Xóa mù chữ là điều kiện đầu tiên để người dân tiếp cận cơ hội phát triển trong kỷ nguyên số

Xóa mù chữ là nền tảng của nâng cao dân trí

Ngày 6/12, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội thảo giao lưu, chia sẻ, tôn vinh điển hình tiên tiến trong công tác xóa mù chữ cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Xuân Thủy - Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT) - cho biết, dù tỉ lệ biết chữ của nhóm tuổi 15-35 đã đạt 99,39% và nhóm tuổi 15-60 đạt 99,10% nhưng tình trạng mù chữ và tái mù vẫn diễn ra ở nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn.

Ông nhấn mạnh, xóa mù chữ là nền tảng của nâng cao dân trí và là điều kiện đầu tiên để mỗi người dân tiếp cận cơ hội phát triển trong kỷ nguyên số. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và công cuộc Chuyển đổi số quốc gia, khái niệm "biết chữ" không chỉ dừng lại ở biết đọc, biết viết, tính toán đơn giản, mà còn đòi hỏi kỹ năng tiếp nhận thông tin, sử dụng công nghệ để phục vụ đời sống và sản xuất (xóa mù chữ chức năng).

Ông Nguyễn Xuân Thủy - Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT) phát biểu tại hội thảo.

Việc duy trì kết quả xóa mù chữ bền vững trở thành yêu cầu sống còn để thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số theo tinh thần các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Vì vậy, ông Thủy cho rằng, việc đánh giá đúng thực trạng và đề ra các giải pháp đột phá nâng cao chất lượng công tác xóa mù chữ cho người dân vùng đồng bào bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2025-2030 là nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp thiết, nhằm hiện thực hóa chủ trương "Không để ai bị bỏ lại phía sau" của Đảng và Nhà nước.

Nhiều lớp học được mở ngay trong đồn biên phòng

Là người trực tiếp tham gia công tác xóa mù chữ tại địa phương, cô Liễu Thị Phương - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Ba Sơn (Lạng Sơn) - chia sẻ, người dân tại các thôn bản thường có tâm lý e ngại, xấu hổ khi nói đến học xóa mù chữ. Do đó, nhà trường phải phối hợp với già làng, trưởng bản, người có uy tín trong thôn, bí thư chi bộ các thôn, vận động học viên.

Năm 2025, trường mở lớp học xóa mù chữ với quy mô 40 học sinh. Chỉ sau 2 tuần khai giảng, số học viên đã tăng lên 88 người, và được chia thành 3 lớp. Nhà trường đã huy động lực lượng bộ đội, Đoàn thanh niên, phụ nữ,... cùng giảng dạy xóa mù chữ. Điều thuận lợi là lớp học có thể tổ chức tại trường vì dân cư tập trung quanh trường.

Giáo viên chia sẻ về công tác xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo cô Phương, khó khăn lớn nhất trong quá trình thực hiện giảng dạy là 100% đồng bào dân tộc thiểu số, phát âm khó, khả năng thu nạp thông tin, kỹ năng nghe rất yếu. Do đó, phần dạy viết chính tả tiếng Việt khó khăn nhiều.

Với học viên, người dân được hưởng các chính sách của Chương trình Mục tiêu Quốc gia về xóa mù chữ. Nhưng với giáo viên, các thầy cô còn gặp nhiều khó khăn. Giáo viên dạy 2 buổi/ngày, tối lại dạy xóa mù chữ, việc soạn giảng phải song song như dạy chương trình tiểu học.

"Trường xa trung tâm, có những cô giáo phải đi về hơn 100km vì còn gia đình, con nhỏ, không thể ở lại trường. Tôi mong muốn có chính sách đãi ngộ, ưu đãi cho giáo viên trực tiếp dạy xóa mù chữ" - cô Phương bày tỏ.

Thượng tá Nguyễn Như Hồng - Phó chính ủy Đoàn kinh tế Quốc phòng tỉnh Nghệ An - chia sẻ, khó khăn khi mở lớp xóa mù chữ là việc thay đổi quan điểm, hủ tục lạc hậu của địa phương.

Với kinh nghiệm thực tiễn, đơn vị đã có cách làm sáng tạo, tuyên truyền xóa mù chữ gắn với hỗ trợ người dân. Trong nhiệm vụ chính trị, Thượng tá Nguyễn Như Hồng và đồng đội đã đề xuất đưa các dự án hỗ trợ giảm nghèo, cây giống,... về hỗ trợ người dân.

Các cán bộ đi trực tiếp các thôn bản khảo sát qua việc lập phiếu, kí nhận. Đến hộ nào không biết kí, lập danh sách, xác định trong bản có bao nhiều không biết chữ. Chúng tôi vận động bằng nhiều cách.

“Chúng tôi trao đổi với bà con, phải đi học xóa mù chữ, không đi học không cấp con giống cho đâu. Nói vui như vậy nhưng đây là phương thức vận động, gắn với phục vụ cuộc sống của người dân" - Thượng tá Nguyễn Như Hồng nói.

Cán bộ, chiến sĩ chia sẻ kinh nghiệm về công tác xóa mù chữ.

Nhiều lớp học được mở ngay trong đồn biên phòng, kết hợp dạy chữ với tuyên truyền pháp luật, phòng chống tảo hôn, buôn bán người và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất. Thiếu tá Lò Văn Thoại (Đồn Biên phòng Nậm Lạnh, Sơn La) – cho biết, muốn bà con đến lớp, có khi chúng tôi phải giúp họ gặt lúa xong rồi mới bắt đầu buổi học.

Đại tá Cà Văn Lập - Phó Chủ nhiệm Chính trị Bộ đội Biên phòng - Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng - cho biết, để xóa bỏ tình trạng mù chữ, trẻ em trong độ tuổi đến trường bỏ học, các đơn vị Bộ đội Biên phòng đã tích cực, chủ động phối hợp với địa phương, nhà trường đến từng hộ vận động gia đình để con em họ được đến trường, cử cán bộ phụ trách, cùng với các thầy cô giáo thay phiên đứng lớp.

Qua nhiều năm thực hiện công tác xóa mù chữ, có trên 70.000 người được xóa mù chữ, hơn 80.000 em được phổ cập giáo dục tiểu học, gần 50.000 học sinh bỏ học được vận động trở lại trường, đặc biệt đã xóa được trên 40 thôn, bản “trắng” về giáo dục, trong đó có phần đóng góp của cán bộ chiến sĩ Bộ đội Biên phòng và các thầy, cô giáo đang làm nhiệm vụ trên các tuyến biên giới, biển đảo.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/xoa-mu-chu-la-dieu-kien-dau-tien-de-nguoi-dan-tiep-can-co-hoi-phat-trien-trong-ky-nguyen-so-post759575.html