Phát triển xuất bản trong kỷ nguyên số: Nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít thách thức

Chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ là xu thế tất yếu, đồng thời là cơ hội để ngành xuất bản Việt Nam phát triển lên tầm cao mới, trở thành một trong những mũi nhọn của công nghiệp văn hóa quốc gia. Tuy nhiên, kỷ nguyên số cũng đặt ra nhiều thách thức đối với ngành xuất bản.

Báo Công an Nhân dân•10/10/2025

Đây là nhận định chung của nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu, người làm xuất bản tại Hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số”. Hội thảo do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã tổ chức tại Hà Nội vào chiều 10/10.

Hội thảo là hoạt động góp phần tổng kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 44-CT/TW ngày 16/4/2020 của Ban Bí thư về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu, học tập sách lý luận, chính trị, kỷ niệm 73 năm Ngày truyền thống ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10/10/1952 - 10/10/2025). PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam; PGS.TS Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền chủ trì Hội thảo.

Phát triển xuất bản trong kỷ nguyên số: Nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít thách thức -0 — Hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số”.

Trong phát biểu đề dẫn, PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nêu rõ, xuất bản là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng văn hóa, tri thức cho xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị của đất nước, xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam; góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành xã hội học tập. Xuất bản cũng là một ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp vào thành tựu chung của nền kinh tế quốc dân.

Theo thống kê, năm 2024 cả nước có 57 nhà xuất bản đã xuất bản 51.443 đầu sách, với tổng số lượng 597 triệu bản in. Lĩnh vực xuất bản điện tử có bước tiến rõ rệt, với 54,3% nhà xuất bản tham gia, tăng 29,1% so với năm trước. Những con số tích cực này cho thấy, trong bối cảnh mới, với sự cạnh tranh gay gắt của các phương tiện truyền thông nghe nhìn, mạng xã hội, ngành xuất bản đã tích cực, chủ động đổi mới, sáng tạo để phát triển.

Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nhấn mạnh, kỷ nguyên số (hay thời đại số) là thời kỳ mà công nghệ số, nhất là internet, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các nền tảng kỹ thuật số trở thành nền tảng quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Kỷ nguyên số đánh dấu một cuộc cách mạng toàn diện trong cách con người kết nối, sáng tạo và vận hành xã hội; bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, kỷ nguyên số cũng đặt ra nhiều thách thức đan xen đối với ngành xuất bản, làm thay đổi thói quen đọc sách, phương thức phát hành cũng như thị hiếu của bạn đọc.

PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản cũng khẳng định, phát triển xuất bản trong kỷ nguyên số cần được nhìn nhận ở tầm chiến lược quốc gia, gắn với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển công nghiệp văn hóa và xây dựng thương hiệu quốc gia về tri thức Việt Nam. Hội thảo này không chỉ là diễn đàn trao đổi, mà còn là bước khởi đầu cho một giai đoạn phát triển mới – giai đoạn mà xuất bản Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trên mặt trận văn hóa, tư tưởng, tri thức và sáng tạo; đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã phân tích, làm rõ những vấn đề lý luận cốt lõi về chuyển đổi số, xu hướng phát triển ngành xuất bản và bài học kinh nghiệm quốc tế đối với Việt Nam; yêu cầu về chất lượng nguồn nhân lực và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động xuất bản.

Nhiều tham luận phân tích thực trạng hoạt động ngành xuất bản Việt Nam thời gian qua, chỉ ra các khó khăn, hạn chế, cơ hội phát triển trong kỷ nguyên số và đề xuất định hướng và hệ thống các quan điểm, giải pháp trọng tâm nhằm phát triển của ngành xuất bản Việt Nam trong thời gian tới. Trong đó, GS.TS Đinh Xuân Dũng, nguyên Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng lý luận, Phê bình Văn học, Nghệ thuật Trung ương cho rằng, để xuất bản nước nhà thực sự lớn mạnh, đáp ứng những đòi hỏi của tình hình mới, và sớm hội nhập vào dòng chảy xuất bản thế giới, đã đến lúc chúng ta phải có cách tiếp cận mới về mô hình và loại hình các nhà xuất bản hiện nay - một cách tiếp cận trên cơ sở kế thừa và phát triển.

TS Trần Trí Đạt, Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Khoa học - Công nghệ - Truyền thông cho rằng, chuyển đổi số đã và đang tạo ra những thay đổi căn bản trong toàn bộ chuỗi giá trị của ngành xuất bản, phát hành ở Việt Nam. Không chỉ giúp rút ngắn quy trình, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý, chuyển đổi số còn mở rộng không gian phát hành, đưa tri thức đến với đông đảo công chúng trong và ngoài nước. Những mô hình phát hành mới như sách điện tử, sách nói, sách in theo nhu cầu hay phát hành đa kênh đang định hình diện mạo mới cho ngành xuất bản. Tuy nhiên, cần khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực số chất lượng cao, chưa đồng bộ về hạ tầng công nghệ, vi phạm bản quyền còn nhiều…

Ban tổ chức Hội thảo cho biết, những tham luận, ý kiến của các đại biểu sẽ là cơ sở quan trọng để xây dựng định hướng và giải pháp phát triển ngành xuất bản Việt Nam nói chung, xuất bản sách lý luận, chính trị nói riêng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và hội nhập quốc tế.

Nguồn: https://cand.com.vn/Chuyen-dong-van-hoa/phat-trien-xuat-ban-trong-ky-nguyen-so-nhieu-thuan-loi-nhung-cung-khong-it-thach-thuc-i784268/