“รักษาจิตวิญญาณ” ของเครื่องปั้นดินเผาพนมปี

ที่เชิงเขาพนมปี หมู่บ้านพนมปี ตำบลตรีตัน เคยมีหมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผาของชาวเขมรอายุกว่า 100 ปี เมื่อเวลาผ่านไป หมู่บ้านหัตถกรรมแห่งนี้ก็ค่อยๆ เลือนหายไป แต่ผู้คนยังคงผูกพันกับงานฝีมือดั้งเดิม ราวกับอนุรักษ์ความรักที่มีต่อผืนแผ่นดินและผู้คน

เวลา “ทอง”

เมื่อมาถึงเชิงเขาพนมปีในบ่ายวันหนึ่งของฤดูร้อนอันร้อนอบอ้าว ฉันก็เดินตามคำแนะนำของคนในท้องถิ่นไปยังหมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผาพนมปี หมู่บ้านนี้ถูกเรียกว่าหมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผา เพราะเมื่อประมาณ 30 ปีก่อน ในหมู่บ้านพนมปีมีครอบครัวเขมรหลายสิบครอบครัวประกอบอาชีพนี้ หลังจากสอบถามหลายครั้ง ฉันก็พบบ้านของนางเนียง ซอก นัท ผู้ซึ่งยังคงรักษาอาชีพเครื่องปั้นดินเผาพนมปีไว้

หน้าบ้านของเธอ เธอกำลังตากหม้อที่เพิ่งปั้นเสร็จใหม่ๆ ซึ่งดินยังไม่แห้งสนิท ข้างๆ หม้อเหล่านั้นมีเครื่องมือเครื่องใช้แบบดั้งเดิมมากมาย เช่น โต๊ะตำข้าว เกรียง โต๊ะ อ่างน้ำ ฯลฯ วางโชว์อยู่ คุณเนียง ซอก นัท เล่าให้ฉันฟังอย่างตรงไปตรงมาเกี่ยวกับยุคทองของเครื่องปั้นดินเผาพนมปี

“ฉันจำไม่ได้ว่าเริ่มทำเครื่องปั้นดินเผาตั้งแต่เมื่อไหร่ รู้แค่ว่าคุณยายกับคุณแม่เริ่มทำเครื่องปั้นดินเผามานานแล้ว ฉันเป็นรุ่นที่ 3 ของครอบครัว ตอนอายุ 14 หรือ 15 ปี ฉันเรียนรู้การปั้นเครื่องปั้นดินเผาจากคุณแม่ ซึ่งตอนนี้อายุ 50 กว่าแล้ว จริงๆ แล้ว อาชีพปั้นเครื่องปั้นดินเผาในพนมพีมีประวัติยาวนานกว่า 100 ปีแล้ว” คุณเนียง ซอก นัท เล่า

สตรีชาวเขมรในหมู่บ้านพนมปีกำลังอนุรักษ์งานฝีมือดั้งเดิมของตน ภาพ: THANH TIEN

ในเรื่องราวอันเชื่องช้าของหญิงสาวผู้นั้น ฉันเห็นภาพชายชาวเขมรที่กำยำล่ำสัน ต่างดึงกันขึ้นภูเขาพนมปีเพื่อแบกดินกลับ ดินบนภูเขาบ้านเกิดนั้นทั้งยืดหยุ่น เรียบ และเหนียวแน่น นำมาสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์เซรามิกที่แข็งแรงทนทานในภายหลัง สำหรับช่างปั้นผู้มากประสบการณ์อย่างคุณเนียง ซอก นัท ดินจากภูเขาพนมปีนั้น ย่อมเป็นดินที่หล่อเลี้ยง "จิตวิญญาณ" ของหมู่บ้านหัตถกรรมเก่าแก่

เธอเล่าว่าดินจะถูกผสมน้ำและทิ้งไว้ให้หมักประมาณ 2-3 วันก่อนนำไปใช้ทำเครื่องปั้นดินเผา ด้วยมืออันชำนาญ สตรีชาวเขมรได้สร้างสรรค์หม้อดินเผา หม้อดินเผา พิมพ์เค้ก และหม้อดินเผา อันที่จริง จุดประสงค์ของเครื่องปั้นดินเผาพนมปีคือการนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องใช้ฝีมือขั้นสูง อย่างไรก็ตาม ด้วยความพิถีพิถัน ความขยันหมั่นเพียร และความรักในบ้านเกิด สตรีชาวเขมรได้มอบผลิตภัณฑ์คุณภาพให้กับโลก ด้วยความงามที่แท้จริงไม่แพ้นิสัยการกินและวิธีคิดของผู้คน

“สมัยก่อนมีคนทำเครื่องปั้นดินเผาเยอะมาก! ในหมู่บ้านมักจะมีการก่อไฟเผาเครื่องปั้นดินเผาอยู่หลายจุด เครื่องปั้นดินเผาพนมปีไม่ได้เผาในเตาเผา แต่เผาด้วยฟางและฟืนเท่านั้น หาก “เผา” เครื่องปั้นดินเผามากพอ เครื่องปั้นดินเผาจะมีสีน้ำตาลแดงและคงทนมาก แทบทุกวันจะมีลูกค้ามาซื้อไปขายที่อื่น ครอบครัวของฉันก็มีอาหารกินตลอดทั้งปีเพราะธุรกิจเครื่องปั้นดินเผา” คุณเนียง ซอก นัท กล่าวยืนยัน

“อนุรักษ์จิตวิญญาณ” ของหมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผา

ปัจจุบันนี้ จำนวนผู้คนที่ยังคงประกอบอาชีพเครื่องปั้นดินเผาในหมู่บ้านพนมปีนั้นนับไม่ถ้วน อย่างเช่น คุณเนียง ซ็อก แนต ที่มีภารกิจ “รักษาไฟ” ของหมู่บ้านหัตถกรรมให้คงอยู่ ข้างๆ บ้านของคุณเนียง ซ็อก แนต ยังมีผู้สูงอายุอย่างเนียง เนย์ และเนียง ซา รา... ซึ่งใกล้จะถึงวัย “เกษียณ” แล้ว แต่ก็ยังทำงานอย่างหนัก เพียงแต่เครื่องปั้นดินเผาพนมปีไม่เหมาะกับวิถีชีวิตสมัยใหม่อีกต่อไป

ปัจจุบันผู้คนใช้แต่เตาแก๊สและเตาไฟฟ้าเท่านั้น เตาดินเผาจึงไม่มีประโยชน์อีกต่อไป มีเพียงพ่อค้าแม่ค้าหรือครอบครัวในชนบทที่ยังมีเตาไม้ใช้อยู่เท่านั้น ความต้องการเตาจึงต่ำ ดังนั้นคนหนุ่มสาวในหมู่บ้านพนมพีจึงไม่ได้ประกอบอาชีพปั้นหม้อ พวกเขาออกไปทำงานกันหมดแล้ว มีเพียงฉัน ป้า และพี่สาวเท่านั้นที่รู้จักอาชีพนี้ เราจึงพยายามรักษาอาชีพนี้ไว้ นอกจากนี้ ลูกค้าบางคนในละแวกใกล้เคียงก็เข้ามาซื้อเครื่องปั้นดินเผาด้วย ฉันจึงยังสามารถทำอาชีพนี้ต่อไปได้” คุณเนียง ซอก นัท กล่าวอย่างจริงใจ

ผลิตภัณฑ์เซรามิกพนมปีมีความทนทานและเหมาะกับชีวิตมนุษย์ ภาพโดย: THANH TIEN

ในฐานะ “เพื่อนร่วมงาน” ของคุณเนียง ซ็อก แนต คุณเนียง ซา รา ก็พยายามรักษาอาชีพที่เธอทำมาตั้งแต่เด็กไว้เช่นกัน “ฉันแก่แล้ว ฉันจึงพยายามทำงานนี้ให้นานที่สุดเท่าที่จะทำได้ ในวัยนี้ฉันทำอะไรอย่างอื่นไม่ได้อีกแล้ว โชคดีที่ถนนหนทางสะดวก ฉันจึงจ้างคนมาขนดินมาที่บ้าน และด้วยทักษะของฉัน ฉันจึงสามารถทำเครื่องปั้นดินเผาได้เป็นชุดๆ ทุกวัน ฉันทำหม้อได้ 3-4 ใบ ได้เงิน 150,000 ดอง ซึ่งเพียงพอต่อค่าครองชีพของครอบครัว” คุณเนียง ซา รา เล่า

สำหรับสาวเขมรคนนี้ การทำเครื่องปั้นดินเผาพนมปี้ไม่ใช่แค่งาน หากแต่เป็นความทรงจำ เป็นสถานที่ซึ่งบันทึกร่องรอยและช่วงเวลาที่ผ่านมาในชีวิตของเธอ ดังนั้น แม้ว่าดวงตาของเธอจะไม่ได้แจ่มใสเหมือนเมื่อก่อนแล้ว และมือของเธอก็ไม่ยืดหยุ่นเหมือนสมัยเด็กๆ แต่เธอก็ยังคงทำงานอย่างขยันขันแข็งและพิถีพิถันกับผลงานแต่ละชิ้น เธอกล่าวว่าเธอจะทำงานนี้ต่อไปจนกว่าจะทำไม่ได้

ระหว่างที่คุยกับสาวเขมรธรรมดาๆ ฉันบังเอิญเจอเครื่องปั้นดินเผาพนมปีขนาดเล็กน่ารัก ถือได้ถนัดมือ พวกเขาบอกว่าบริษัท ทัวร์ บางแห่งสั่งทำเครื่องปั้นดินเผาแบบนี้เป็นของขวัญ ในราคาชิ้นละ 30,000 ดอง

“ฉันทำหม้อใบเล็กแบบนี้ได้หมดเลยค่ะ แค่คนสั่งน้อย ฉันทำเยอะ ไม่รู้จะขายให้ใคร ถ้ามีออเดอร์ ฉันคิดว่าช่างปั้นหม้อในพนมพีคงจะทำขายให้นักท่องเที่ยว” คุณเนียง ซอก แนท กล่าว

เรื่องราวของนางเนียง ซอก นัท ชี้ให้เห็นถึงแนวทางที่เครื่องปั้นดินเผาพนมปีจะอยู่รอดในสังคมสมัยใหม่ เมื่อเชื่อมโยงกับการท่องเที่ยวในรูปแบบของของที่ระลึก เพื่อบรรลุเป้าหมายดังกล่าว จำเป็นต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและการสนับสนุนจากท้องถิ่น เพื่ออนุรักษ์หัตถกรรมพื้นบ้านอายุกว่าร้อยปีของชาวเขมรในเขตเบย์นุย

ทาน เทียน

ที่มา: https://baoangiang.com.vn/-giu-hon-gom-phnom-pi-a426289.html