Người 'xé rào' cho nông nghiệp Đất Cảng: [Bài 2] Vẹn nguyên giá trị từ mảnh đất Đoàn Xá

HẢI PHÒNG Thành công ở Đoàn Xá là một trong những cơ sở thực tiễn góp phần để Đảng ban hành Chỉ thị 100 và Nghị quyết 10, mở ra thời kỳ mới cho nông nghiệp,

Vụ mùa lịch sử mở lối sản xuất nông nghiệp

Được giao khoán ruộng, người dân "xắn tay" vào sản xuất với tinh thần phấn khởi, làm ngày làm đêm. Và rồi đất đã không phụ lòng người, vụ mùa năm 1977, Đoàn Xá được mùa lớn chưa từng thấy. Năng suất lúa từ 25-30 tạ/ha vọt lên hơn 40 tạ/ha. Có những hộ, năng suất còn cao hơn nữa. Kho thóc của HTX đầy ắp, đảm bảo thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước. Và quan trọng hơn cả, kho thóc của từng nhà dân cũng đầy ắp.

Thực hiện khoán, các khâu làm đất, thủy lợi, giống, bảo vệ thực vật vẫn do HTX đảm nhiệm để giữ vững định hướng tập thể. Còn lại, từ cấy, chăm sóc đến thu hoạch, người nông dân được toàn quyền chủ động. Ảnh: Tư liệu.

Lần đầu tiên sau nhiều năm, người dân Đoàn Xá được ăn no, tiếng cười đã trở lại trên những gương mặt vốn chỉ hằn lên nỗi lo toan. Bữa cơm không còn phải độn khoai, độn sắn. Tết đến, trẻ con có áo mới. Tiếng lành đồn xa, và cùng với đó, những lời dị nghị, thắc mắc về tính pháp lý của việc triển khai chủ trương cũng bắt đầu xuất hiện.

Các đoàn kiểm tra của huyện, của thành phố liên tiếp về làm việc. Không khí trong xã lại trở nên căng thẳng. Ông Thưởng và các đồng chí trong Đảng ủy, Ban chủ nhiệm HTX Đoàn Xá lúc đó phải đứng ra giải trình, bảo vệ cho việc làm của mình.

Họ đã dùng chính những con số biết nói, những bao thóc đầy ắp để chứng minh hiệu quả của mô hình. Họ không tranh luận bằng lý thuyết suông, mà bằng thực tiễn sinh động, thuyết phục. “Chúng tôi vừa làm, vừa run, nhưng vẫn phải kiên quyết bảo vệ”, ông Thưởng kể.

May mắn thay, trong số những người lãnh đạo cấp trên, cũng có những đồng chí có tư duy đổi mới, dám nhìn thẳng vào sự thật, tôn trọng thực tiễn. Run rủi thế nào, đúng lúc đó huyện An Thụy (cũ) chia tách. Bí thư Huyện ủy Đồ Sơn lúc bấy giờ là ông Nguyễn Đình Nhiên, sau khi nghe ông Thưởng trình bày, đã về tận Đoàn Xá kiểm tra thực địa, so sánh ruộng khoán với hình ảnh những bông lúa tốt tươi và những đồng ruộng lưa thưa, năng suất thấp do không được chăm bón tận tâm.

Bị thuyết phục bởi thực tiễn, ông Nhiên đã trực tiếp báo cáo ông Bùi Quang Tạo, Bí thư Thành ủy và ông Đoàn Duy Thành, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hải Phòng. Ông Đoàn Duy Thành đã đích thân về Đoàn Xá, đội nón, lội ruộng cùng nông dân. Chứng kiến hiệu quả rõ rệt, ông Thành đã phấn khởi đồng ý cho huyện Đồ Sơn làm thí điểm của thành phố. Cũng chính ông Thành đã nói đỡ ông Thưởng trong cuộc họp Đảng ủy rằng: “Suy đến cùng, mục đích của Đảng ta là làm cho dân được ấm no, nhờ đó, ông Thưởng đã được miễn kỷ luật.

Ông Bùi Quang Tạo - Bí thư Thành ủy Hải Phòng - trao cờ Đảng bộ Trong sạch vững mạnh cho Đảng bộ xã Đoàn Xá trong lễ tổng kết Chỉ thị 100 của Trung ương và Nghị quyết số 24 của Thành ủy. Ảnh: Tư liệu.

Đặc biệt, câu chuyện “khoán sản phẩm” đã đến tai các nhà báo. Nhiều người đã lặn lội về Đoàn Xá, ăn ở cùng bà con, tìm hiểu cặn kẽ câu chuyện. Các loạt phóng sự về ông đã gây một tiếng vang lớn trên cả nước, góp phần tạo nên những cuộc thảo luận sâu rộng trong xã hội và các cấp lãnh đạo về phương hướng phát triển.

Và rồi, bước ngoặt đã đến. Từ những thực tiễn “khoán sản phẩm” táo bạo ở Đoàn Xá, Kiến Thụy, chỉ trong vòng 4 tháng (từ tháng 3 đến tháng 8/1980), Huyện ủy Đồ Sơn đã tiên phong ra Nghị quyết 05 vào tháng 6/1980 cho triển khai khoán sản phẩm tới 50% diện tích của toàn huyện. Ngay sau đó, tháng 7/1980, Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng đã ra Nghị quyết 24 về Củng cố quản lý hợp tác xã nông nghiệp ở Hải Phòng, cho khoán 100% diện tích trên toàn thành phố, ngay trước khi triển khai vụ mùa năm 1980.

Thấy Hải Phòng ra nghị quyết mạnh mẽ như vậy, Trung ương rồi các tỉnh bắt đầu về Đoàn Xá tham quan và học tập. Chính Bộ Nông nghiệp, khi đó do ông Nguyễn Ngọc Trìu là Bộ trưởng, đã về xã, ăn ở với bà con Đoàn Xá để đánh giá và ủng hộ mạnh mẽ. Ban Kinh tế Trung ương, với ông Lê Nhật Quang và sau đó là ông Võ Đức Huy, cũng đã cử đoàn công tác về Đoàn Xá điều tra, tìm hiểu. Những người lãnh đạo cấp Trung ương đã trực tiếp lắng nghe, chứng kiến hiệu quả thực tiễn, từ đó công nhận những lợi ích của hình thức khoán này.

Vẫn vẹn nguyên giá trị

Câu chuyện khoán ở Đoàn Xá, cùng với mô hình của Bí thư Kim Ngọc ở Vĩnh Phúc trước đó, đã trở thành những đốm lửa đầu tiên, báo hiệu một cuộc thay đổi căn bản trong tư duy kinh tế của cả đất nước. Những thực tiễn sinh động này đã cung cấp cơ sở quý giá, góp phần tổng kết kinh nghiệm thực tiễn để Đảng ta hoạch định đường lối.

Ông Phạm Hồng Thưởng lục lại kỷ niệm chương của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cùng những bằng khen, giấy khen như thay cho lời ghi nhận của Đảng và Nhà nước cho bản thân ông cũng như cán bộ, đảng viên, nhân dân xã Đoàn Xá (cũ). Ảnh: Đinh Mười.

Chính nhờ những tổng kết thực tiễn quý báu từ Đoàn Xá, Vĩnh Phúc và nhiều địa phương khác, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra Chỉ thị 100 về Thực hiện khoán sản phẩm trong nông nghiệp trên toàn quốc vào ngày 3/1/1981. Tiếp đó, đến năm 1988, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 10 về Đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp - những nghị quyết lịch sử của Đảng, đánh dấu bước ngoặt căn bản trong chính sách quản lý nông nghiệp.

Chính sách Đổi mới như một luồng sinh khí, phá vỡ mọi rào cản, giải phóng triệt để sức sản xuất, đưa năng suất, sản lượng nông nghiệp bứt phá mạnh mẽ, đảm bảo vững chắc an ninh lương thực. Năng suất lúa của Đoàn Xá đã vươn lên đạt 5 tấn/ha vào năm 1981 và sau đó được nhận Huân chương Lao động hạng 3. Trên phạm vi toàn thành phố, năng suất lúa từ 63,3 tạ/ha năm 1983 đã tăng lên trên 6 tấn/ha, sản lượng lương thực đạt gần 30 vạn tấn.

Những năm cuối thập kỷ 80, năng suất lúa bình quân toàn thành phố đạt 62-65 tạ/ha, và đạt trên 83 tạ/ha vào năm 1993-1994. Mức lương thực Nhà nước huy động đạt trên 10 vạn tấn, tăng 3-4 lần so với những năm trước. Đây chính là tiền đề quan trọng, tạo đà cho một kỷ nguyên phát triển rực rỡ của nông nghiệp Hải Phòng và cả nước, đặt nền móng vững chắc cho những thành tựu sau này.

Trở lại với hiện tại, ngành nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước những vận hội và thách thức mới. Đó là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, là biến đổi khí hậu, là yêu cầu về một nền nông nghiệp xanh, bền vững. Nhưng bài học từ câu chuyện “khoán sản phẩm” ở Đoàn Xá, và cả quá trình phát triển của nông nghiệp Hải Phòng vẫn còn nguyên giá trị, là một minh chứng sống động cho tinh thần cách mạng và sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng.

Tấm bia ghi nhận về những đóng góp của cán bộ, đảng viên và nhân dân xã Đoàn Xá trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc do người dân dựng lên trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Ảnh: Đinh Mười.

Đó là bài học về việc phải luôn tôn trọng thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn. Mọi chủ trương, chính sách phải lấy cuộc sống và lợi ích của người dân làm thước đo cao nhất. Như lời Bí thư Huyện ủy Đồ Sơn Nguyễn Đình Nhiên từng đúc kết: “Mọi đáp án của cuộc sống đều có sẵn ở cơ sở. Đảng và các tổ chức của Đảng phải sâu sát cơ sở để nắm bắt được những thực tiễn này, rút kinh nghiệm để ra được những chính sách đúng cho nhân dân thực hiện”.

Và đây cũng là bài học về lòng dũng cảm, tinh thần dám chịu trách nhiệm của người cán bộ, dám đổi mới vì lợi ích chung, dám đột phá để tìm ra con đường phát triển. Và trên hết, đó là bài học về sức mạnh vô tận của nhân dân. Khi được tin tưởng, được trao quyền, người nông dân Việt Nam với trí thông minh, sự cần cù và sáng tạo của mình, có thể làm nên những điều kỳ diệu.

Khẳng định về sức sống của câu chuyện lịch sử này, ông Nguyễn Văn Quyết - Phó Chủ tịch UBND xã Kiến Hưng, TP Hải Phòng - cho biết, câu chuyện về "khoán sản phẩm" và ông Phạm Hồng Thưởng hiện vẫn còn nguyên giá trị và đã được đưa vào lịch sử Đảng bộ của xã. Ghi nhận những đóng góp cho sản xuất nông nghiệp, thời gian qua, có nhiều đoàn công tác, đặc biệt là từ Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đã về địa phương để tìm hiểu, nghiên cứu và lắng nghe ông Phạm Hồng Thưởng chia sẻ kinh nghiệm.

"Ông Phạm Hồng Thưởng và ngọn lửa đổi mới từ Đoàn Xá vẫn là một bài học thực tiễn sâu sắc, sống động cho các thế hệ hôm nay và mai sau tại địa phương. Chúng tôi rất trân trọng điều đó và đang tiếp bước bằng những công việc cụ thể trong phát triển kinh tế, xã hội địa phương theo đúng đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước”, ông Nguyễn Văn Quyết chia sẻ.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/nguoi-xe-rao-cho-nong-nghiep-dat-cang-bai-2-ven-nguyen-gia-tri-tu-manh-dat-doan-xa-d783237.html