Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản

Tại hội thảo "Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản" do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng nay, 9/10, các đại biểu cho rằng, bên cạnh những cải cách đột phá, Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024 cũng đặt ra một số thách thức với doanh nghiệp nông, lâm, thủy sản trong quá trình thực thi.

Doanh nghiệp nghiệp lo "tắc vốn"

Tại hội thảo, các hiệp hội cho rằng nhiều quy định trong Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024, có hiệu từ ngày 1/7/2025 vẫn còn bất cập, chưa phù hợp với đặc thù của hoạt động sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản. Các điểm nghẽn chủ yếu nằm ở việc xác định đối tượng chịu thuế, mức thuế suất và quy trình hoàn thuế.

Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: Vũ Quang

Ông Thái Như Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê, Ca cao Việt Nam cho biết, 85% sản lượng cà phê nhân của Việt Nam đang xuất khẩu sang hơn 80 quốc gia. Tuy nhiên, mức thuế giá trị gia tăng (VAT) 5% đối với sản phẩm cà phê đang tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp. Cụ thể, theo quy định tại điểm c, Khoản 9, Điều 15 Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024, người bán phải kê khai và nộp thuế VAT đối với hóa đơn đã xuất cho cơ sở kinh doanh đề nghị hoàn thuế.

Quy định này khiến doanh nghiệp xuất khẩu rơi vào thế rủi ro: trong khi doanh nghiệp mua hàng đã nộp thuế đầy đủ cho bên bán, họ vẫn phải chờ đợi thời gian dài mới được hoàn thuế. Đồng thời, dẫn đến tình trạng vốn của doanh nghiệp bị ứ đọng ở khoản 5% VAT chờ hoàn. Với thủ tục phức tạp và thời gian kéo dài, khó khăn về tài chính của doanh nghiệp không những không được giải quyết mà còn trở nên trầm trọng hơn.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết hiện nay cùng là sản phẩm thủy sản nuôi trồng hoặc đánh bắt chưa qua chế biến sâu, nhưng doanh nghiệp lại phải áp dụng hai mức thuế khác nhau: theo khoản 1, Điều 5 thì thuộc diện không chịu thuế, trong khi điểm d, khoản 2, Điều 9 lại quy định áp thuế suất 5%. Sự chồng chéo này buộc doanh nghiệp xuất khẩu phải tạm nộp thuế rồi chờ hoàn sau, trong khi thủ tục hoàn thuế vừa phức tạp vừa có nhiều điều kiện nghiêm ngặt, tạo áp lực lớn cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan thuế.

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết, nhiều doanh nghiệp trong ngành chưa được hoàn thuế VAT dù đã nộp đủ hồ sơ, khiến vốn bị ứ đọng, rủi ro tài chính gia tăng, buộc một số đơn vị phải thu hẹp hoạt động hoặc tạm ngừng thu mua. Quy trình hoàn thuế kéo dài và quy định giới hạn không vượt quá 10% doanh thu được đánh giá là chưa phù hợp với đặc thù mùa vụ, ảnh hưởng đến tính thanh khoản và năng lực cạnh tranh của ngành hồ tiêu.

Bà Đỗ Kim Chi, đại diện Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam phản ánh, tình trạng một số địa phương vẫn áp thuế suất 5% đối với nguyên liệu dùng để sản xuất thức ăn chăn nuôi, dù Luật Thuế giá trị gia tăng đã quy định rõ đây là đối tượng không chịu thuế. Việc áp sai thuế suất khiến chi phí sản xuất tăng đẩy giá thành sản phẩm nội địa cao hơn so với hàng nhập khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến người chăn nuôi - nhóm chịu thiệt hại lớn nhất khi chi phí thức ăn chiếm tới 70% giá thành sản phẩm chăn nuôi.

Doanh nghiệp kiến nghị điều chỉnh chính sách

Trong bối cảnh tình hình địa chính trị thế giới diễn biến phức tạp, đồng thời Bộ Chính trị đã ban hành các nghị quyết chiến lược nhằm đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, các hiệp hội ngành hàng cho rằng cần kịp thời tháo gỡ vướng mắc chính sách để tạo động lực cho kinh tế tư nhân, thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số. Vì vậy, các hiệp hội kiến nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh chính sách thuế giá trị gia tăng theo hướng đưa các sản phẩm nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến (bao gồm cả nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi) trở lại diện không phải kê khai, tính thuế. Đồng thời, cần đơn giản hóa và rút ngắn thủ tục hoàn thuế, ban hành hướng dẫn chi tiết, thống nhất để bảo đảm thực hiện đồng bộ trên cả nước.

Chia sẻ khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp trong ngành hàng nông nghiệp, TS. Nguyễn Minh Thảo, Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược, Bộ Tài chính cho rằng, các hiệp hội, ngành hàng cần có những thông tin chi tiết về những thiệt hại và lợi ích khi áp dụng Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024, từ đó thông qua VCCI kiến nghị Chính phủ và các cơ quan chức năng nhằm tháo gỡ vướng mắc.

Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI Đậu Anh Tuấn cho biết, sẽ tổng hợp đầy đủ các ý kiến, kiến nghị tại hội thảo để gửi tới các cơ quan chức năng, với mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ rào cản, tạo lập môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Ông cũng nhấn mạnh, chính sách thuế nếu không phù hợp với đặc thù sản xuất, kinh doanh của ngành nông nghiệp sẽ làm suy giảm năng lực cạnh tranh, ảnh hưởng đến dòng tiền, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và khiến doanh nghiệp rơi vào thế bị động trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/thao-go-vuong-mac-ve-chinh-sach-thue-gia-tri-gia-tang-voi-nganh-nong-lam-thuy-san-10389758.html