Hoàn thiện hành lang pháp lý cho quá trình chuyển đổi số quốc gia

Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 48 điều, quy định về nguyên tắc, chính sách, cơ chế điều phối và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động chuyển đổi số; đồng thời làm rõ các nội dung trọng tâm về chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Lấy người sử dụng làm trung tâm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Luật Chuyển đổi số được xây dựng trên quan điểm lấy người sử dụng làm trung tâm, coi đây là nền tảng cho mọi hoạt động số hóa. Một điểm nhấn quan trọng là nguyên tắc "khai báo một lần là mặc định", tăng cường kết nối, chia sẻ và sử dụng lại dữ liệu, giúp giảm trùng lặp thủ tục, nâng cao hiệu quả quản lý và năng lực ra quyết định. Bên cạnh đó, Luật yêu cầu bảo đảm an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư theo quy định; triển khai linh hoạt, thích ứng với sự phát triển nhanh của công nghệ; đồng thời bảo đảm tính bao trùm, minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với mọi quyết định dựa trên công nghệ số.

Luật Chuyển đổi số cũng khuyến khích gắn hoạt động chuyển đổi số với việc đo lường, đánh giá, giám sát và cải thiện liên tục nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tuân thủ các nguyên tắc này, các tổ chức, doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước được khuyến khích áp dụng trong hoạt động của mình.

Điều 7 Luật Chuyển đổi số cũng quy định rõ nguyên tắc kiến trúc và thiết kế hệ thống số. Theo đó, các hệ thống phải được thiết kế theo hướng sử dụng nền tảng số và các thành phần dùng chung, khai thác hiệu quả hạ tầng điện toán đám mây, bảo đảm khả năng mở rộng linh hoạt và tối ưu chi phí.

Quốc hội thông qua Luật Chuyển đổi số: Hoàn thiện hành lang pháp lý cho quá trình chuyển đổi số quốc gia - Ảnh 2. — *Toàn cảnh phiên họp.*

Luật khẳng định việc lấy dữ liệu làm trung tâm, dữ liệu phải được thu thập, quản lý, chia sẻ, khai báo một lần và sử dụng hiệu quả để nâng cao chất lượng ra quyết định và chất lượng dịch vụ. Hệ thống phải được thiết kế dựa trên chuẩn mở, kiến trúc mở, hỗ trợ kết nối, tích hợp ngay từ đầu, giao diện lập trình ứng dụng theo chuẩn tạo thuận lợi cho chia sẻ dữ liệu và liên thông giữa các hệ thống.

Người sử dụng được đặt ở vị trí trung tâm trong quá trình thiết kế hệ thống số, bảo đảm tính thuận tiện, dễ tiếp cận, dễ dùng, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng, bao gồm người yếu thế và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Ưu tiên phát triển hạ tầng và nhân lực số

Điều 9 Luật Chuyển đổi số quy định hệ thống chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số, trong đó nhấn mạnh phát triển hạ tầng số thống nhất, an toàn, tin cậy và có khả năng mở rộng. Nhà nước thúc đẩy hình thành và phát triển dữ liệu số, khuyến khích phát triển và sử dụng nền tảng số dùng chung, nền tảng số mở và các sản phẩm, dịch vụ công nghệ số phục vụ quản trị và phát triển kinh tế - xã hội.

Chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số cũng bao gồm bảo đảm an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu; khuyến khích đổi mới sáng tạo, thử nghiệm có kiểm soát và ứng dụng công nghệ số mới. Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thực hiện chuyển đổi số, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp hoạt động tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn.

Liên quan đến thu hút, trọng dụng nhân tài chuyển đổi số, Điều 18 quy định, cơ quan, doanh nghiệp nhà nước được phép thuê chuyên gia, cộng tác viên trong và ngoài nước; những cá nhân có thành tích xuất sắc trong lĩnh vực này được tôn vinh, khen thưởng. Đồng thời, cán bộ, công chức, viên chức làm công tác chuyển đổi số trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị được hưởng chế độ đãi ngộ đặc thù về lương, phụ cấp, điều kiện làm việc và cơ hội phát triển nghề nghiệp.

Tăng cường đo lường, giám sát, đánh giá hiệu quả chuyển đổi số

Để bảo đảm hiệu quả triển khai, Luật Chuyển đổi số quy định, cơ quan quản lý nhà nước về chuyển đổi số có trách nhiệm xây dựng và công bố bộ chỉ số đánh giá mức độ chuyển đổi số thống nhất, xây dựng, quản lý, vận hành Nền tảng thống kê, đo lường, giám sát, đánh giá triển khai chuyển đổi số. Định kỳ hằng năm tổ chức đánh giá mức độ chuyển đổi số của quốc gia, các Bộ, ngành, địa phương; kết quả đánh giá được công bố công khai và là căn cứ xếp hạng, khen thưởng, điều chỉnh chính sách, ưu tiên bố trí kinh phí cho các cơ quan, địa phương.

Về Chính phủ số, Luật Chuyển đổi số yêu cầu các cơ quan nhà nước có trách nhiệm cung cấp dịch vụ công, quản trị nội bộ và điều hành trên môi trường số, trừ trường hợp pháp luật quy định khác. Các hoạt động chỉ đạo, điều hành phải dựa trên dữ liệu số đầy đủ, chính xác và kịp thời. Quy trình nghiệp vụ phải được rà soát, chuẩn hóa, tái cấu trúc, bảo đảm tinh gọn, không trùng lặp và tăng cường tự động hóa.

Các thủ tục hành chính được cung cấp mặc định theo hình thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình, chỉ chuyển sang hình thức một phần trong trường hợp pháp luật quy định khác hoặc khi xảy ra sự cố kỹ thuật chưa thể khắc phục ngay. Cơ quan nhà nước có trách nhiệm hướng dẫn, hỗ trợ người dân, công khai quy trình xử lý hồ sơ và kết quả, đồng thời xử lý nghiêm cán bộ yêu cầu thêm giấy tờ khi hệ thống đã kết nối được với cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành.

Luật Chuyển đổi số là bước tiến lớn trong việc thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển quốc gia số. Việc ban hành luật thể hiện quyết tâm xây dựng nền tảng pháp lý đồng bộ, tạo động lực cho phát triển kinh tế số, xã hội số, hướng tới Chính phủ số hoạt động hiệu quả, phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Luật Chuyển đổi số có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2026.

Luật Công nghệ thông tin số 67/2006/QH11 hết hiệu lực thi hành kể từ ngày Luật Chuyển đổi số có hiệu lực thi hành trừ trường hợp quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 48 của Luật này.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/hoan-thien-hanh-lang-phap-ly-cho-qua-trinh-chuyen-doi-so-quoc-gia-197251211114610646.htm