Phát triển đô thị TOD: TP. Hồ Chí Minh cần những ưu tiên gì?

VTV.vn - Phát triển đô thị TOD (Transit-Oriented Development) là xu hướng quan trọng tại TP. Hồ Chí Minh. Để thành công, cần ưu tiên các yếu tố nào trong quá trình mở rộng đô thị?

Mô hình TOD (Transit-Oriented Development), hay phát triển đô thị gắn liền với giao thông công cộng, đang dần trở thành xu hướng phát triển chính.

TOD - mô hình tất yếu của siêu đô thị

Mô hình TOD (Transit-Oriented Development), hay phát triển đô thị gắn liền với giao thông công cộng, đang dần trở thành xu hướng phát triển chính trong các đô thị lớn trên thế giới, đặc biệt là những thành phố đang đối mặt với vấn đề tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm môi trường như TP. Hồ Chí Minh. Mô hình này nhấn mạnh việc phát triển các khu vực dân cư, thương mại và dịch vụ xung quanh các trạm giao thông công cộng, đặc biệt là các tuyến metro, tàu điện, xe buýt. Mục tiêu là giảm sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, giảm tắc nghẽn giao thông, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống cho cư dân đô thị.

Việc áp dụng mô hình TOD vào quy hoạch đô thị TP. Hồ Chí Minh có thể giúp giải quyết bài toán phát triển đô thị bền vững. Thành phố đang đứng trước cơ hội lớn khi mở rộng địa giới hành chính, biến TP. Hồ Chí Minh thành một siêu đô thị với dân số hơn 20 triệu người. Đây là thời điểm quan trọng để TP. Hồ Chí Minh khẳng định vị thế của mình trong bức tranh đô thị hiện đại và thông minh.

TP Hồ Chí Minh với hạ tầng giao thông như metro, cao tốc, và vành đai sẽ là xương sống để thúc đẩy tăng trưởng nhà ở, thương mại và logistics.

Phát biểu tại buổi tọa đàm "Hành trình hiện thực hóa đô thị TOD Việt Nam: Cơ hội - Thách thức" do Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) cùng DKRA Group tổ chức ngày 19/11 tại TP Hồ Chí Minh; TS. Nguyễn Văn Đính; Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) nhấn mạnh: "Năm 2025 là năm bản lề của thị trường bất động sản khi hàng loạt luật mới có hiệu lực, mở ra khung pháp lý minh bạch và hiện đại hơn". Cùng với các Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị và việc sắp xếp đơn vị hành chính, Việt Nam đứng trước cơ hội hình thành các siêu đô thị và mô hình quản trị đô thị mới". Điều này đặc biệt quan trọng đối với TP. Hồ Chí Minh khi thành phố sẽ trở thành một trung tâm của các siêu đô thị mới, đi kèm với sự phát triển mạnh mẽ của giao thông công cộng.

Ông Phạm Lâm, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc DKRA Group, đã chỉ ra rằng trong bối cảnh giá nhà ngày càng tăng, việc quy hoạch đô thị và phát triển giao thông công cộng không thể thiếu trong chiến lược phát triển đô thị bền vững. Ông cho rằng: "Quy hoạch và hạ tầng giao thông sau sáp nhập sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc mở rộng không gian phát triển và cải thiện khả năng sở hữu nhà". Điều này đồng nghĩa với việc TP. Hồ Chí Minh cần ưu tiên phát triển các khu đô thị quanh các trạm giao thông công cộng, giảm bớt sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân và phát triển hạ tầng giao thông công cộng như metro, xe buýt, tàu điện.

Việc kết nối các khu vực ngoại ô với trung tâm thành phố thông qua hệ thống giao thông công cộng hiện đại sẽ không chỉ giúp giảm tắc nghẽn mà còn tạo ra những không gian sống thuận tiện và hiện đại cho cư dân đô thị. Một đô thị thông minh với giao thông công cộng kết nối liền mạch, nhanh chóng sẽ là yếu tố then chốt trong việc phát triển TP. Hồ Chí Minh thành một siêu đô thị bền vững trong tương lai.

Cần những ưu tiên nào?

Để mô hình TOD thực sự thành công tại TP. Hồ Chí Minh, thành phố cần có một chiến lược phát triển đồng bộ và những ưu tiên rõ ràng trong quy hoạch đô thị, phát triển hạ tầng giao thông công cộng và cơ chế pháp lý liên quan. Những yếu tố này không thể thiếu để đảm bảo TOD có thể phát huy hiệu quả lâu dài và đóng góp vào sự phát triển bền vững của thành phố.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất để mô hình TOD thành công tại TP. Hồ Chí Minh là xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và đồng bộ. Tiến sĩ – Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng: "Mô hình TOD chỉ có thể phát huy hiệu quả khi được triển khai trên nền tảng pháp lý rõ ràng và quy hoạch tích hợp ngay từ đầu. Quỹ đất hai bên các tuyến metro cần có cơ chế pháp lý minh bạch, làm cơ sở cho công tác đền bù, giải phóng mặt bằng và tái phát triển đô thị". Ông Sơn nhấn mạnh rằng việc thiếu cơ chế chia sẻ giá trị gia tăng đất đai và thiếu sự đồng bộ trong pháp lý có thể làm chậm tiến độ các dự án TOD và gây khó khăn trong việc thu hút đầu tư.

Các chuyên gia cho rằng, Mô hình TOD không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là cơ hội lớn để TP. Hồ Chí Minh phát triển bền vững trong tương lai.

Hệ thống giao thông công cộng, đặc biệt là metro và xe buýt, cần được phát triển đồng bộ và mở rộng để kết nối các khu vực ngoại ô với trung tâm TP. Hồ Chí Minh. Các tuyến metro hiện tại và trong tương lai như tuyến metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên, tuyến metro số 2 Bến Thành – Tham Lương sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển mô hình TOD. Theo ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt, Giám đốc Bộ phận Tiếp thị Dự án Nhà ở (CBRE Việt Nam), việc mở rộng địa giới hành chính của TP. Hồ Chí Minh đã đưa thành phố vào giai đoạn hình thành một siêu đô thị với không gian phát triển rộng lớn và các trung tâm đô thị mới. Hạ tầng giao thông như metro, cao tốc, và vành đai sẽ là xương sống để thúc đẩy tăng trưởng nhà ở, thương mại và logistics. Ông Kiệt cũng nhấn mạnh: "Hạ tầng giao thông liên kết vùng – gồm Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc và metro – đóng vai trò xương sống cho tăng trưởng nhà ở, thương mại và logistics".

Một vấn đề không thể bỏ qua trong việc triển khai TOD tại TP. Hồ Chí Minh là quản lý quy hoạch và giải phóng mặt bằng. Tiến sĩ Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế, đã nhận định: "Trong 10 năm tới, đại đô thị TP. Hồ Chí Minh sẽ chứng kiến sự gia tăng dân số lớn, thúc đẩy nhu cầu về các khu đô thị tích hợp theo mô hình TOD". Các khu vực như Thủ Đức, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, nơi có quỹ đất rộng, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các khu đô thị TOD. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả quỹ đất này, TP. Hồ Chí Minh cần có cơ chế đền bù và tái phát triển đô thị hợp lý, tránh lãng phí nguồn lực.

TP. Hồ Chí Minh cần phải kết nối quy hoạch đô thị với các trục giao thông lớn như metro và đường sắt cao tốc để tạo ra một mạng lưới TOD liên vùng.

Để mô hình TOD phát triển bền vững, TP. Hồ Chí Minh cần thu hút các nhà đầu tư uy tín có chiến lược lâu dài và khả năng triển khai đồng bộ từ pháp lý, quy hoạch đến thực thi. Theo ông Phạm Lâm, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc DKRA Group, một chiến lược vùng rõ ràng là yếu tố quan trọng để TP. Hồ Chí Minh khai thác hiệu quả không gian mở rộng. Ông Lâm cho rằng TP. Hồ Chí Minh cần phải kết nối quy hoạch đô thị với các trục giao thông lớn như metro và đường sắt cao tốc để tạo ra một mạng lưới TOD liên vùng.

Mô hình TOD không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là cơ hội lớn để TP. Hồ Chí Minh phát triển bền vững trong tương lai. Để mô hình này thành công, thành phố cần ưu tiên xây dựng một khung pháp lý minh bạch, phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông công cộng, giải phóng mặt bằng hợp lý và thu hút các nhà đầu tư uy tín. Những yếu tố này sẽ giúp TP. Hồ Chí Minh xây dựng một đô thị thông minh, bền vững và phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Tất Thắng, Phó phòng Quy hoạch Hạ tầng Kỹ thuật (Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP.HCM), nhận định: những hạn chế trong triển khai tuyến Metro số 1 là "cái giá phải trả" cần thiết để hoàn thiện khung pháp lý đường sắt đô thị. Nhờ Nghị quyết 38 của HĐND TP, hệ thống pháp lý cho đường sắt đô thị và TOD đã có nền tảng vững chắc.

Hiện TP đang rà soát quỹ đất xung quanh các tuyến metro: tuyến số 1 có hơn 160 ha tại TP. Thủ Đức phù hợp phát triển TOD; tuyến số 2 nghiên cứu phạm vi 500–1.000 m để tối ưu nguồn lực. Các dự án TOD dọc Vành đai 2 và tuyến Bến Thành – Tham Lương dự kiến hoàn tất thủ tục, sẵn sàng khởi công cuối năm 2025.

Nguồn: https://vtv.vn/phat-trien-do-thi-tod-tp-ho-chi-minh-can-nhung-uu-tien-gi-100251119162511108.htm