Về miền đất huyền thoại nghe kể chuyện loài voi

VTV.vn - Đắk Lắk - vùng đất nơi con người và thiên nhiên hòa làm một, nơi câu chuyện về voi được kể qua bao thế hệ, thấm đẫm tình yêu thương và sự tôn trọng.

Về miền đất huyền thoại nghe kể chuyện loài voi.

Có những miền đất mà chỉ cần nhắc tên, lòng người đã ngân lên những khúc ca huyền thoại. Và khi nói đến voi - người bạn khổng lồ hiền lành, không thể không nghĩ tới Đắk Lắk - vùng đất nơi con người và thiên nhiên hòa làm một, nơi câu chuyện về voi được kể qua bao thế hệ, thấm đẫm tình yêu thương và sự tôn trọng.

Từ những câu chuyện về loài voi

Trong tâm thức của người dân Tây Nguyên, đặc biệt là người Đắk Lắk, voi không chỉ là một loài vật mà còn là người bạn, người thân.

Truyền thuyết kể rằng, từ thuở sơ khai, những chú voi khổng lồ đã cùng con người khai phá và gắn bó qua bao thế hệ. Suốt dòng chảy lịch sử, loài vật uy dũng này giữ vai trò trụ cột không thể thay thế trong đời sống kinh tế và sinh hoạt của cộng đồng. Với sức mạnh vượt trội, voi là phương tiện hiệu quả nhất cho việc nhịp nhàng băng qua những con suối, cánh rừng, kéo gỗ, vận chuyển hàng hóa nặng nhọc, đặc biệt ở nơi rừng núi hiểm trở nối liền các buôn làng xa xôi.

Trong tâm thức của người dân Tây Nguyên, đặc biệt là người Đắk Lắk, voi không chỉ là một loài vật mà còn là người bạn, người thân.

Khi tiếng cồng chiêng vang vọng, voi lại hóa thân thành nhân vật chính của các lễ hội truyền thống. Những cuộc đua voi mãn nhãn, những màn diễu hành oai phong không chỉ phô diễn sức mạnh, sự khéo léo của loài vật mà còn thể hiện tinh thần thượng võ và niềm kiêu hãnh của con người Tây Nguyên.

Thế nhưng, vị trí của voi còn vượt xa vai trò vật chất. Trong đời sống tâm linh của người M’nông, ÊĐê, Gia Rai..., voi được coi là biểu tượng thiêng liêng của sự may mắn, thịnh vượng và sức mạnh phi thường.

Trong kho tàng cổ tích, truyền thuyết, voi được nhân cách hóa, trở thành những người bạn trung thành, dũng cảm và thông thái. Có câu chuyện về bác voi già thông thái dẫn đàn vượt hiểm nguy, chuyện về chú voi con tinh nghịch được cưng chiều và cả những ký ức cảm động về sự hy sinh quên mình của voi khi bảo vệ chủ nhân. Hình ảnh voi hiện diện sâu đậm trong các nghi lễ cúng thần, cầu mùa, thể hiện lòng tôn kính sâu sắc đối với tự nhiên.

Khi tiếng cồng chiêng vang vọng, voi lại hóa thân thành nhân vật chính của các lễ hội truyền thống.

Nhắc đến người M’nông và voi, không thể không kể đến những huyền thoại nài voi lừng danh như: Y Thu Knul (Khun Ju Nốp), Ama Kông… Từ câu chuyện về “vua voi” Ama Kông đến huyền thoại về voi trắng, voi chín ngà đã trở thành một phần trong kho tàng văn học dân gian của vùng đất này.

Quá trình thuần dưỡng voi là một chuỗi nghi lễ tâm linh phức tạp, thể hiện sự tôn trọng sâu sắc: từ lễ cúng xin phép rừng, đến lễ kết nghĩa chủ - voi thiêng liêng. Với người M’nông, mối quan hệ chủ - voi vượt lên mọi ràng buộc vật chất. Voi được gọi bằng những cái tên thân mật như “người trong nhà”, được chăm sóc chu đáo khi ốm đau và được tổ chức tang lễ trang trọng khi qua đời. Họ tin rằng, voi có linh hồn, và một khi đã gắn kết, voi sẽ mang lại may mắn, bình an cho cả buôn làng.

Đặc sắc nhất là Lễ cúng sức khỏe cho voi (hoặc lễ cúng bến nước). Đây là dịp cộng đồng bày tỏ lòng biết ơn với loài vật này, cầu mong voi có sức khỏe và tiếp tục gánh vác công việc, bảo vệ buôn làng. Những chiếc nhẫn bạc đeo vào chân voi không chỉ là trang sức mà còn là lá bùa hộ mệnh thiêng liêng.

Chính sự kết nối tâm linh sâu sắc và tình cảm chân thành này là cốt lõi làm nên nét độc đáo và nhân văn của du lịch voi Đắk Lắk - nơi mà con người và loài vật chung sống trong tình thân ái, tôn trọng nhau qua ngàn đời.

Để voi mãi là “người nhà”

Trong suốt nhiều thập kỷ, du lịch cưỡi voi là hình ảnh quen thuộc của Đắk Lắk, đặc biệt là tại Hồ Lắk và Bản Đôn. Hình ảnh du khách ngồi trên bành gỗ, lắc lư theo nhịp bước chậm rãi của chú voi, len lỏi qua cánh rừng đã tạo nên một sức hút mạnh mẽ. Tuy nhiên, nhận thức toàn cầu về phúc lợi động vật đã đặt ra những thách thức lớn.

Đứng trước sự suy giảm nghiêm trọng của đàn voi nhà và những lo ngại về sức khỏe của loài voi, các cấp chính quyền, các tổ chức bảo tồn và cộng đồng tại Đắk Lắk đã và đang triển khai nhiều biện pháp nhằm bảo vệ loài voi. Một trong số đó là mô hình hoạt động du lịch thân thiện với voi, chấm dứt các hoạt động du lịch cưỡi voi, nâng cao phúc lợi cho các cá thể voi và duy trì, bảo tồn quần thể voi nhà trên địa bàn tỉnh.

Mô hình hoạt động du lịch thân thiện với voi, chấm dứt các hoạt động du lịch cưỡi voi, nâng cao phúc lợi cho các cá thể voi và duy trì, bảo tồn quần thể voi.

Kể từ năm 2021, mô hình du lịch thân thiện với voi (Elephant-friendly Tourism) ra đời ở Đắk Lắk được xem như là một cam kết đạo đức. Khách du lịch giờ đây không còn cưỡi voi mà được trải nghiệm những hoạt động gần gũi, tôn trọng và mang tính giáo dục cao hơn. Theo ông Ryan Hockley, cố vấn kỹ thuật Tổ chức Động vật châu Á, với mô hình “Du lịch thân thiện với voi”, voi được sống gần với bản năng tự nhiên hơn, ăn uống theo sở thích, sức khỏe tốt và tuổi thọ được kéo dài hơn. Sẽ có nhiều hoạt động du lịch cùng voi phù hợp như: du khách đi bộ cùng voi trong rừng, cùng các nài voi (quản tượng) tắm cho voi, cho voi ăn...

Theo ông Thái Anh Tuấn - Tổng giám đốc Simexco Đắk Lắk, việc ngừng cưỡi voi tuy có thể ảnh hưởng ngắn hạn đến du lịch, nhưng lại mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng và hệ sinh thái.

Khách du lịch giờ đây không còn cưỡi voi mà được trải nghiệm những hoạt động gần gũi, tôn trọng và mang tính giáo dục cao hơn.

Voi từ lâu đã là một phần linh hồn, một biểu tượng văn hóa sâu sắc của Đắk Lắk. Việc bảo tồn loài voi là bảo vệ một phần di sản văn hóa vô giá của vùng đất Tây Nguyên. Đến với Đắk Lắk hôm nay, giữa tiếng cồng chiêng và lửa bập bùng bên ché rượu cần, nghe chuyện về những chú voi thân thiện, ta như tìm lại phần bình yên trong chính mình - phần bị lãng quên giữa guồng quay hối hả của cuộc sống. Hành trình ấy là cuộc trở về - với thiên nhiên, với văn hóa và với những giá trị nhân văn vĩnh cửu của đại ngàn.

Đến với Đắk Lắk , giữa tiếng cồng chiêng và lửa bập bùng bên ché rượu cần, nghe chuyện về những chú voi thân thiện, ta như tìm lại phần bình yên trong chính mình.

Đắk Lắk là miền đất của những đại ngàn xanh thẳm, của những dòng sông uốn lượn, nơi thời gian dường như trôi chậm lại, để ta có thể lắng nghe tiếng thì thầm của gió, tiếng vọng của đại ngàn và cả những câu chuyện cảm động từ những chú voi thân thiện.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk chỉ còn 35 cá thể voi, trong đó Buôn Đôn có số lượng nhiều nhất là 22 cá thể, khu vực huyện Lắk(trước đây) có 12 cá thể và huyện Krông Ana(trước đây) có 1 cá thể.

Nguồn: https://vtv.vn/ve-mien-dat-huyen-thoai-nghe-ke-chuyen-loai-voi-100251118094928035.htm