Cần cách tiếp cận mới về công nghiệp văn hóa

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới với mức độ hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc phát triển công nghiệp văn hóa đặt ra những yêu cầu mới và cách tiếp cận mới. Báo Hànộimới Cuối tuần đã trao đổi với các chuyên gia về các giải pháp phát triển công nghiệp văn hóa theo hướng bền vững, hiệu quả, qua đó từng bước hình thành một “hệ sinh thái văn hóa” chuyên nghiệp.

Chủ tịch Hiệp hội UNESCO thành phố Hà Nội Trương Minh Tiến:
Cần có sự đầu tư chiến lược phù hợp với nguồn lực hiện có

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Quyết định số 2486/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, Chiến lược xác định 10 ngành công nghiệp văn hóa chủ chốt được ưu tiên phát triển gồm: Điện ảnh; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; nghệ thuật biểu diễn; phần mềm và các trò chơi giải trí; quảng cáo; thủ công mỹ nghệ; du lịch văn hóa; thiết kế sáng tạo; truyền hình và phát thanh; xuất bản.

Việc xác định rõ những ngành, lĩnh vực ưu tiên đầu tư và phát triển không chỉ thể hiện tầm nhìn chiến lược mà còn khẳng định sự chủ động trong định hướng xây dựng các ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn của Việt Nam. Với Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 và Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030 do Chính phủ ban hành, mỗi địa phương cần triển khai linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tiễn và đảm bảo hiệu quả cao nhất. Sau sáp nhập địa giới hành chính, các địa phương đều được bồi đắp thêm nhiều nguồn lực về văn hóa, mở rộng thêm không gian phát triển trong nhiều lĩnh vực. Đó là cơ hội lớn để thực hiện rà soát, quy hoạch tổng thể, bài bản lại chiến lược phát triển của địa phương, trong đó có văn hóa, đặc biệt là phát triển công nghiệp văn hóa. Lúc này, khi bắt đầu vận hành bộ máy hành chính mới, cùng với việc ổn định nhân sự, các địa phương cần triển khai ngay công tác quy hoạch các nhóm, ngành, lĩnh vực ưu tiên phát triển để từ đó thúc đẩy kinh tế địa phương. Phát triển văn hóa cần được đặt là nhiệm vụ trọng tâm và cần có chiến lược.

Theo tôi, để phát triển công nghiệp văn hóa bài bản, hiệu quả, các địa phương không nên đầu tư ồ ạt mà cần xác định rõ tiềm năng, thế mạnh, nguồn lực cả về tài chính và con người để tập trung. Có cơ chế cởi mở, thông thoáng để thu hút đầu tư vào lĩnh vực tiềm năng, thế mạnh của địa phương. Bên cạnh đó, các địa phương cần khuyến khích sáng tạo mới, mở rộng không gian kết nối để khai thác tối đa nguồn lực sau khi mở rộng địa giới hành chính.

Viện trưởng Viện Phát triển du lịch châu Á Phạm Hải Quỳnh:
Ưu tiên phát triển con người mới

Để công nghiệp văn hóa phát triển bền vững, yếu tố then chốt và có tính quyết định chính là phát huy nguồn nhân lực - lực lượng sáng tạo, sản xuất và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới. Ở bất kỳ lĩnh vực nào, yếu tố con người luôn đóng vai trò trung tâm. Không có đội ngũ nhân lực chất lượng, dù tài nguyên văn hóa phong phú đến đâu cũng khó chuyển hóa thành sản phẩm văn hóa mang giá trị kinh tế.

Trong thời đại mới, khi công nghệ số và truyền thông đa phương tiện định hình lại cách tiếp cận và tiêu thụ sản phẩm văn hóa, yêu cầu về trình độ, kỹ năng và tư duy đổi mới của nguồn nhân lực càng trở nên cấp thiết. Hiện nay, các quốc gia đều chú trọng đầu tư mạnh vào đào tạo và xây dựng đội ngũ chuyên gia sáng tạo, từ đạo diễn, nghệ sĩ, nhà thiết kế cho đến người làm du lịch. Nếu Việt Nam không kịp thời thúc đẩy chất lượng nhân lực, chúng ta dễ rơi vào thế bị động, khó tạo ra sản phẩm đủ hấp dẫn, khác biệt để vươn ra thị trường quốc tế.

Phát huy nguồn nhân lực cũng là chìa khóa thúc đẩy đổi mới sáng tạo - yếu tố cốt lõi của công nghiệp văn hóa. Con người chính là chủ thể tạo ra những ý tưởng độc đáo và đưa ra giải pháp công nghệ nhằm đa dạng hóa sản phẩm văn hóa. Khi được trang bị kiến thức, kỹ năng, môi trường sáng tạo và chính sách khuyến khích phù hợp, nguồn nhân lực sẽ trở thành “động cơ” đưa công nghiệp văn hóa phát triển nhanh, mạnh và bền vững.

Tôi cho rằng, để phát huy nguồn nhân lực trong thời đại mới, cần sự phối hợp đồng bộ từ Nhà nước, các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và chính bản thân người lao động. Chính sách cần hướng đến đào tạo nhân lực chuyên nghiệp, mở rộng các ngành học liên quan đến sáng tạo - công nghệ - văn hóa - du lịch, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế để nâng cao trình độ. Doanh nghiệp phải chú trọng môi trường làm việc sáng tạo, minh bạch, có cơ chế trọng dụng nhân tài. Người lao động cần chủ động học tập, cập nhật xu hướng toàn cầu và phát triển kỹ năng số để bắt kịp yêu cầu của thời đại mới.

Ông Thái Quang, Giám đốc Công ty Công nghệ BSM Labs:
Sử dụng công nghệ làm lực đẩy

Trong bối cảnh thế giới bước vào kỷ nguyên số, công nghệ và chuyển đổi số ngày càng đóng vai trò then chốt, quyết định khả năng cạnh tranh và sức lan tỏa của văn hóa Việt Nam. Những tiến bộ công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), kỹ thuật đồ họa 3D... đang giúp các nghệ sĩ, nhà thiết kế, nhà sản xuất nội dung tạo nên những tác phẩm giàu tính sáng tạo và có giá trị thẩm mỹ cao.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số góp phần giải quyết những hạn chế truyền thống trong lưu trữ, bảo tồn và phổ biến giá trị văn hóa. Các bảo tàng số, thư viện số, kho dữ liệu di sản, công nghệ số hóa 3D đang giúp tài nguyên văn hóa được bảo quản an toàn, tiếp cận rộng rãi và sống động hơn. Điều này không chỉ hỗ trợ nghiên cứu khoa học mà còn giúp quảng bá mạnh mẽ hình ảnh Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

Công nghệ và chuyển đổi số còn giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh và tăng sức cạnh tranh cho công nghiệp văn hóa. Các nền tảng số cho phép sản phẩm văn hóa tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng, thu hút lượng lớn khán giả trong và ngoài nước. Hiện nay, nhiều di tích, điểm du lịch của Việt Nam đã ứng dụng công nghệ vào quản lý, xây dựng sản phẩm như bán vé điện tử, thuyết minh tự động, trải nghiệm thực tế ảo... mang đến trải nghiệm hấp dẫn cho công chúng.

Vừa qua, công ty chúng tôi đã phối hợp với Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám ra mắt trải nghiệm di sản số “Việt Nam diệu sử”. Đây là ứng dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI), khách tham quan tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám có thể gặp lại những bậc tiền nhân một cách sống động; thậm chí có thể giao tiếp ở một mức độ nhất định. Việc đưa các ứng dụng công nghệ vào hoạt động trải nghiệm tại các di tích, điểm đến không chỉ mang đến cảm xúc mới cho du khách mà còn giúp các di tích trở nên hấp dẫn, có sức tỏa lan hơn tới công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Tôi cho rằng, việc đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng số, phát triển nhân lực công nghệ và xây dựng hệ sinh thái sáng tạo dựa trên công nghệ sẽ giúp Việt Nam khai thác hiệu quả tài nguyên văn hóa, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế quốc gia trong thời đại mới. Để ứng dụng công nghệ hiệu quả, mỗi địa phương, điểm đến cần phải có nguồn lực về tài chính, con người cũng như xác định rõ mục tiêu hướng đến, từ đó kết hợp với các đơn vị cung cấp để có giải pháp công nghệ phù hợp, hiệu quả.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/can-cach-tiep-can-moi-ve-cong-nghiep-van-hoa-725191.html