Bảo đảm quốc phòng - an ninh biên giới, vùng biển trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung trong tình hình mới

TCCS - Bảo đảm quốc phòng - an ninh, nhất là an ninh biên giới, vùng biển trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung trong bối cảnh mới là vấn đề hệ trọng. Theo đó, cần thực hiện đồng bộ giải pháp góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tô son cột mốc chủ quyền tại cột mốc ngã ba biên giới Việt Nam - Lào - Campuchia (tỉnh Quảng Ngãi)_Nguồn: daibieunhandan.vn

1- Quốc phòng - an ninh có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, đồng thời là nền tảng vững chắc cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Kế thừa quan điểm qua các kỳ Đại hội, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh: “Củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là nòng cốt”⁽¹⁾, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế, Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và toàn dân ta luôn xác định quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân giữ vai trò nòng cốt. Quan điểm của Đảng và Nhà nước đã nhấn mạnh ý nghĩa, tầm quan trọng của quốc phòng - an ninh trong việc giữ vững độc lập, chủ quyền, ổn định và phát triển đất nước.

Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và sự đồng lòng của toàn dân, nhiệm vụ quốc phòng - an ninh đã đạt nhiều thành tựu quan trọng. Tiềm lực quốc phòng - an ninh được củng cố vững chắc; sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân, Công an nhân dân không ngừng nâng cao. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân, biên phòng toàn dân được xây dựng vững mạnh, nhất là ở khu vực trọng điểm. Công tác xây dựng khu vực phòng thủ, phối hợp bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được triển khai hiệu quả. Việt Nam tích cực hội nhập quốc tế, tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, mở rộng hợp tác quốc phòng - an ninh với các nước, nâng cao vị thế đất nước. Công tác giáo dục quốc phòng - an ninh toàn dân được chú trọng, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc trong toàn xã hội. Kết quả này khẳng định sự đúng đắn trong đường lối quốc phòng - an ninh của Đảng, bảo đảm vững chắc môi trường ổn định cho phát triển đất nước.

Các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung⁽²⁾ quản lý hơn 1.900km đường bờ biển và gần 1.500km đường biên giới trên đất liền⁽³⁾, là địa bàn rất quan trọng về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh. Đây cũng là khu vực nằm trên tuyến hàng hải quan trọng của Biển Đông, kết nối Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương; là huyết mạch giao thương quốc tế, nơi lợi ích của các cường quốc giao thoa. Miền Trung cũng là cửa ngõ ra biển của Việt Nam và các nước láng giềng, như Lào, Cam-pu-chia, qua Hành lang kinh tế Đông - Tây; trung tâm phát triển kinh tế biển về du lịch, hải sản, vận tải biển, năng lượng tái tạo. Đây là tuyến đầu bảo vệ chủ quyền, với các khu vực có giá trị cao về quốc phòng - an ninh và cảng nước sâu. Nghị quyết số 36-NQ/TW, ngày 22-10-2018, của Hội nghị Trung ương 8 khóa XII, “Về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” xác định phát triển vùng biển, duyên hải, hải đảo thành địa bàn quan trọng, là tiền đồn bảo vệ Tổ quốc. An ninh, an toàn vùng biển và biên giới miền Trung có vai trò sống còn với chiến lược quốc gia.

Từ vị trí chiến lược quan trọng, Bộ Chính trị các khoá đã ban hành nhiều nghị quyết: Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 16-8-2004, của Bộ Chính trị (khóa IX), “Về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2010”; Kết luận số 25-KL/TW, ngày 2-8-2012, của Bộ Chính trị, “Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 16-8-2004 của Bộ Chính trị khóa IX nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2020”; Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 3-11-2022, của Bộ Chính trị, về “Phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Những năm qua, các cấp, các ngành các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung đã nhận thức rõ về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của vùng; sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị được huy động; nhiều điểm nghẽn trong phát triển kinh tế - xã hội được tháo gỡ, tiềm lực và lợi thế của từng địa phương được khơi dậy, đạt được nhiều kết quả quan trọng, toàn diện trên hầu hết lĩnh vực. Đã tích cực tham mưu, đề xuất với Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều văn bản pháp luật về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Đồng thời, chủ động rà soát, xây dựng, bổ sung hoàn chỉnh cơ chế, chính sách, quy hoạch và kế hoạch để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ quốc phòng - an ninh gắn với phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với thực tiễn. Hiệu quả phối hợp giữa Bộ Quốc phòng, Bộ Công an với các địa phương ngày càng được nâng cao. Các lực lượng chức năng đã chủ động triển khai giải pháp bảo đảm quốc phòng - an ninh, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Các lực lượng Biên phòng, Hải quân, Cảnh sát biển, Quân khu 4, Quân khu 5, Công an và các lực lượng liên quan đã phối hợp chặt chẽ, nắm chắc tình hình, kịp thời tham mưu xử lý tốt vấn đề phức tạp về chủ quyền, an ninh biên giới, biển, đảo. Chủ động xây dựng phương án đấu tranh, ngăn chặn mọi âm mưu chống phá Đảng, Nhà nước. Tăng cường phối hợp quản lý cửa khẩu, cảng biển, kiểm tra, giám sát chặt chẽ người, phương tiện. Các địa phương duyên hải miền Trung triển khai hiệu quả kế hoạch bảo đảm an ninh, an toàn cho tàu thuyền, ứng phó thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, phòng, chống cháy, nổ, cháy rừng, cứu sập và sự cố tàu bay, tàu thuyền trên biển. Tích cực xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, triển khai nhiều phong trào phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy nuôi trồng thuỷ sản vùng biển.

Tuy nhiên, nhiệm vụ bảo đảm quốc phòng - an ninh ở các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung thời gian gần đây đối mặt với  nhiều khó khăn, thách thức mới. Cục diện thế giới chuyển mạnh từ  “đơn cực” sang “đa cực, đa trung tâm”, các nước lớn đẩy mạnh cạnh tranh nhằm giành giật lợi thế trong cục diện thế giới mới, thúc đẩy “tái cấu trúc” an ninh thế giới. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trở thành “trọng điểm” trong cạnh tranh ảnh hưởng giữa các nước lớn, tiềm ẩn nguy cơ bất ổn về an ninh. Tình hình Biển Đông ngày càng phức tạp, khó lường. Ở trong nước, công cuộc đổi mới mang lại cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế ngày càng cao, nhưng vẫn còn không ít thách thức và xuất hiện những vấn đề phức tạp mới. Các thế lực phản động, cơ hội chính trị tiếp tục đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa Quân đội” với thủ đoạn ngày càng tinh vi, thâm độc⁽⁴⁾; nguy cơ khủng bố, biểu tình, gây rối trật tự có xu hướng gia tăng. Địa hình phức tạp, đường biên giới dài, giao thông khó khăn; bố trí lực lượng, tiềm lực quốc phòng, quân sự trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung còn gặp khó khăn; các thách thức an ninh phi truyền thống, như thiên tai, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường biển ngày càng gay gắt. Mặt khác, sự thiếu đồng bộ trong phát triển kinh tế - xã hội, kết cấu hạ tầng, công tác tuyên truyền về quốc phòng - an ninh chưa sâu rộng, năng lực phối hợp liên ngành trong quản lý, kiểm soát an ninh biển, biên giới giữa các lực lượng còn một số vấn đề bất cập. Từ thực tế đó, đặt ra yêu cầu bức thiết không ngừng củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh khu vực các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Tình quân dân giữa các chiến sĩ Đồn Biên phòng Cồn Cỏ với ngư dân trên đảo Cồn Cỏ, tỉnh Quảng Trị_Ảnh: TTXVN

2- Thời gian tới, dự báo tình hình thế giới và khu vực, hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, nhưng tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp; cạnh tranh chiến lược, thương mại giữa các nước lớn diễn ra gay gắt, trong đó các cuộc xung đột trên thế giới tiếp tục ảnh hưởng nhiều mặt đến các quốc gia. Trong nước,  các thế lực thù địch đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ nhằm “phi chính trị hóa quân đội”. Thiên tai, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường,... ngày càng diễn biến phức tạp. Đặt ra cho công tác bảo đảm quốc phòng - an ninh, nhất là an ninh biên giới, vùng trời, vùng biển trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung những thách thức mới. Theo đó, cần thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp bảo đảm quốc phòng - an ninh, nhất là an ninh biên giới, vùng biển trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung:

Thứ nhất, không ngừng nâng cao nhận thức về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Đây là giải pháp quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định đối với nhiệm vụ bảo đảm quốc phòng - an ninh, bởi nhận thức là khởi nguồn cho hành động, chỉ có nhận thức đúng, mới có giải pháp phù hợp. Trong đó, cần nhận thức đúng đắn văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến nhiệm vụ quốc phòng - an ninh, nhất là nguyên tắc xác định đối tượng tác chiến chủ yếu và đối tượng cần cảnh giác đề phòng của Quân đội ta, bám sát tinh thần Nghị quyết số 44-NQ/TW, ngày 24-11-2023, của Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII, “Về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; tăng cường sự lãnh đạo, quản lý, điều hành của cấp ủy và chính quyền địa phương trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh biên giới, vùng trời, vùng biển trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung. Chủ động xây dựng các phương án cả về chính trị, kinh tế, ngoại giao, quân sự, đối ngoại, trong đó chú trọng xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, ngăn chặn từ sớm, từ xa nguy cơ xung đột, chiến tranh xâm lược. Nhận thức đúng về việc bảo đảm quốc phòng - an ninh, từ đó có quyết tâm, giải pháp đồng bộ để củng cố quốc phòng - an ninh biên giới, vùng trời, vùng biển các tỉnh, thành duyên hải miền Trung, bảo đảm giữ vững chủ quyền, lợi ích biên giới, biển, đảo trong mọi tình huống.

Thứ hai, củng cố, tăng cường nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung.

Đây là giải pháp có ý nghĩa lâu dài đối với việc bảo đảm quốc phòng - an ninh, nhất là việc phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, cần tập trung phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống của người dân, đồng thời kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với bảo đảm quốc phòng - an ninh, giải quyết vấn đề xã hội, xây dựng thế trận lòng dân, dựa vào dân, gắn bó với nhân dân để có được thế trận an ninh nhân dân, thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh với hoạt động gây mất trật tự, an toàn xã hội, bạo loạn, khủng bố, giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung. Đặc biệt, cần làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số, bảo đảm người dân “miễn nhiễm” với luận điệu tuyên truyền, xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch, phản động, từ đó có niềm tin, trách nhiệm trong bảo vệ chủ quyền, an ninh đất nước.

Thứ ba, chủ động nghiên cứu, nắm chắc, đánh giá đúng sự thay đổi của môi trường quốc tế, khu vực và cục diện tình hình Biển Đông, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.

Đây là giải pháp then chốt và có tính nền tảng trong chiến lược bảo vệ an ninh, quốc phòng của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và biến động phức tạp của tình hình thế giới. Theo đó, cần đề ra giải pháp đồng bộ, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, vùng trời, vùng biển trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, pháp luật Việt Nam và các điều ước, thỏa thuận song phương, đa phương khác. Cùng với đó, tăng cường công tác phối hợp tuần tra, kiểm soát, quản lý biên giới trên đất liền và trên biển giữa các lực lượng (Quân đội, Công an, Biên phòng, dân quân tự vệ), kịp thời nắm chắc địa bàn, ngăn chặn, làm thất bại âm mưu, ý đồ, kế hoạch, biện pháp, thủ đoạn, hoạt động thúc đẩy chiến lược “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến, tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa lực lượng vũ trang”, “dân sự hóa” nhiệm vụ quốc phòng, phá hoại an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới.

Thứ tư, kiên trì thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và chủ trương “bốn không”.

Đây là giải pháp then chốt về đối ngoại quốc phòng - an ninh trong chiến lược tổng thể bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, vùng trời, vùng biển của Tổ quốc. Kiên quyết, kiên trì, khéo léo để không bị cuốn vào vòng xoáy cạnh tranh nước lớn, xử lý thỏa đáng quan hệ với các nước láng giềng, góp phần xây dựng khu vực biên giới trên đất liền, trên biển hòa bình, ổn định và phát triển. Trong đó, cần củng cố, tăng cường đoàn kết giữa ba nước Đông Dương, góp phần giữ vững chủ quyền, an ninh ở khu vực chiến lược phía Tây và Tây Nam. Cùng với thúc đẩy, củng cố lòng tin chiến lược thông qua cơ chế hợp tác, tăng cường hợp tác về kinh tế, nhất là ở khu vực biên giới. Coi trọng hợp tác quốc phòng - an ninh với Lào, Cam-pu-chia.

Thứ năm, tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh lực lượng và thế bố trí chiến lược lực lượng quốc phòng - an ninh phù hợp trong tình hình mới.

Giải pháp giữ vị trí chiến lược trong việc bố trí lực lượng, thế trận quốc phòng - an ninh phù hợp trong tình hình mới, nhất là sau khi tiến hành sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp; xây dựng khu vực phòng thủ ở khu vực có giá trị chiến lược về quốc phòng - an ninh, bảo đảm xử lý thắng lợi khi có tình huống xảy ra. Nghiên cứu, lựa chọn mua sắm các loại vũ khí, trang bị hiện đại, có sức “răn đe” mạnh; tăng cường tiềm lực cho Không quân, Hải quân, Biên phòng, Cảnh sát biển và các đơn vị thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biên giới, biển, đảo để sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi trong mọi tình huống. Đẩy mạnh phát triển, hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng, hướng tới tự chủ về vũ khí, trang bị. Tăng cường, nâng cao chất lượng huấn luyện quân sự và chuẩn bị chu đáo, bảo đảm đồng bộ thế trận phòng thủ các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung. Cùng với đó, kịp thời điều chỉnh Kế hoạch bảo vệ biên giới, vùng biển, vùng trời phù hợp với môi trường an ninh, đối tượng tác chiến và quy mô sử dụng lực lượng, phương tiện của địch.

Bảo đảm quốc phòng - an ninh trên phạm vi cả nước nói chung, địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung nói riêng là nhiệm vụ chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Kết quả đạt được thời gian qua là nền tảng vững chắc để tiếp tục củng cố và nâng cao tiềm lực về quốc phòng - an ninh, đáp ứng nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Trước yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra ngày càng cao và toàn diện, việc triển khai đồng bộ phương hướng, giải pháp trọng tâm là yêu cầu tất yếu, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân vững mạnh, tạo nền tảng ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội. Xây dựng khu vực duyên hải miền Trung trở thành “phên dậu” vững chắc, là tiền đồn chiến lược trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, vùng trời, vùng biển, hải đảo, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới./.

-------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 156
(2) Theo Kết luận số 65-TB/ĐU, ngày 4-6-2025, của Đảng ủy Chính phủ, “Về định hướng điều chỉnh phân vùng và điều chỉnh quy hoạch vùng kinh tế - xã hội”, các tỉnh, thành phố duyên hải miền Trung bao gồm: 1- Vùng Bắc Trung Bộ bao gồm 5 tỉnh, thành phố: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Huế; 2- Vùng Nam Trung Bộ (duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên) bao gồm 6 tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng
(3) Bài viết thống kê số liệu các tỉnh, thành phố từ Thanh Hóa đến Lâm Đồng sau sắp xếp lại đơn vị hành chính (ngày 1-7-2025)
(4) Xem: Phan Văn Giang: “Phát huy truyền thống anh hùng, sự nghiệp vẻ vang, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”, Tạp chí Cộng sản, số 1.052 (tháng 12 năm 2024), tr. 14

Nguồn: https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/thuc-tien-kinh-nghiem1/-/2018/1154802/bao-dam-quoc-phong---an-ninh-bien-gioi%2C-vung-bien-tren-dia-ban-cac-tinh%2C-thanh-pho-duyen-hai-mien-trung-trong-tinh-hinh-moi.aspx