วันหนีน้ำท่วม

QTO - ฝนที่ตกหนักเป็นสัญญาณของการกลับมาของฤดูน้ำหลาก ราวกับธรรมเนียมปฏิบัติดั้งเดิมของภาคกลาง แต่ทุกปี ผู้คนในบ้านเกิดของฉันก็ยังคงกระสับกระส่ายและวิตกกังวล น้ำท่วมไม่เคยเหมือนเดิม บางปีเป็นเพียงน้ำที่เอ่อล้นตลิ่ง บางปีก็เป็นลำธารที่เชี่ยวกราก พัดพาโคลน ไม้ผุพัง ส่งเสียงดังเอี๊ยดอ๊าดในความมืดมิดยามราตรี ราวกับเสียงคร่ำครวญจากก้นแม่น้ำ

ฉันเกิดในช่วงฤดูน้ำหลาก วัยเด็กของฉันอบอวลไปด้วยกลิ่นอับของข้าวสารที่ยังไม่แห้ง เสียงถอนหายใจของแม่เมื่อฟังพยากรณ์อากาศ และค่ำคืนที่นอนไม่หลับเมื่อพ่อเดินส่องไฟฉายไปตามสนามหญ้าเพื่อดูว่าน้ำขึ้นถึงระเบียงบ้านหรือยัง ผู้ใหญ่เรียกมันว่าความกังวล แต่พวกเราเด็กๆ กลับมองว่ามันเป็นการผจญภัย การวิ่งหนีน้ำท่วม สองคำที่ฟังดูแปลกสำหรับเด็กจากต่างถิ่น แต่สำหรับเราแล้ว มันเป็นส่วนหนึ่งของความทรงจำที่ไม่อาจแยกออกจากกันได้ ฉันจำยามบ่ายอันมืดมิดได้ ลมจากตรอกซอกซอยพัดเข้ามา พัดพาเอาไอน้ำเย็นๆ เข้ามา แม่รีบเก็บเสื้อผ้า ขณะที่พ่อยกแผ่นไม้ขึ้นมาค้ำข้าวหลายกระสอบ ตอนนั้นฉันทั้งตัวสั่นและตื่นเต้น “ปีนี้น้ำจะท่วมถึงธรณีประตูไหมพ่อ” พ่อไม่ได้ตอบ เพียงมองท้องฟ้าสีม่วง แววตาที่รอคอยของคนที่เคยเผชิญกับน้ำท่วมมาตลอดชีวิต

คืนน้ำท่วมมาถึงอย่างรวดเร็วเสมอ น้ำทะลักท่วมลานบ้านโดยไม่มีสัญญาณเตือนใดๆ และเสียงร้องเรียกของเพื่อนบ้านก็ดังก้องอยู่ตลอดเวลาว่า "บ้านคุณธามท่วมแล้ว!" "ฝั่งนี้น้ำจะท่วมแล้ว!" ทุกคนต่างโวยวาย แต่ไม่มีใครตื่นตระหนก ภาคกลางเคยชินกับน้ำท่วม การแบกเสาไฟกลายเป็นสัญชาตญาณไปแล้ว ผู้คนช่วยกันขนย้ายข้าวของ เคาะกำแพงในที่อันตรายเพื่อส่งสัญญาณ ไฟฉายส่องประกายระยิบระยับท่ามกลางสายฝนสีขาวราวกับฝูงหิ่งห้อยที่หลงทาง

ภาพประกอบ: HH

วันเวลาแห่งการหนีน้ำท่วมของฉันเริ่มต้นขึ้นเมื่อน้ำขึ้นมาถึงหน้าบ้าน แม่บรรจุข้าวสาร เกลือ น้ำมันปรุงอาหารหนึ่งขวด และผ้าแห้งบางส่วนลงในถุงพลาสติก พ่อใช้โอกาสนี้จัดวางเฟอร์นิเจอร์ในบ้าน โดยยกของบางอย่างให้สูงขึ้นเท่าที่จะทำได้ จากนั้นเราก็ลุยผ่านสนามหญ้าที่น้ำท่วมถึงลูกวัวของเราไปยังบ้านของปู่ย่าตายาย ซึ่งสร้างสูงกว่าและยังคงแห้งอยู่ วันนั้นมืดสนิท สายฝนที่ตกลงมาบนใบหน้าทำให้ฉันแสบร้อน ฉันจับมือแม่ไว้แน่น ฟังเสียงรองเท้าแตะของพ่อสาดน้ำใส่หน้าฉัน ราวกับเป็นไกด์นำทางในน้ำท่วม

เมื่อมาถึงบ้านคุณยาย ฉันเห็นเพียงตะเกียงน้ำมันที่ริบหรี่อยู่ในครัวเล็กๆ คุณยายรออยู่หน้าระเบียง ร่างผอมบางยังคงแข็งแรงดุจต้นไผ่ที่ปลายสวน เธอกล่าวว่า “น้ำท่วมครั้งนี้ใหญ่มาก อยู่กับแม่เถอะ” เสียงของเธอดูเหมือนจะช่วยบรรเทาความกังวลในใจของทุกคน ชาวบ้านทั้งหมู่บ้านจึงพากันหลบภัยในบ้านที่สูงที่สุด กลายเป็นครอบครัวเล็กๆ ชั่วคราวในวันที่น้ำขึ้นสูง ฉันไม่เคยลืมภาพบรรยากาศที่ชาวบ้านทั้งหมู่บ้านมารวมตัวกันในบ้านที่ชื้นแฉะ ต่างกระวนกระวายและเปี่ยมไปด้วยความรัก พวกเราเด็กๆ นั่งคุกเข่าบนเตียงไม้ไผ่ ฟังผู้ใหญ่เล่าเรื่องราวเกี่ยวกับฤดูน้ำท่วมครั้งก่อน เรื่องราวของแม่น้ำเฮืองที่เคยพัดหลังคาบ้านของเราไปตามแม่น้ำ เรื่องราวเหล่านี้ไม่ได้ทำให้เด็กๆ หวาดกลัว แต่กลับทำให้เราใกล้ชิดกันมากขึ้น คุณยายมักพูดด้วยน้ำเสียงอบอุ่นว่า “น้ำท่วมครั้งนี้จะลดลง สิ่งที่เหลืออยู่คือความรักของมนุษย์ ลูกเอ๋ย” ตอนนั้นฉันยังไม่เข้าใจทุกอย่าง แต่พอโตขึ้นฉันก็รู้ว่ายายไม่เคยผิดเลย

ในวันน้ำท่วม การกินก็เป็นความท้าทายอย่างหนึ่ง แม่กับยายหุงข้าวบนเตาสามขาสูง อุ่นด้วยไม้ที่เปียกและมีกลิ่นฉุนเล็กน้อย ฉันจำกลิ่นข้าวไหม้ที่ปนมากับกลิ่นฝนได้อย่างแม่นยำ รสชาติอันเป็นเอกลักษณ์ที่หาไม่ได้จากที่อื่น อาหารมีเพียงใบมันเทศ น้ำปลา และปลาแห้งเล็กน้อย แต่ทุกคนกลับพบว่ามันอร่อยอย่างประหลาด อาจเป็นเพราะในยามยากลำบาก ผู้คนรู้จักคุณค่าของข้าวทุกคำและน้ำทุกหยด ยามค่ำคืน ลมพัดแรงขึ้น ได้ยินเสียงน้ำไหลแรงจากข้างนอก ฉันกอดผ้าห่มบางๆ ไว้แน่น ตัวสั่นเพราะความหนาว แต่ข้างๆ ฉัน แม่ตบไหล่ฉันเบาๆ ขณะที่พ่อนั่งอยู่ริมหน้าต่างมองออกไป สายตาของท่านในตอนนั้นไม่ได้แสดงความเหนื่อยล้าอีกต่อไป แต่กลับเปี่ยมไปด้วยความมุ่งมั่นอย่างประหลาด ผู้คนในภาคกลางก็เป็นเช่นนี้ แม้น้ำจะสูงถึงเข่า ถึงเอว แม้น้ำจะชะล้างทุกสิ่งไป พวกเขาก็ยังคงอดทนและมีชีวิตอยู่ต่อไปอย่างสงบ

เมื่อน้ำเริ่มลดลง ท้องฟ้าก็ดูสดใสขึ้นเล็กน้อย ชาวบ้านทั้งหมู่บ้านต่างพับกางเกงขึ้นลุยน้ำกลับบ้าน ถนนหน้าตรอกถูกปกคลุมไปด้วยตะกอนสีน้ำตาลหนาทึบ กลิ่นโคลนอบอวลไปทั่ว ทุกคนเริ่มทำความสะอาด บางคนตักน้ำออก บางคนเช็ดพื้น บางคนรื้อกำแพงที่พังทลาย เสียงหัวเราะปนความโศกเศร้า แต่จิตวิญญาณแห่ง “การช่วยเหลือเท่าที่ทำได้” ยังคงอยู่ ครอบครัวที่ฐานะดีกว่ามักจะทำซุปหรือโจ๊กให้อีกฝ่ายหนึ่ง มื้ออาหารหลังน้ำท่วมมักจะอร่อยเสมอ ไม่ใช่เพราะอิ่มท้อง แต่เพราะได้แบ่งปันกัน

การเติบโต การจากบ้านเกิดไปเรียนหนังสือและทำงาน ทำให้ฉันตระหนักว่าช่วงเวลาแห่งการหนีน้ำท่วมสอนฉันหลายสิ่งหลายอย่าง ทั้งความอดทน ความประหยัด ความเห็นอกเห็นใจ และความเชื่อที่ว่าไม่ว่าสถานการณ์จะเลวร้ายเพียงใด ผู้คนก็สามารถพึ่งพาอาศัยกันเพื่อความอยู่รอดได้เสมอ ดังที่คุณยายเคยกล่าวไว้ว่า "ในที่สุดน้ำท่วมก็จะลดลง แต่ความรักของมนุษย์ยังคงอยู่"

บางครั้ง ท่ามกลางถนนที่พลุกพล่าน ฉันได้กลิ่นฝนแรกของฤดู และทันใดนั้นก็นึกถึงค่ำคืนที่น้ำท่วมขังเมื่อหลายปีก่อน ฉันนึกถึงพ่อแม่ที่เดินลุยน้ำในความมืด นึกถึงมือของยายที่ปัดผมเปียกๆ ออกจากหน้าผาก นึกถึงตะเกียงน้ำมันที่ริบหรี่ในครัวเล็กๆ ทุกสิ่งกลับมาอบอุ่นอีกครั้ง จนแค่หลับตาลง ฉันก็รู้สึกเหมือนได้ย้อนกลับไปในวัยเด็ก ย้อนกลับไปในยุคที่น้ำท่วมขังในบ้านเกิด

ตวงไหล

ที่มา: https://baoquangtri.vn/van-hoa/202511/nhung-ngay-chay-lut-b5f7ded/