ชีวิตอันแสนเศร้าของเด็กๆ บนพื้นที่สูง

(อ่านเรื่องเศร้าของรถคาราวานใบพลู โดย โง ลาป - สำนักพิมพ์สมาคมนักเขียน ไตรมาสที่ 4/2561)

รวมเรื่องสั้น “เรื่องเศร้าของคาราวานแบกพลู” โดย โง เลิบ (โง กง แถ่ง, บั๊ก บิ่ญ) ประกอบด้วยเรื่องสั้น 12 เรื่อง ผลงานส่วนใหญ่ในชุดนี้เกี่ยวข้องกับนักเรียน ผู้เขียนมีความสนใจและความรักใคร่ต่อนักเรียนเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะนักเรียนยากจนและด้อยโอกาสที่เรียนเก่ง ในแต่ละเรื่อง ผู้เขียนแปลงโฉมเป็นครูผู้แบ่งปันและเห็นอกเห็นใจนักเรียนที่รัก

นั่นคือเรื่องราวอันแสนเศร้าของวี เด็กหญิงผู้เฉลียวฉลาดและใฝ่เรียน ซึ่งเกิดมาพร้อมกับโรคตับพิการแต่กำเนิด ในเรื่องสั้นเรื่อง “คุณครูคะ หนูอยากมีชีวิตอยู่” ซึ่งน่าเวทนายิ่งนัก วีเกิดในครอบครัวที่ยากจน พ่อของเธอเป็นอัมพาตขาทั้งสองข้างและต้องใช้รถเข็นขายลอตเตอรี่ ส่วนแม่ของเธอเป็นโรคหัวใจและทำงานหนักไม่ได้ ผิวของวีซีดเซียวอยู่เสมอ เมื่อรู้ว่าเธอป่วย “พ่อแม่ของเธอไม่สามารถพาเธอไปหาหมอได้เพราะครอบครัวของเธอยากจนเกินไป!” อาการป่วยของวีรุนแรงขึ้นเมื่อเธออยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 การแบ่งปันของวีทำให้ผู้อ่านรู้สึกซาบซึ้ง ความปรารถนาเล็กๆ น้อยๆ ของวีคือการมีชีวิตอยู่เพื่อที่เธอจะได้เป็นครู ช่วยเหลือพ่อของเธอทุกวันโดยไม่ต้องขายลอตเตอรี่ และเมื่ออยู่ในอ้อมกอดอันอบอุ่นของคุณครู เธออุทานว่า “คุณครู ช่วยหนูด้วย! หนูไม่อยากตาย!” เธอเป็นเด็กสาวที่อ่อนโยนและน่ารัก แต่ต่างจากนิทาน ไม่มีปาฏิหาริย์ใดที่จะช่วยให้เธอเอาชนะความเจ็บป่วยได้ และสิ่งที่เกิดขึ้นก็เกิดขึ้น เธอเสียชีวิตลง ทิ้งครอบครัว ครู และเพื่อนๆ ของเธอให้อยู่ในความโศกเศร้า

เรื่องราวชีวิตของมีหลานในเรื่องสั้น "นกกระเรียนกระดาษสิบห้าตัว" ที่มีชะตากรรมเดียวกับวีนั้นน่าเวทนาอย่างยิ่ง มีหลานเป็นคนฉลาดและเรียนเก่ง แต่โชคร้ายที่เธอเป็นมะเร็งกระดูก แม้จะเจ็บปวดทรมานและเป็นลม และรู้ว่าตัวเองจะอยู่ได้อีกไม่นาน แต่ มีหลานก็ยังคงมุ่งมั่นที่จะไปโรงเรียนเพื่อฟังการบรรยายของครู เธอต้องการใบประกาศนียบัตรมัธยมปลายก่อนที่จะ "จากไป" ในพิธีมอบรางวัลปลายปี ครูใหญ่ "ถึงกับหลั่งน้ำตา แนะนำให้นักเรียนทำตามแบบอย่างของมีหลาน ตั้งใจเรียนเพื่อเป็นคนดีของชาติ" มีหลานเป็นสัญลักษณ์ของจิตวิญญาณแห่งการเรียนรู้ เธอเป็นที่รักและเคารพของเพื่อนๆ และครู

แม้จะไม่เศร้าเท่าวีกับหม่าหลัน แต่เรื่องสั้น “ค่ำคืนมหัศจรรย์” ก็ทำให้ผู้อ่านหลั่งน้ำตาด้วยความสงสารเด็กๆ บนที่ราบสูง ด้วยฐานะครอบครัวที่ยากลำบาก พวกเขาจึงไม่มีเงินไปโรงเรียน แต่พวกเขาก็ยังคงมีความฝันและใฝ่ฝันที่จะเรียนรู้ ในเรื่องสั้นเรื่องนี้ ผู้เขียนแปลงร่างเป็นชายหนุ่มที่หลงทางในป่าและบังเอิญได้พบกับสองพี่น้องที่กำลังตกปลาอยู่ในลำธาร เมื่อได้พบกับเด็กหญิงทั้งสอง ชายหนุ่มจึงถามว่า “คุณไปโรงเรียนไหม” แล้วมีน้องสาวก็ตอบว่า “หนูจะไปโรงเรียนได้ยังไงคะ หนูเกิดบนภูเขา ต้องทำงานกับแม่และพี่สาวทุกวันเพื่อหาเงินกินหากิน แถมยังอยากเรียนหนังสืออีกต่างหาก”... ชายหนุ่มอุทานหลังจากได้ยินคำสารภาพอย่างจริงใจของมีตัวน้อยว่า “น่าสงสารจัง! มีคนอีกมากที่ไม่ได้เรียนหนังสือ หรือได้เรียนน้อยมาก สำหรับพวกเขา การศึกษาคือสิ่งฟุ่มเฟือย เป็นสิ่งที่อยู่ห่างไกลและนามธรรม ความเป็นจริงในชีวิตประจำวันไม่อนุญาตให้มีความฝันที่ไม่เป็นจริง พวกเขาต้องดิ้นรนเพื่อเอาชีวิตรอดท่ามกลางธรรมชาติ”...

ยังมีเรื่องสั้นอันน่าประทับใจอีกมากมายในชุดรวมเรื่องสั้นของโง ลาป แต่เรื่องที่ยังคงตราตรึงและประทับใจผู้อ่านมากที่สุดคือเรื่องสั้น "เรื่องเศร้าของหมากแบกสัมภาระ" ซึ่งเป็นผลงานที่มีชื่อเดียวกับชื่อหนังสือ เรื่องราวนี้เล่าถึงชีวิตอันน่าเศร้าของคุณยายวัย 99 ปี ที่อาศัยอยู่กับหลาน ตลอดช่วงวัยเยาว์ของเธอผูกพันกับหมากแบกสัมภาระ ทุกวันเธอต้องเดินกว่า 20 กิโลเมตรพร้อมกับหมากแบกสัมภาระบนบ่าเพื่อเลี้ยงดูลูกสามคนให้เป็นคนดี แต่แล้ว "เมื่อยามชราภาพ เธอไม่มีลูกคนไหนดูแลเธอ เธอต้องอยู่คนเดียวกับหลานที่รัก" คำพูดเพ้อเจ้อและบ้าคลั่งของเธอก้องกังวานในราตรีอันเงียบสงบ ราวกับเสียงถอนหายใจยาว “นัม รอฉันไปด้วยนะ ของที่แบกหมากของฉันหนักเกินไป... เบย์ ขายรองเท้าแตะให้ฉันคู่ละสองพัน รองเท้าแตะฉันพังแล้ว แบกหมากทุกวัน เดินยี่สิบกิโลเมตร รองเท้าแตะแบบไหนจะทนไหว ลูกเอ๋ย...” ได้ยินแล้วใจสลาย

คุณยายหม้ายผู้ใช้ชีวิตทั้งชีวิตด้วยความห่วงใยลูกหลาน ใช้ชีวิตอย่างอดทน ปราศจากคำบ่นหรือคำตำหนิติเตียนใดๆ นักศึกษาผู้รู้ว่าตนคงอยู่ได้ไม่นาน แต่กลับมุ่งมั่นที่จะเรียนจนจบ เด็กสาวผู้ใช้ชีวิตอยู่ในป่า เร่ร่อนไปมา เฝ้ารอวันที่จะได้ไปโรงเรียน เด็กหญิงตัวน้อยผู้เจ็บป่วยมาตั้งแต่เด็กแต่ไม่มีเงินรักษาตัว ต้องยอมรับจุดจบอันน่าปวดใจ... ภาพอันน่าเวทนาเหล่านั้นได้ฝังรากลึกอยู่ในใจของผู้คน ความคิดมากมาย คำถามมากมาย และความห่วงใยมากมายเกี่ยวกับชีวิตมนุษย์

เรื่องราวของโง ลาป ไม่ได้สร้างความประหลาดใจให้ผู้อ่าน แต่กลับดึงดูดผู้อ่านด้วยรายละเอียดและสำนวนภาษาอันชาญฉลาด ตั้งแต่บทสนทนา บุคลิกภาพ และจิตวิทยาของตัวละคร ล้วนเหมาะสมกับบริบทและฉากของเรื่องเป็นอย่างยิ่ง เมื่ออ่านจบ ผู้อ่านจะรู้สึกเศร้า เสียใจกับชีวิตที่แสนเศร้า เสียใจกับชีวิตที่ยากลำบากของนักเรียนยากจน เสียใจกับความฝันที่จะได้ไปโรงเรียนของเด็กๆ ในพื้นที่สูง และรู้สึกเห็นอกเห็นใจตัวละครในผลงาน

แหล่งที่มา