Nhiều ngành xã hội hay, ý nghĩa phải ‘đóng cửa’ vì thị trường không dùng

Nói về khó khăn trong đào tạo ngành khoa học xã hội, đại diện nhiều trường đại học cho rằng mặc dù có những ngành rất hay và ý nghĩa, nhưng thị trường lao động không sử dụng, sinh viên ra trường không có việc, bắt buộc trường phải tạm dừng đào tạo.

Tại diễn đàn khoa học “Đào tạo và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh mới” do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức mới đây, các chuyên gia, lãnh đạo trường đại học đã thẳng thắn chỉ ra những khó khăn đang diễn ra trong đào tạo và nghiên cứu các ngành xã hội hiện nay.

PGS.TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Sử học nêu thực tế, hiện nay, tại Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, đa số nghiên cứu là nhiệm vụ chính trị - khoa học, ít có nguồn thu xã hội hóa, dẫn đến khó huy động nguồn lực.

Một vấn đề khác là cách nhìn nhận vai trò của ngành. Một số ý kiến đặt câu hỏi: “Lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn đang đóng góp bao nhiêu phần trăm vào GDP?”. Theo PGS Vinh, đây là cách tiếp cận không phù hợp. 

“Đóng góp của khoa học xã hội và nhân văn nằm ở những nghiên cứu cơ bản, nền tảng, nghiên cứu tư vấn chính sách… - vốn rất quan trọng và không thể đo bằng GDP theo cách thông thường. Chẳng hạn, tri thức lịch sử giúp đưa ra cảnh báo chính sách; những nghiên cứu về dân tộc, tôn giáo giúp ổn định xã hội hay những dự báo kịp thời giúp nhà nước tránh được xung đột, bất ổn. 

Nếu chỉ nhìn qua lăng kính GDP thì khoa học xã hội và nhân văn, đặc biệt là nghiên cứu cơ bản, sẽ không có cơ hội phát triển”, ông Vinh nói.

Ông cho hay Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã kiến nghị các cơ quan quản lý nhằm thay đổi tư duy để lĩnh vực này được nhìn nhận đúng vai trò và sứ mệnh.

PGS.TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Sử học. Ảnh: USSH

Ở góc độ đào tạo, PGS.TS Trương Đại Lượng, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Văn hóa Hà Nội, cho hay hiện nay, thị trường lao động đặt ra những thách thức trong đào tạo ngành khoa học xã hội và nhân văn. 

Chẳng hạn, ở Trường Đại học Văn hóa Hà Nội có các ngành như Gia đình học, Văn hóa dân tộc thiểu số, Di sản… vốn rất hay và ý nghĩa, nhưng thị trường lao động không sử dụng, sinh viên ra trường không có việc, buộc nhà trường phải tạm dừng đào tạo. Một số ngành truyền thống khác như Văn hóa học, lượng sinh viên tuyển rất ít vì thí sinh không mặn mà.

Trước thực tế này, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã chuyển hướng từ đào tạo nghiên cứu thuần túy sang nghiên cứu liên ngành.

Chẳng hạn thay vì đào tạo Văn hóa học, trường mở các chương trình như Văn hóa truyền thông, Văn hóa đối ngoại, Công nghiệp văn hóa… Những ngành này vừa thu hút sinh viên, vừa đáp ứng nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động.

“Nếu không xây dựng chương trình theo hướng liên ngành, phù hợp nhu cầu thực tiễn, chắc chắn sẽ bị đào thải”, ông Lượng nói.

Trong khi đó, GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, cho biết có những ngành đặc thù dù khó nhưng không thể bỏ vì mang tính sứ mệnh quốc gia.

Ông lấy ví dụ để duy trì một năm đào tạo cho 5 cử nhân khảo cổ học, bên cạnh việc phải có bộ môn/khoa, việc thực tập, thực tế cũng phải đầu tư rất nhiều. Vì thế, chi phí trung bình để đào tạo 5 sinh viên này gấp khoảng 15 lần học phí. 

Dẫu vậy, nhà trường vẫn kiên định với mục tiêu đào tạo chuyên sâu các ngành khoa học nền tảng, đồng thời mở rộng liên ngành để bám sát sự phát triển của xã hội. 

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Ảnh: USSH

Trước những thách thức nêu trên, GS.TS Nguyễn Văn Khánh, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn kiến nghị cần có sự thay đổi từ nghiên cứu đến đào tạo để gắn với thực tiễn. 

“Trước đây, nếu chỉ đào tạo những ngành và vấn đề lý thuyết cơ bản, giờ các trường phải hướng đến việc nghiên cứu, vận dụng những lý thuyết ấy phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa. Nếu chỉ nghiên cứu 'chay' như quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, triết học… không gắn với thực tiễn thì sẽ ít ý nghĩa. Ngành đào tạo, nghiên cứu phải hướng đến thực tiễn, phục vụ nhu cầu xã hội”, GS Khánh nói. 

Theo ông, chương trình đào tạo phải tái cấu trúc theo hướng liên ngành, tích hợp các chuyên ngành nhỏ hẹp, xây dựng ngành mới đáp ứng nhu cầu phát triển khoa học và thực tiễn. “Nếu chỉ giữ những ngành cũ, nhu cầu học sẽ càng ngày càng giảm, tới một thời điểm sẽ phải đóng cửa”, ông nói.

Người trẻ than phiền bằng cấp du học ngày càng 'mất giá'

Khi các trường đại học tại Trung Quốc ngày càng thăng hạng trên các bảng xếp hạng thế giới thì bằng cấp phương Tây giờ không còn được các nhà tuyển dụng đánh giá cao như trước đây.

Nguồn: https://vietnamnet.vn/nhieu-nganh-xa-hoi-hay-y-nghia-phai-dong-cua-vi-thi-truong-khong-dung-2462919.html