ro pháp lý, chưa mạnh dạn triển khai. Nghị định 265 ra đời đúng thời điểm, tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất, rõ ràng để các địa phương tự tin hơn trong tổ chức thực thi. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai đề nghị các sở, ngành của tỉnh tập trung tiếp thu kỹ các quy định, hướng dẫn tại Hội nghị để triển khai nghiêm túc, bảo đảm an toàn, hiệu quả và đồng bộ.

Các đại biểu đã trình bày các nội dung chuyên sâu, phân tích hệ thống chính sách mới cùng các yêu cầu đặt ra khi triển khai Nghị định 265.

Nghị định số 265/2025/NĐ-CP được Chính phủ ban hành vào ngày 14/10/2025, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo về tài chính và đầu tư trong khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nghị định đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập hành lang pháp lý đồng bộ, linh hoạt, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Bà Nguyễn Hồng Vân, Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, Nghị định tập trung hướng dẫn chi ngân sách nhà nước cho hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, qua đó thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lĩnh vực này. Các chính sách được quy định trong Nghị định bao gồm nhiều khía cạnh, từ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ tài chính cho quỹ và tổ chức, đến đào tạo nguồn nhân lực và thực hiện các chế độ, chính sách đặc biệt.

Về hướng dẫn đăng ký và tổng hợp kế hoạch đầu tư công trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch-Tài chính Trần Như Hiền cho biết, việc lập kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm phải phù hợp với các mục tiêu nêu trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm và hằng năm của quốc gia, ngành, lĩnh vực, địa phương, cũng như các quy hoạch đã được phê duyệt; đồng thời bảo đảm thống nhất với Chiến lược, chương trình và kế hoạch tổng thể khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo 5 năm và kế hoạch khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo 5 năm của từng Bộ, ngành.

Bên cạnh đó, việc lập kế hoạch phải bảo đảm sử dụng vốn hiệu quả, tránh dàn trải, manh mún; đồng thời bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng. Kế hoạch đầu tư công cần được quản lý tập trung, thống nhất về mục tiêu, cơ chế và chính sách, nhưng vẫn thực hiện phân cấp hợp lý để tạo quyền chủ động cho các bộ, ngành và địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư.

Đối với lĩnh vực chuyển đổi số, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia Lê Anh Tuấn thông tin các điểm mới về quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Theo đó, một trong những điểm mới là trình tự, thủ tục quyết định đầu tư đối với dự án đầu tư công đặc biệt: Chủ đầu tư được tự quyết định toàn bộ công việc trong hoạt động đầu tư để tổ chức thực hiện dự án bảo đảm tiến độ, chất lượng; được áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu của dự án; áp dụng phương thức vừa thiết kế, vừa thi công và được áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, đấu thầu; áp dụng định mức chi phí riêng để lập, thẩm định, phê duyệt dự toán dự án.

Ông Phạm Đình Nguyên, Giám đốc Học viện Chiến lược Khoa học và Công nghệ cũng chia sẻ về Chiến lược phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030 và vấn đề điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới.

Trao hỗ trợ tái thiết sau bão cho người dân Gia Lai.

Tại hội nghị, bà Trương Thanh Thanh, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ Hy vọng; ông Phạm Hiếu, Tổng biên tập Báo VnExpress; bà Phạm Ngọc Anh, Chánh Văn phòng Tập đoàn FPT trao hỗ trợ tái thiết sau bão với số tiền 3,35 tỷ đồng cho 9 trường học tại Gia Lai và 1.891 hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe trị giá hơn 300 triệu đồng cho giáo viên và học sinh tại Gia Lai.

HIỆP ĐỨC

Nguồn: https://nhandan.vn/mo-khong-gian-phat-trien-cho-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-va-chuyen-doi-so-post929370.html