TPHCM tìm lời giải xử lý khí thải cho hàng triệu xe diesel

(Dân trí) - Trước áp lực ô nhiễm từ hoạt động vận tải, giới chuyên gia nhận định ứng dụng công nghệ xử lý khí thải là bước đi cấp thiết để đáp ứng lộ trình siết chuẩn Euro 4-5 từ năm 2026.

Bên cạnh lộ trình chuyển đổi xe điện, giới chuyên gia và nhà quản lý nhận định: Ứng dụng công nghệ xử lý khí thải tiên tiến cho động cơ diesel là giải pháp cấp thiết và khả thi hiện nay.

Thông điệp này được nhấn mạnh tại hội thảo "Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại khu vực Đông Nam Bộ" diễn ra ngày 4/12. Sự kiện do Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) phối hợp cùng các đơn vị chuyên môn tổ chức.

TPHCM triển khai nhiều giải pháp giảm ô nhiễm không khí

Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Minh Thạnh - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - nhìn nhận thực tế: Đông Nam Bộ dù giữ vai trò là đầu tàu kinh tế, nhưng cũng là nơi có mật độ phương tiện vận tải hàng hóa, liên tỉnh và đường thủy cao nhất cả nước. Sự phát triển nóng của hệ thống logistics đang đặt khu vực này trước áp lực khổng lồ về phát thải giao thông.

Ông Bùi Minh Thạnh - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - phát biểu tại hội thảo (Ảnh: DPM).

Thống kê cho thấy, TPHCM hiện quản lý khoảng 12,7 triệu phương tiện, trong đó có 1,4 triệu ô tô và hơn 11 triệu xe máy. Các phân tích khoa học tại hội thảo chỉ ra rằng, dù đóng vai trò huyết mạch trong vận tải, nhưng phương tiện sử dụng động cơ diesel lại là "thủ phạm" chính phát tán bụi mịn PM2.5, khí NOx và SOx. Đây là những tác nhân trực tiếp tàn phá sức khỏe hô hấp của người dân và làm suy giảm chất lượng môi trường đô thị.

Trước bối cảnh đó, lãnh đạo TPHCM đã công bố 4 nhóm giải pháp trọng tâm để kiến tạo hệ thống giao thông xanh.

Đầu tiên là về thể chế và tiêu chuẩn khí thải: TPHCM sẽ rà soát quy định hiện hành, cập nhật tiêu chuẩn phù hợp và nâng cao mức giám sát. Nhóm thứ hai tập trung vào công nghệ, khuyến khích doanh nghiệp đổi mới động cơ, trang bị hệ thống xử lý khí thải, sử dụng nhiên liệu sạch và dung dịch giảm phát thải theo tiêu chuẩn quốc tế.

Nhóm thứ ba hướng tới hệ sinh thái logistics xanh, tái tổ chức hạ tầng, ưu tiên phương tiện ít phát thải và tối ưu tuyến đường. Cuối cùng là huy động nguồn lực xã hội và tăng cường hợp tác vùng, triển khai chương trình kiểm soát khí thải liên tỉnh và mở rộng mô hình PPP để thu hút đầu tư vào công nghệ môi trường.

Đáng chú ý, bên cạnh việc rà soát thể chế và quy hoạch lại logistics, nhóm giải pháp về công nghệ được xem là trụ cột đột phá. Theo đó, TPHCM khuyến khích doanh nghiệp đổi mới động cơ, trang bị hệ thống xử lý khí thải hiện đại, sử dụng nhiên liệu sạch và các dung dịch giảm phát thải theo tiêu chuẩn quốc tế. Đây là bước đi bắt buộc để hướng tới môi trường bền vững.

Lời giải từ công nghệ

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia cho biết, trong bối cảnh việc chuyển đổi toàn bộ sang xe điện cần lộ trình dài hơi và chi phí hạ tầng lớn, các giải pháp kỹ thuật để "làm sạch" phương tiện hiện hữu được xem là bước đi thông minh.

TS Phạm Hữu Tuyến (Đại học Bách khoa Hà Nội) đưa ra số liệu thuyết phục: Việc ứng dụng các công nghệ xử lý khí thải tiên tiến như bộ xúc tác oxy hóa (DOC), bộ lọc hạt (DPF) và đặc biệt là hệ thống khử xúc tác chọn lọc (SCR) có thể giúp giảm tới hơn 90% lượng phát thải độc hại.

"Với các dòng xe thế hệ mới, công nghệ này thường đã được tích hợp sẵn. Tuy nhiên, điểm sáng nằm ở chỗ ngay cả các xe đời cũ cũng có thể bổ sung, nâng cấp thiết bị để đạt chuẩn giảm ô nhiễm mà không cần loại bỏ phương tiện", TS Tuyến phân tích.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Xuân Hoà, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí, cho biết việc kết hợp hệ thống SCR với dung dịch xử lý khí thải (DEF - dung dịch nước urê) đang là xu hướng toàn cầu để các xe diesel đáp ứng tiêu chuẩn Euro 4, Euro 5. Hiện Đạm Phú Mỹ đã sản xuất được loại dung dịch này với chất lượng quốc tế thay vì nhập khẩu. 

"Thay vì phải bỏ ra hàng tỷ đồng để thay mới phương tiện, người dân và doanh nghiệp vận tải có thể lựa chọn các sản phẩm DEF đạt chuẩn để kéo dài tuổi thọ phương tiện, giảm phát thải triệt để mà vẫn tiết kiệm chi phí vận hành tối đa", ông Hoà nói.

Ông Lê Xuân Huyên, Phó Tổng giám đốc Petrovietnam, cho biết việc ứng dụng công nghệ sẽ giúp giảm nhanh khí thải độc hại trong các loại xe chạy bằng dầu diesel (Ảnh: DPM).

Sẵn sàng cho "giờ G" tháng 3/2026

Ông Lê Xuân Huyên, Phó Tổng giám đốc Petrovietnam, cho biết việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ không chỉ là khuyến khích mà đang trở thành yêu cầu bắt buộc trước "giờ G". Theo Quyết định số 43/2025/QĐ-TTg vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 28/11, lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe ô tô sẽ có hiệu lực từ ngày 1/3/2026.

Theo đó, tiêu chuẩn khí thải sẽ được siết chặt với 5 mức (từ Euro 1 đến Euro 5). Các xe sản xuất từ năm 2022 trở đi bắt buộc phải đạt Euro 4 và nâng lên Euro 5 từ năm 2032. Riêng Hà Nội và TPHCM sẽ áp dụng lộ trình này sớm hơn.

Kết luận hội thảo, các chuyên gia đồng thuận rằng không có một "đũa thần" duy nhất cho bài toán ô nhiễm. Chiến lược hiệu quả nhất là mô hình "đa mục tiêu": Vừa khuyến khích xe điện, vừa ưu tiên áp dụng công nghệ xử lý khí thải cho hàng triệu xe xăng dầu đang lưu thông. Chỉ khi giải quyết được bài toán phát thải của đội xe hiện hữu bằng công nghệ, bầu trời các đô thị lớn mới thực sự tìm lại được màu xanh.

Vì sao xe diesel là cần chuyển đổi công nghệ giảm phát thải?

Khác với xe xăng, động cơ diesel nén khí ở nhiệt độ cực cao để sinh công. Cơ chế này tạo sức kéo lớn nhưng lại sinh ra lượng khí độc NOx và bụi mịn (muội than) cao gấp nhiều lần.

Đặc biệt trong ngành logistics, xe diesel (xe tải, container) hoạt động liên tục với cường độ cao. Một chiếc xe tải cũ xả thải tương đương hàng trăm xe máy cộng lại. Do đó, việc áp dụng công nghệ xử lý khí thải chuyên sâu (như hệ thống SCR dùng dung dịch Urê) là bắt buộc để "trung hòa" nguồn ô nhiễm khổng lồ này ở nhiều quốc gia.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/tphcm-tim-loi-giai-xu-ly-khi-thai-cho-hang-trieu-xe-diesel-20251205213023500.htm