Không còn bị “giam chân” bởi các thủ tục hành chính
Một nền tảng quản lý trực tuyến các nhiệm vụ khoa học và công nghệ theo thời gian thực vừa được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) chính thức đưa vào vận hành, mở ra bước chuyển quan trọng trong quản lý và tài trợ nghiên cứu ở Việt Nam. Hệ thống này được xem là “cú hích” để đưa hoạt động quản lý khoa học từ mô hình hành chính sang mô hình vận hành bằng dữ liệu, chuẩn mực quốc tế và tính minh bạch cao.
Trong cách tiếp cận truyền thống, nhiều nhiệm vụ khoa học bị “giam chân” bởi các thủ tục hành chính kéo dài. Nay, hệ thống mới cho phép thẩm định minh bạch, rút ngắn thời gian xét duyệt, hạn chế sai sót và lượng hóa chính xác mức độ đóng góp của từng đề tài. Mỗi khâu, từ đăng ký, thẩm định, triển khai đến nghiệm thu đều được số hóa và theo dõi theo thời gian thực.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, muốn khoa học đổi mới thì cơ chế quản lý phải đổi mới trước. Quản lý bằng dữ liệu sẽ thay thế quản lý bằng hồ sơ giấy; cơ chế mở, minh bạch sẽ thay thế kiểm soát hành chính nặng nề. Tư duy “kiến tạo thay vì xin - cho” được đặt vào trung tâm.
Hệ thống do đội ngũ kỹ sư Việt Nam phát triển, đạt trình độ tiệm cận các nền tảng tiên tiến của Hàn Quốc, cho phép kết nối, đồng tài trợ và hợp tác nghiên cứu quốc tế. Bộ KH&CN kỳ vọng hệ thống sẽ trở thành công cụ làm việc hằng ngày của nhà khoa học, và liên tục được nâng cấp dựa trên phản hồi từ người dùng.
Cùng với việc vận hành hệ thống quản lý mới, Nafosted đã ký kết hàng trăm đề tài KH&CN triển khai theo mô hình quản lý mới. Điểm đột phá lớn nhất chính là thay đổi quan niệm về đánh giá hiệu quả nghiên cứu. Nếu trước đây, nhiều đề tài kết thúc khi… nộp đủ hóa đơn, thì nay, kết quả chỉ được công nhận hoàn thành khi trở thành sản phẩm được doanh nghiệp tiếp nhận và tạo ra doanh thu. Bộ KH&CN đặt kỳ vọng giá trị thương mại hóa đạt mức gấp 5 - 10 lần chi phí nghiên cứu trong vòng 3 - 5 năm.
Cơ chế tài chính cũng được đổi mới mạnh mẽ khi chuyển từ dự toán sang khoán chi, trao quyền tự chủ cho tổ chức nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu thuộc quyền sở hữu của đơn vị thực hiện để thương mại hóa, trong đó nhóm tác giả được hưởng ít nhất 30% giá trị thu được, một bước tiến nhằm khuyến khích chất xám và tinh thần dấn thân nghiên cứu.
Tập trung nguồn lực cho các công nghệ chiến lược
Tinh thần của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mới hướng đến việc đánh giá năng lực nghiên cứu theo tổ chức, thay vì từng đề tài rời rạc. Cách tiếp cận này cho phép chấp nhận rủi ro, mở đường cho những nghiên cứu bứt phá.
Cơ cấu phân bổ nhiệm vụ khoa học và công nghệ được thiết kế lại theo ba tầng, tương ứng với từng mức độ nghiên cứu và năng lực triển khai. Trong đó, các nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản chủ yếu giao cho các viện nghiên cứu và trường đại học; nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng được phân bổ đồng đều giữa viện, trường và doanh nghiệp; còn nhiệm vụ phát triển công nghệ do doanh nghiệp giữ vai trò chủ đạo.
Đáng chú ý, hơn một nửa số nhiệm vụ thuộc nhóm công nghệ chiến lược, thể hiện định hướng tập trung nguồn lực vào những lĩnh vực có tác động dài hạn đối với phát triển khoa học và công nghệ quốc gia.
Tỷ lệ các nhiệm vụ thuộc nhóm công nghệ chiến lược hiện chiếm hơn một nửa, cho thấy quyết tâm tập trung nguồn lực vào các lĩnh vực có tác động dài hạn.
Hiện doanh nghiệp mới đảm nhận khoảng 30% nhiệm vụ phát triển công nghệ, thấp hơn nhiều so với yêu cầu của thị trường. Bộ KH&CN đặt mục tiêu tăng tỷ lệ này, để rút ngắn con đường từ phòng thí nghiệm tới sản xuất-kinh doanh, và để Việt Nam thực sự hình thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn với nhu cầu thị trường.
Nguồn: https://baophapluat.vn/cu-hich-doi-moi-mo-hinh-quan-ly-khoa-hoc-va-cong-nghe.html
Bình luận (0)