เฝอเวียดนามในอเมริกา: เชื่อมโยงกับรากเหง้า

พักจากการเสิร์ฟแขก ผู้กำกับ Huynh Tuan Anh (ซึ่งเป็นที่รู้จักจากภาพยนตร์เรื่อง Lo To, Ngoi Nha Buom Buom… และผู้เขียนบทกวี Vi Anh Thuong Em ประพันธ์โดย Vo Hoai Phuc ในชื่อ Vo Cuc) ส่งบทกลอนข้างต้นมาให้ฉันอย่างรวดเร็ว ทั้งเต็มไปด้วยอารมณ์ความรู้สึกและเต็มไปด้วยจุดไข่ปลา...

นับตั้งแต่ "มุ่งมั่น" ที่จะทำอาหารประเภท pho ฮุยญ์ ตวน อันห์ ก็เริ่มมีความฝันที่จะสร้างภาพยนตร์เกี่ยวกับอาหารเวียดนามแบบดั้งเดิมนี้

เขาเล่าว่าเพื่อนๆ และเพื่อนร่วมงานต่างประหลาดใจที่เห็นเขากลับมาถึงสหรัฐอเมริกาอย่างกะทันหันหลังจากที่เงียบหายไปพักหนึ่ง เหตุผลของเขานั้นเรียบง่ายมาก “ผมเหมือนคนอพยพ ทุกๆ 5 ปี ผมรู้สึกแก่และอึดอัด และพูดตรงๆ ก็คือผมมักจะสนใจ “ความฝันแบบอเมริกัน” อยู่เสมอ สำหรับบางคน มันเหมือนการเสี่ยงดวง สำหรับตัวผมเอง ชีวิตนั้นสั้น ผมควรจะไปให้ไกลที่สุดเท่าที่จะทำได้ ชีวิตก็เหมือนภาพยนตร์ และผมต้องเขียนบทเอง กำกับเอง ไม่ว่าจะประสบความสำเร็จหรือล้มเหลว ความสุขหรือความยินดี อย่างน้อยผมก็เคยได้สัมผัสมันมาแล้ว”

เขาจึงอาศัยอยู่ในสหรัฐอเมริกานานเกือบ 4 ปีหลังจากที่ภาพยนตร์เรื่อง Phuong Khau ของเขาออกฉายให้ผู้ชมได้ชม จากคนทำงานที่ร้านเฝอของเพื่อน เขาผันตัวมาเป็นผู้จัดการ พบว่าเฝอน่าสนใจ หลงใหล และเรียนรู้ทุกอย่างเกี่ยวกับมัน จากนั้นจึง "อุทิศตนให้กับเฝอ"

"มีหลายคืนที่หัวใจฉันโหยหาบ้านเกิดเมืองนอน ฉันคิดถึงบรรยากาศอันคึกคักในสตูดิโอ เสียงกล้องที่หมุนวนผ่านแต่ละฉาก แสงไฟที่ส่องกระทบใบหน้านักแสดงแต่ละคน เสียงหัวเราะและเสียงร้องไห้ที่สั่นไหว นั่นคือที่ที่ฉันคิดว่าฉันจะได้อยู่เคียงข้างตลอดไป ที่ที่ภาพยนตร์แต่ละเรื่องเปรียบเสมือนเลือดที่ไหลเวียนอยู่ในหัวใจของฉัน บัดนี้ ณ ดินแดนต่างถิ่น ฉันยืนอยู่ในครัวพร้อมกับควันไฟจากเฝอที่พวยพุ่ง เฝอแต่ละชามที่ฉันทำนั้นราวกับเป็นชิ้นๆ จากความทรงจำอันเลือนราง ฉันคิดถึงเวียดนามเหลือเกิน! ทุกครั้งที่เอ่ยถึง หัวใจของฉันเต้นระรัวราวกับฟิล์มภาพยนตร์ที่ย้อนเวลากลับไปในอดีต" เสียงข้อความจากผู้ส่งสารและ "ความรู้สึกในดินแดนต่างถิ่น" ที่เขาส่งกลับมา บางครั้งเนื้อหาก็ต้องการการตอบกลับ ยังมีข้อความอีกหลายบรรทัดที่เหมือนไดอารี่ ราวกับเป็นบทกลอนที่เขากำลังพูดกับตัวเอง...

ความทรงจำยังคงอยู่... แต่ฮวีญ ตวน อันห์ กล่าวว่า ทุกครั้งที่เขาเห็นใบหน้าเปี่ยมสุขของลูกค้าหน้าชามเฝอร้อนๆ ได้ยินพวกเขาชมเชยอาหารเพื่อแสดงความขอบคุณ เขาก็รู้สึกเบาสบายขึ้น บางทีชีวิตของเขาอาจจะเปลี่ยนไป ไม่ใช่แสงไฟสปอตไลท์ แต่เป็นแสงแห่งรอยยิ้มที่เป็นมิตร ไม่ใช่เสียงปรบมือจากผู้ชม แต่เป็นเสียงขอบคุณจากผู้คนที่เดินผ่านไปมา นั่นเป็นคำปลอบใจเล็กๆ น้อยๆ แต่จริงใจ ช่วยให้เขาเข้าใจว่า ไม่ว่าเราจะอยู่ที่ไหน ตราบใดที่เราทุ่มเทให้กับสิ่งที่ทำ เราก็ยังสามารถพบความสุขและความพึงพอใจได้

ตอนนี้ในต่างแดน ฉันยืนอยู่ในครัว ท่ามกลางไอน้ำจากเฝอที่ลอยฟุ้ง แต่ละชามของเฝอที่ฉันทำนั้นราวกับเป็นชิ้นๆ จากความทรงจำอันเลือนลาง ฉันคิดถึงเวียดนามเหลือเกิน!

ผู้กำกับ Huynh Tuan Anh

แม้ว่าเขาจะอาศัยอยู่ในสหรัฐอเมริกาได้ไม่นาน แต่ด้วยความหลงใหลและทุ่มเทให้กับอาหารเฝอ เขาก็ตระหนักได้ว่าการพัฒนาอาหารเฝอในสังคมอเมริกันไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของ อาหาร เท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงสังคมที่กำลังขยายตัวและเปลี่ยนแปลงไป สังคมที่แสวงหาความเข้าใจและความเชื่อมโยงระหว่างวัฒนธรรม เขาเชื่อว่าอาหารเฝอเป็นอาหารที่ช่วยให้ชาวอเมริกันมีแนวทางใหม่ในการบูรณาการและแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม นี่เป็นเครื่องพิสูจน์ที่ชัดเจนว่าอาหารไม่เพียงแต่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมืออันทรงพลังในการส่งเสริมความเข้าใจและการยอมรับระหว่างชุมชน ผู้คนที่มีภูมิหลังและถิ่นกำเนิดที่แตกต่างกัน

ทุกครั้งที่ได้ทานเฝอที่ร้านของเขา เขารู้สึก "มีความสุข ภูมิใจ และบางครั้งก็งงๆ สงสัยว่าทำไมพวกเขาถึงชอบเฝอ" เขาสังเกตว่าคนเกาหลีทานเฝอกับหัวหอมขาวดิบคลุกซอสพริกเยอะๆ ส่วนคนเม็กซิกันทานเฝอกับเส้นก๋วยเตี๋ยวและเนื้อสัตว์เยอะๆ โดยไม่ต้องใส่ผักชี ถั่วงอก หรืออบเชย ส่วนชาวตะวันตกให้คุณค่ากับซุป โดยจิบซุปเบาๆ ทีละช้อนก่อนทานเสมอ...

Huynh Tuan Anh และแขกจากเม็กซิโก

สำหรับตวน อันห์ การได้ "มอง" ลูกค้า "อิ่มอร่อย" กับเฝอที่เขาทำเองนั้น ทำให้เขารู้สึกมีความสุขมากกว่าคนที่ได้ลิ้มลองเสียอีก แถมยังรู้สึกภูมิใจเล็กๆ น้อยๆ ด้วย เพราะทั้งชาวตะวันตกและชาวจีนต่างก็รักอาหารพื้นเมืองของเวียดนาม "เฝอ" กลายเป็น "จุดนัดพบ" ของชาวเวียดนามที่เพิ่งอพยพมาใหม่ตั้งแต่เมื่อไหร่กัน เพราะเฝอคือแหล่งรวมชีวิตของคนยากจนและเปราะบาง ใครๆ ก็มาจากที่ไหนก็ได้ แม้จะไม่รู้ภาษาของกันและกัน แต่การรู้วิธีทำเฝอ เสิร์ฟเฝอ หรือเก็บผัก... ก็เพียงพอแล้ว เพียงพอที่จะเข้าใจกันและกัน เขาจึงกล่าวว่า บางครั้งเฝอก็ถูกมองว่าเป็นภาษาสากลสำหรับผู้ลี้ภัย และยิ่งไปกว่านั้นเมื่อเฝอช่วยชีวิตคนไว้มากมาย

สำหรับคนไกลบ้านอย่างเขา ไม่ว่าจะสุขหรือเศร้าที่นั่น เฝอก็คอยสนับสนุนและโอบกอดเขาเสมอ แม้เขาจะเคยพูดว่า หากเขาต้องการหยุดพัก แวะพักอย่างสงบ เฝอก็อยู่เคียงข้างเสมอ พร้อมมอบความรักให้ “คนเราอาจจะเนรคุณต่อกันได้ แต่ที่นี่ เฝอไม่เคยทอดทิ้งใคร” เขาเขียนข้อความลงบนหัวใจว่า “จากเฝอ เรื่องราวมากมายเกี่ยวกับการหาเลี้ยงชีพและการเริ่มต้นอาชีพของชาวเวียดนามมากมายในต่างแดนได้เปิดกว้างขึ้น จากชามเฝอที่ปรุงในชุมชนเล็กๆ เฝอได้ช่วยให้ชาวเวียดนามหาเลี้ยงชีพ เลี้ยงดูลูกๆ และมีส่วนร่วมในการพัฒนาสังคมอเมริกัน แพทย์ วิศวกร ผู้พิพากษา และบุคคลผู้ประสบความสำเร็จอีกมากมายในยุคหลัง เติบโตมาจากชามเฝอเหล่านี้ จากความพยายามอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยของพ่อแม่... แต่เฝอไม่ได้เป็นแค่อาหาร ในแต่ละชามเฝอเต็มไปด้วยความทรงจำ รสชาติแบบดั้งเดิม และความรักที่มีต่อบ้านเกิดที่ชาวเวียดนามสืบทอดมาตลอดการเดินทาง” เขาได้ส่งเรื่องเล่าอื่นๆ เกี่ยวกับโฟมาให้ในช่วงวันก่อนถึงฤดูใบไม้ผลิซึ่งมี "ความทรงจำมากมายที่รวบรวมไว้"

ฮวีญ ตวน อันห์ กล่าวว่าทุกสิ่งสามารถเปลี่ยนแปลงและสูญสลายไปได้ แต่อาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งเฝอ จะคงอยู่ตลอดไป เพราะเฝอไม่เพียงแต่เป็นอาหาร แต่ยังเป็นวัฒนธรรม เป็นส่วนสำคัญที่ขาดไม่ได้ในจิตวิญญาณของชาวเวียดนาม แม้จะอยู่ไกลบ้าน แต่ในเฝอแต่ละชาม เขาเชื่อว่าชาวเวียดนามจะรู้สึกอบอุ่น ภูมิใจ และผูกพันกับรากเหง้าของตนเองเสมอ นั่นคือเหตุผลที่เขาเลือกเฝอ เพราะมันไม่เพียงแต่ "ดูแล" กระเพาะอาหารเท่านั้น แต่ยัง "บำรุง" หัวใจของคนที่อยู่ไกลบ้านอีกด้วย

ที่มา: https://thanhnien.vn/pho-viet-tren-dat-my-ket-noi-coi-nguon-18525010616050032.htm