Phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch

Từ chủ trương đến hiệu quả thực tiễn

Triển khai thực hiện Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2030, tại các xã Vĩnh Sơn, Vĩnh Thạnh, Vĩnh Thịnh, nghề dệt thổ cẩm, nghệ thuật diễn tấu cồng chiêng, xoang, biểu diễn nhạc cụ dân tộc của đồng bào Bahnar K’riêm được tập huấn, truyền dạy để lớp trẻ gìn giữ. Đặc biệt, lễ mừng lúa mới được phục dựng trở thành sản phẩm phục vụ du lịch.

Nghệ thuật diễn tấu trống kơ toang độc đáo của đồng bào Chăm H’roi được truyền dạy cho thế hệ trẻ kế cận. **Ảnh: Ngọc Nhuận**

Tại xã Vân Canh, từ năm 2023 đến nay, việc duy trì hoạt động các CLB cồng chiêng, mở các lớp tập huấn dệt thổ cẩm cho đồng bào Bahnar, truyền dạy trống kơ toang, xoang, phục dựng lễ hội cúng thần làng của người Chăm H’roi đã tạo điều kiện để đồng bào dân tộc thiểu số gắn bó, phát huy bản sắc; đồng thời mở ra hướng khai thác phục vụ du lịch cộng đồng.

Các xã An Vinh, An Toàn, An Hòa, việc ưu tiên nguồn lực thực hiện Dự án 6 mang lại hiệu quả thiết thực trong việc kiện toàn hoạt động 40 đội văn nghệ đồng bào Bana, H’re; đầu tư xây dựng, nâng cấp nhà văn hóa thôn; tập huấn xây dựng mô hình bảo tồn và phát huy dân ca, dân vũ, dân nhạc của đồng bào H’re.

Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Bahnar K’riêm đã được vực dậy, tham gia phục vụ du lịch. **Ảnh: Ngọc Nhuận**

Tại khu vực phía Tây Gia Lai, giai đoạn 2021-2025, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch triển khai Dự án 6 thông qua nhiều hoạt động thiết thực. Nổi bật là các lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ truyền dạy văn hóa phi vật thể; triển khai mô hình “Di sản kết nối gắn với hành trình du lịch để phát triển cộng đồng các dân tộc thiểu số có di sản tương đồng”… đến hàng trăm nghệ nhân Jrai, Bahnar trên địa bàn.

Các nghệ nhân Jrai tham gia lớp chỉnh chiêng do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức. **Ảnh: Lam Nguyên**

Góp mặt tại lớp truyền dạy cách thức gò chỉnh chiêng do nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền (Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam) trực tiếp đứng lớp, nghệ nhân Rah Lan Nhin (xã Ia Dơk) cho hay: “Hồi trước đồng bào Jrai chỉnh chiêng nhờ lỗ tai thôi, theo kinh nghiệm cha ông truyền lại. Giờ có lý thuyết mình thấy dễ hiểu hơn, có thể chỉnh theo đúng thang âm chuẩn của dân tộc mình. Từ nay, chiêng bị phô tiếng thì không phải tốn tiền mời người chỉnh chiêng nữa”.

Ngành Văn hóa tỉnh còn trao chứng nhận và cấp kinh phí hỗ trợ cho 4 nghệ nhân ưu tú người dân tộc thiểu số nhằm truyền dạy văn hóa truyền thống trong cộng đồng; thành lập 5 CLB sinh hoạt văn hóa dân gian.

Đặc biệt, chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-Thưởng thức và trải nghiệm” với trên 70 buổi trình diễn tại Quảng trường Đại Đoàn Kết (phường Pleiku) và các địa phương, đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của nghệ nhân và tạo ấn tượng đẹp cho đông đảo người dân, du khách.

Mô hình “Sắc màu văn hóa Gia Lai-Bảo tồn và phát triển” cũng tạo sức hút riêng biệt, đậm sắc màu dân gian với 12 chương trình tổ chức tại Bảo tàng tỉnh, giúp tái hiện các lễ hội truyền thống của đồng bào Jrai, Bahnar…

Nghệ nhân đồng hành, người dân đồng thuận

Một trong những nhân tố quyết định để Dự án 6 thành công chính là sự đóng góp tâm huyết của các nghệ nhân-những người “giữ lửa” văn hóa trong mỗi buôn làng. Tiêu biểu như Nghệ nhân Nhân dân Đinh Chương (86 tuổi, xã Vĩnh Sơn) dù tuổi cao vẫn miệt mài “thắp lửa” cho thế hệ trẻ người Bana K’riêm giữ gìn văn hóa truyền thống.

Cụ Đinh Chương bày tỏ: "Đồng bào Bana K’riêm cảm ơn Đảng, Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách hỗ trợ bảo tồn vốn quý của cha ông chúng tôi để lại. Tôi rất vui khi đảm nhận trọng trách truyền dạy cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc, các trình thức lễ hội truyền thống cho lớp trẻ.

Mừng hơn nữa là các cháu hiểu được giá trị văn hóa của dân tộc mình và chịu học để kế thừa, thực hành trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của dân tộc mình, tạo nên lực lượng tham gia biểu diễn trong các hoạt động phục vụ phát triển du lịch địa phương”.

Di sản văn hóa truyền thống của đồng bào H’re được bảo tồn, phát huy giá trị.
**Ảnh: Ngọc Nhuận**

Còn nghệ nhân Đinh Văn Hải (xã An Vinh) thì tâm tình: “Không chỉ quan tâm bảo tồn dân ca, dân vũ, dân nhạc của đồng bào H’re, Nhà nước còn hỗ trợ cho các hoạt động truyền dạy, thực hành nhiều nhạc cụ truyền thống, như chiêng 3, chiêng 5, đánh goong, đàn v’roac, p’răng, đàn tép vin vút, sáo (ta lía)…

Điều đó khiến chúng tôi càng thêm tin tưởng, tự hào các di sản văn hóa truyền thống sẽ được bảo tồn và phát huy, nhất là khi được biểu diễn phục vụ du khách về tham quan, trải nghiệm ở địa phương”.

“Chủ trương thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước được cụ thể hóa qua Dự án 6 đã nhận được sự đồng thuận, hưởng ứng của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Thông qua việc hỗ trợ vật chất, đào tạo kỹ năng, khơi dậy vai trò nghệ nhân, tất cả hướng tới xây dựng nền tảng để bản sắc văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số không bị mai một trong quá trình hội nhập, đồng thời đưa văn hóa truyền thống trở thành nguồn lực phát triển du lịch nói riêng và KT-XH địa phương nói chung”.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian-Nghệ nhân Ưu tú Yang Danh (xã Vĩnh Thạnh)

Giới trẻ cũng không đứng ngoài dòng chảy bảo tồn và phát huy để thêm yêu bản sắc văn hóa dân tộc mình. Chị Đinh Thị Hiền (xã Vĩnh Thịnh) phấn khởi cho biết: “Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Bana K’riêm đã được vực dậy. Sản phẩm không chỉ bán trong làng mà còn bán cho khách du lịch, tạo thêm thu nhập cho bà con”.

Với vai trò trưởng đoàn nghệ nhân xã Pờ Tó tham gia chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-Thưởng thức và trải nghiệm”, nghệ nhân Đinh Byêch chia sẻ: “Người Bahnar ở xã Pờ Tó rất chú trọng bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Tất cả đều có chung tình yêu với cồng chiêng và mong muốn giới thiệu, quảng bá nét đẹp văn hóa của dân tộc mình tới bạn bè và du khách gần xa”.

Những chia sẻ trên là minh chứng sinh động về niềm tin của cộng đồng dân tộc thiểu số với chủ trương của Đảng, Nhà nước về bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống song hành với phát triển du lịch.

Từ đó, nhiều di sản văn hóa được gìn giữ tốt hơn và xuất hiện nhiều hơn trong đời sống hôm nay, trở thành nền tảng quan trọng để phát triển du lịch cộng đồng bền vững tại các địa phương trong tỉnh.

Nguồn: https://baogialai.com.vn/phat-huy-gia-tri-van-hoa-cac-dan-toc-thieu-so-gan-voi-phat-trien-du-lich-post568258.html