Nhìn lại nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao

Thay đổi tập quán sản xuất từ manh mún, nhỏ, lẻ thiếu tập trung sang quy mô lớn, đạt các chứng nhận GAP; ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất; quan tâm xây dựng thương hiệu, nâng tầm nông sản địa phương; mở rộng thị trường tiêu thụ; tăng năng suất, lợi nhuận trên cùng diện tích canh tác;... chính là "trái ngọt", thành quả đáng tự hào của nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (ƯDCNC).

Những kết quả ấn tượng

Nông nghiệp ƯDCNC được ứng dụng kết hợp những công nghệ mới, tiên tiến vào sản xuất. Mục đích của nông nghiệp ƯDCNC là nâng cao hiệu quả, tạo bước đột phá về năng suất, chất lượng nông sản, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội về nông sản sạch, an toàn và bảo đảm sự phát triển nông nghiệp bền vững. Xác định mục tiêu này, tỉnh Long An (trước hợp nhất) chọn 3 cây (lúa, rau, thanh long) và 1 con (con bò) để triển khai thực hiện Đề án Phát triển nông nghiệp ƯDCNC gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp giai đoạn 2015-2020.

Toàn tỉnh có 2.148ha rau ứng dụng công nghệ cao

Sau thời gian thực hiện, Đề án đạt nhiều kết quả nổi bật, trong đó hình thành được nhiều vùng nguyên liệu lớn, có sức cạnh tranh trên thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, thay đổi tập quán sản xuất, góp phần tăng năng suất, lợi nhuận trên cùng diện tích canh tác.

Kế thừa và phát huy các kết quả đạt được, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định phát triển nông nghiệp ƯDCNC gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp là 1 trong 3 chương trình đột phá, góp phần đưa tỉnh phát triển nhanh và bền vững. Và tỉnh mở rộng thành 4 cây (lúa, rau, thanh long, chanh) và 2 con (tôm nước lợ và bò thịt).

Đối với cây lúa, tập trung xây dựng vùng sản xuất lúa đạt chuẩn xuất khẩu có liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp (DN) và tiếp tục xây dựng mô hình điểm, mô hình nhân rộng ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, đồng thời duy trì những kết quả đã triển khai giai đoạn 2016-2020. Đến nay, nông dân đã ứng dụng cơ giới hóa vào làm đất, bón phân, xịt thuốc, thu hoạch, sấy lúa đạt 100%; 85% tưới tiêu bằng máy bơm nước và trạm bơm điện,…

Trên cây lúa, nông dân đã ứng dụng cơ giới hóa vào khâu làm đất, bón phân, xịt thuốc, thu hoạch, sấy lúa

Đặc biệt, nông dân còn thay đổi tập quán sản xuất, sử dụng giống xác nhận để gieo sạ, giảm mật độ gieo sạ 10-30kg/ha, tăng cường bón phân hữu cơ, chế phẩm sinh học nên giảm được lượng phân bón hóa học từ 10-30%. Nhờ vậy, nông dân giảm chi phí sản xuất từ 5-15%, lợi nhuận tăng từ 5-20% so với trước đây. Đến nay, trên cây lúa, diện tích ƯDCNC đạt hơn 115% kế hoạch giai đoạn 2021-2025.

Vùng rau truyền thống của tỉnh cũng có sự chuyển biến rõ nét khi ƯDCNC. Hầu như 100% nông dân sử dụng phân bón hữu cơ trong sản xuất giúp cải tạo đất, cây sinh trưởng tốt hơn, kéo dài thời gian đổi đất,... Khi áp dụng đồng bộ các giải pháp khoa học - kỹ thuật không chỉ tăng năng suất, nâng cao chất lượng rau so với cách trồng rau truyền thống mà nông dân còn tiết kiệm rất nhiều về chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, công lao động. Sản phẩm vừa bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng, vừa góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, hướng đến nền nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đến nay, toàn tỉnh có 2.148ha rau ƯDCNC, đạt 107% kế hoạch giai đoạn 2021-2025.

Điểm nhấn ƯDCNC trên cây thanh long là 100% hộ dân trồng thanh long không còn bón phân gà chưa xử lý. Thay vào đó, phân bón hữu cơ được tăng cường sử dụng một cách hợp lý, giúp giảm lượng phân bón hóa học 10-15%, góp phần giảm chi phí đầu tư sản xuất và tăng lợi nhuận 15-20% so với trước khi tham gia Đề án.

Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Thanh long Long Hội (xã An Lục Long) Trương Minh Trung chia sẻ: “Trồng thanh long theo hướng ƯDCNC không dễ vì phải đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm, đèn chiếu sáng, sử dụng phân bón hữu cơ,... Chi phí ban đầu lớn hơn nhiều so với cách làm truyền thống. Nhưng khi được tập huấn kỹ thuật và liên kết tiêu thụ, chúng tôi thấy rõ hiệu quả, cây ít sâu, bệnh, mẫu mã trái đẹp, dễ đạt chuẩn xuất khẩu nên giá bán cao hơn. Điều quan trọng là ngoài lợi nhuận trước mắt, HTX còn hướng tới canh tác bền vững, bảo vệ đất đai và môi trường để có thể tiếp tục gắn bó lâu dài với cây thanh long”.

Nông dân ứng dụng công nghệ cao vào trồng chanh giúp giảm chi phí sản xuất từ 3-5 triệu đồng/ha, lợi nhuận người dân tăng, đạt từ 21,5-50 triệu đồng/ha

Trên cây chanh, nông dân đã chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp bằng việc chú trọng chất lượng sản phẩm và nhu cầu thị trường đang cần thay vì sản xuất theo những gì đang có như trước đây. Cũng từ đó, nông dân bắt đầu sản xuất theo quy trình khắt khe của những thị trường khó tính như Nhật Bản, EU,... Điều này giúp diện tích trồng chanh đạt chứng nhận GAP ngày càng tăng. Quan trọng hơn, nông dân giảm chi phí sản xuất từ 3-5 triệu đồng/ha, lợi nhuận tăng, đạt từ 21,5-50 triệu đồng/ha.

Con tôm được bổ sung vào Chương trình Phát triển nông nghiệp ƯDCNC gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp giai đoạn 2021-2025. Mục tiêu ngành Nông nghiệp đặt ra là tập trung xây dựng mô hình điểm nuôi tôm ƯDCNC, tạo niềm tin cho người dân chuyển đổi. Qua mô hình điểm, người dân đã mạnh dạn nhân rộng diện tích ƯDCNC, đến nay, đã nhân rộng khoảng 1.172,14ha/2.146 hộ.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đinh Thị Phương Khanh khẳng định: “Nông nghiệp ƯDCNC đã góp phần thay đổi nếp nghĩ, cách làm của nông dân, tạo ra chuỗi giá trị tốt hơn, dần định vị được thương hiệu nông sản Tây Ninh trên thị trường quốc tế. Và thực tế khẳng định, nơi nào nông nghiệp ƯDCNC được đầu tư, quan tâm thì nơi đó phát triển, xây dựng được mã số vùng trồng, các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP. Qua đó, đời sống người dân ngày càng nâng lên, góp phần xây dựng nền nông nghiệp phát triển theo hướng xanh, hiện đại và bền vững”.

Còn nhiều khó khăn

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai Chương trình Phát triển nông nghiệp ƯDCNC gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn đối mặt với không ít khó khăn, hạn chế, nhất là đối với các HTX. Việc thành lập HTX ở nhiều nơi gặp khó khăn, số lượng HTX tham gia vào chuỗi giá trị chưa nhiều, chưa thật sự trở thành "cầu nối" vững chắc giữa sản xuất và tiêu thụ. Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ HTX còn hạn chế, chưa phát huy được vai trò tập hợp, liên kết nông dân gắn bó lâu dài với HTX. Những hạn chế này cho thấy, để nông nghiệp ƯDCNC phát huy hiệu quả, cần sự hỗ trợ đồng bộ cả về vốn, thị trường và nguồn nhân lực.

Những lớp tập huấn chuyển giao khoa học - kỹ thuật giúp nông dân thay đổi tập quán sản xuất

Giám đốc HTX Rau an toàn Mười Hai (xã Rạch Kiến) Lê Văn Giấy cho biết: “Khó nhất với HTX là vốn và thị trường. Đầu tư nhà lưới, hệ thống tưới tiết kiệm, phân bón hữu cơ,... thì chi phí rất lớn, trong khi khả năng huy động thành viên lại có hạn. Thêm vào đó, sản phẩm tuy đạt chuẩn VietGAP nhưng đầu ra chưa thật sự ổn định, vẫn phụ thuộc nhiều vào thương lái. Nếu không có chính sách hỗ trợ tín dụng và liên kết tiêu thụ bền vững thì HTX rất khó mở rộng sản xuất”.

Cùng với khó khăn của HTX, hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất nông nghiệp tuy được quan tâm đầu tư nhưng nhiều nơi vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là hệ thống thủy lợi, kho lạnh và trung tâm sơ chế, bảo quản sau thu hoạch. Quỹ đất sạch để thu hút DN đầu tư còn hạn chế nên việc hình thành những mô hình sản xuất quy mô lớn, hiện đại gặp trở ngại.

Trong khi đó, số lượng DN nông nghiệp ƯDCNC trên địa bàn tỉnh còn ít, thiếu những “đầu tàu” dẫn dắt và kết nối thị trường. Hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ trong khâu sơ chế, chế biến để nâng cao giá trị nông sản chưa được quan tâm đúng mức. Chính vì vậy, sự tham gia của DN vào chuỗi liên kết sản xuất còn hạn chế, khiến nông dân vẫn chịu nhiều rủi ro về giá cả và đầu ra.

Ông Lê Văn Bích - nông dân trồng chanh tại xã Bình Thành, nói: “Chúng tôi biết làm theo công nghệ cao sẽ cho năng suất và giá bán tốt hơn nhưng chi phí đầu tư ban đầu lớn quá, nhiều hộ không kham nổi. Thêm nữa, đầu ra nông sản vẫn phụ thuộc thương lái, nếu không có liên kết thì lo bị rớt giá”.

Để giải quyết khó khăn, tỉnh tập trung giải pháp liên kết nông dân - HTX - DN nhằm tạo quy mô lớn, giảm rủi ro và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc ứng dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát dịch hại, dự báo thời tiết, tối ưu hóa tưới tiêu và bón phân đang được triển khai thí điểm tại nhiều mô hình. Đồng thời, tỉnh đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn: tận dụng phụ phẩm nông nghiệp làm phân bón hữu cơ, khí sinh học, giảm phát thải; từng bước tham gia thị trường tín chỉ các-bon để tăng thêm nguồn thu cho nông dân và DN.

Với tiềm năng, lợi thế và những "trái ngọt" đã đạt, tỉnh tự tin bước vào giai đoạn 2026-2030 với khát vọng xây dựng nền nông nghiệp xanh, hiện đại, hội nhập quốc tế, vì cuộc sống thịnh vượng và môi trường bền vững cho hôm nay và mai sau./.

Lê Ngọc

Nguồn: https://baolongan.vn/nhin-lai-nong-nghiep-ung-dung-cong-nghe-cao-a208217.html